Οι δύο γνωστοί στη χώρα μας Γιάννης Σταμούλης και Αργύρης Σφουντούρης έκαναν το βράδυ της 8ης του Μάη στο Βερολίνο, στην αίθουσα παραδόσεων του Πανεπιστημίου Χούμπολντ, μια ορθή χειρονομία: Ευχαρίστησαν το γερμανικό ακροατήριο -- σε πρώτη γραμμή τους εκπροσώπους των δεκάδων οργανώσεων και πρωτοβουλιών -- για τις πολυπληθείς εκδηλώσεις συμπαράστασης στα θύματα της εγκληματικής γερμανοφασιστικής κατοχής στην Ελλάδα. Και το «ευχαριστώ» αυτό έγινε δεκτό με ζωηρά χειροκροτήματα από τους Γερμανούς και τους Ελληνες ακροατές της εκδήλωσης της βραδιάς με το σύνθημα: «Ευθύνες του εξοντωτικού πολέμου, αποζημίωση στα θύματα γερμανικών μακελειών στην Ελλάδα».

Αξιζε πραγματικά η έκφραση αυτών των ειλικρινών αισθημάτων προς το προοδευτικό γερμανικό κοινό -- αντιφασίστες και δημοκράτες μεγαλύτερης ηλικίας, και νέοι και νέες -- γιατί καρτερικά και επίμονα με τις εκδηλώσεις τους στο Βερολίνο, στο Αμβούργο, στο Ντάρμιστατ και σ' άλλες πόλεις διαφωτίζουν τους συμπατριώτες τους για τα εγκλήματα πολέμου και κατά του ανθρωπισμού, που διαπράξανε η γερμανική Βέρμαχτ και τα Ες-Ες στην Ελλάδα. Και έτσι προσπαθούν να οργανώσουν τη λαϊκή πίεση προς τη σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση, που, όπως όλες οι προηγούμενες, έτσι και αυτή («Κοκκινο-Πράσινοι») αρνείται να διαπραγματευτεί, να αναγνωρίσει και να καταδικάσει κατηγορηματικά τις γερμανοφασιστικές αγριότητες, και κατά συνέπεια αρνείται να καταβάλει έστω και ένα σεντ στα θύματα του Διστόμου και τόσων άλλων μακελειών στην Ελλάδα. Προσπαθούν αξιέπαινα να σπάσουν το «τείχος του Βερολίνου», που έχει ανορθώσει το επίσημο γερμανικό κράτος ανάμεσα στη «μεγάλη» Γερμανία και στη μικρή και αδικημένη Ελλάδα.

Ηταν πραγματικά συγκινητική η στιγμή που ο κ. Σταμούλης, ο συνήγορος των θυμάτων του Διστόμου, επαίνεσε την πρωτοβουλία της γερμανικής οργάνωσης «Κριτική Πολιτική της Ιστορίας» (IKG) να «κατασχέσει συμβολικά» τη γερμανική ομοσπονδιακή Βουλή (Μπούντεσταγκ), στο εκσυγχρονισμένο οίκημα του Ράιχσταγκ. Ενώ -- δυστυχώς -- η ελληνική κυβέρνηση απαγορεύει την εκτέλεση της ελληνικής δικαστικής απόφασης για την κατάσχεση γερμανικής κρατικής περιουσίας στην Ελλάδα. Μια αντίθεση στάσης, που σίγουρα θα δημιούργησε δυσάρεστα αισθήματα στους ακροατές για την επίσημη ελληνική πολιτική.

Δεν είναι της στιγμής, ούτε επαρκεί ο χώρος της εφημερίδας μας, για να απαριθμήσουμε όλες τις εκδηλώσεις συμπαράστασης και αλληλεγγύης. Αρκεί να αναφέρουμε ότι μόνο στο Βερολίνο από τις 24 του Μάρτη έως τις 8 του Μάη έγιναν συγκεντρώσεις με το αίτημα της καταβολής αποζημίωσης σε τρεις χώρους: Στην Ελληνική Δημοκρατική Κοινότητα, στην «Γκαλερί Ολγα Μενάριο» και στο Πανεπιστήμιο Χούμπολντ. Σε αρκετές περιπτώσεις στους τοίχους των αιθουσών ήταν αναρτημένο φωτογραφικό και έντυπο υλικό, που έδινε στους θεατές μια εικόνα από τα φρικιαστικά εγκλήματα των κατακτητών σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.

Αυτές οι δραστηριότητες πρόκειται να συνεχιστούν. Στη γερμανική πρωτεύουσα προγραμματίζεται εκδήλωση στις 10 του Ιούνη, επέτειο του μακελειού του Διστόμου, το τηλεοπτικό κανάλι «Phonix» (Φοίνικας) θα εκπέμψει (21 του Μάη) το γερμανικό φιλμ για το μακελειό των Καλαβρύτων, ενώ στην Ελληνική Δημοκρατική Κοινότητα οι θεατές θα έχουν την ευκαιρία να πάρουν μια γεύση της μεταπολεμικής πολιτικής κατάστασης στην Ελλάδα, βλέποντας τις ταινίες «Ζ» (Βασιλικός - Γαβράς) και τη δίκη και καταδίκη σε θάνατο του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του.

Τον κ. Σταμούλη δε χρειάζεται να τον παρουσιάσουμε στους αναγνώστες του «Ριζοσπάστη». Είναι γνωστός από την υπεράσπιση των θυμάτων του Διστόμου, ως τις αίθουσες των ανωτάτων ελληνικών δικαστηρίων.

Λίγα λόγια για τον κ. Αργύρη Σφουντούρη, τον άλλο Ελληνα ομιλητή της 8ης του Μάη. Είναι πυρηνικός φυσικός, καθηγητής, συνεργάτης σε έργα ανάπτυξης. Τετράχρονο αγόρι επέζησε τότε της σφαγής του Διστόμου, αλλά οι γονείς του και 31 οικείοι του δολοφονήθηκαν. Ζει στη Ζυρίχη και στην Αθήνα, υπήρξε συνδιοργανωτής της διάσκεψης στους Δελφούς το 1994 και έχει γράψει σωρεία πραγματειών για την τραγική τύχη των κατοίκων του μαρτυρικού Διστόμου. Το ίδιο έκανε και στην εκδήλωση στις 8 του Μάη και οι ακροατές τον άκουσαν με κομμένη την ανάσα.

Συγκινημένοι έμειναν οι ακροατές και από την αφήγηση του κ. Σταμούλη για τη διαδρομή και τη δικαίωση από τα ελληνικά δικαστήρια, έως τη μέρα που ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου, κ. Ματθίας, δικαίωσε ουσιαστικά τη γερμανική πλευρά. Ο κ. Σταμούλης υποψιάζεται ότι βρήκε την εξήγηση γι' αυτό. Είναι το «αντάλλαγμα», όπως το χαρακτήρισε. Η θητεία του κ. Ματθία έληγε τον Ιούνη του 2001. Από την ελληνική κυβέρνηση όμως πήρε παράταση έως το φετινό Ιούνη. Δηλαδή για έναν χρόνο περισσότερο στο θώκο του προέδρου του ανωτάτου δικαστηρίου, ως αντάλλαγμα μιας απόφασης μειοψηφίας σε βάρος των θυμάτων του Διστόμου. Κριτίκαρε επίσης την απουσία από την εκδήλωση των Ελλήνων διπλωματών στο Βερολίνο. Ωστόσο ο κ. Σταμούλης ανέφερε ότι δεν επιτρέπεται να χάνεται η υπομονή, για πολλούς λόγους. Πρώτο, γιατί έχει εμπιστοσύνη στην ελληνική Δικαιοσύνη. Δεύτερο, γιατί η ίδια η γερμανική πλευρά παραδέχεται ουσιαστικά τις δίκαιες απαιτήσεις αποζημίωσης των θυμάτων, αλλά πιάνεται από τυπικά, αλλά αστήριχτα επιχειρήματα, γιατί και αμερικανικά δικαστήρια έχουν εκδώσει -- για άλλες περιπτώσεις -- αποφάσεις που μοιάζουν με την απόφαση του δικαστηρίου της Λιβαδειάς. Τέλος, έχει την ελπίδα ότι το δικαστήριο για τα ανθρώπινα δικαιώματα του Στρασβούργου θα αποφανθεί υπέρ των θυμάτων του μακελειού του Διστόμου. Οτι θα καταδικάσει την ελληνική κυβέρνηση να μην μπαίνει εμπόδιο στην κατάσχεση γερμανικής περιουσίας στην Ελλάδα.

Η αισιόδοξη αυτή άποψη ενθαρρύνει και τους Γερμανούς υποστηρικτές του ελληνικού δικαίου. Γιατί ο δικηγόρος Μάρτιν Κλίνγκνερ, εκπρόσωπος του «Κύκλου Εργασίας Δίστομο» του Αμβούργου, που πήρε το λόγο, υπογράμμισε ότι ορισμένοι Γερμανοί αμφιβάλλουν για τη δυνατότητα δικαίωσης των ελληνικών αιτημάτων, για να προσθέσει χαρακτηριστικά: «Αποζημίωση των Ελλήνων θυμάτων της γερμανικής κατοχής θα επιβληθεί μόνο όταν δυναμώσει η πολιτική πίεση στην ΟΔΓ. Αν ο Αρειος Πάγος αποφανθεί και στην τρέχουσα υπόθεση του Λιδορικίου προς όφελος των θυμάτων, αυτό θα αποτελούσε ένα επιπλέον (θετικό) σημείο. Αλλά υπάρχει φόβος ότι και μετά απ' αυτό η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα συνεχίσει την άρνηση της πληρωμής... Αυτή η αλαζονική στάση θα μπορούσε να αλλάξει αν απαιτηθεί αποζημίωση από τη Γερμανία και από άλλες ευρωπαϊκές χώρες και από τις ΗΠΑ και υποστηριχτεί η ελληνική θέση... Το καθήκον μας είναι να αντισταθούμε μέσα στην ΟΔΓ κατά της πολιτικής της κυβέρνησης να κλείσει το ζήτημα και να εκδηλώσουμε εντονότερα την αλληλεγγύη μας στα θύματα του εθνικοσοσιαλισμού».

Οι Γερμανοί ακροατές άκουσαν επίσης με προσοχή και ενδιαφέρον την ομιλία του δόκτορα Βάλτερ Μάνοσεκ, καθηγητή του Πανεπιστημίου της Βιέννης, που στην αρχή ακόμη της ομιλίας του χαρακτήρισε το ποσό των 115 εκατ. μάρκων που έχει πληρώσει η Γερμανία στην Ελλάδα «γελοίο». Και εξήγησε το γιατί. Υπενθύμισε ότι δύο Γερμανοί στρατηγοί, στρατιωτικοί διοικητές στην Ελλάδα, ο Βίλχελμ Σπάιντελ και ο Χέλμουτ Φέλμι, καταδικάστηκαν στη Νυρεμβέργη ως υπεύθυνοι για εγκλήματα στην Ελλάδα σε 20 και 15 χρόνια φυλάκιση, αντίστοιχα, αλλά το 1951 αμνηστεύτηκαν από τους δυτικούς συμμάχους και αποφυλακίστηκαν. Στην ίδια την Ελλάδα καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν μόνο 3 εγκληματίες πολέμου (οι στρατηγοί Μπρούνο Μπρόινερ και Φρίντριχ-Βίλχελμ Μίλερ και ο επιλοχίας Σούμπερτ). Ο στρατηγός Αντρέ καταδικάστηκε σε ισόβια, αλλά ήδη το 1951 τού απονεμήθηκε χάρη. Αλλά στη δίκη της Νυρεμβέργης έγινε λόγος για «1.000 άγνωστα Λίντιτσε» της Ελλάδας. Στο Βέλγιο καταδικάστηκαν σε θάνατο 10 Γερμανοί εγκληματίες, στο Λουξεμβούργο 15, στην Ολλανδία 19 και στη Νορβηγία 16. Ετσι, πρόσθεσε ο Βιεννέζος καθηγητής, θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς ότι το καθεστώς κατοχής στην Ελλάδα υπήρξε, σε σύγκριση με άλλες χώρες, λιγότερο τρομοκρατικό. Αλλά ένα τέτοιο συμπέρασμα είναι απατηλό. Αυτό είναι «αποτέλεσμα των ελληνογερμανικών διαπραγματεύσεων στα τέλη της δεκαετίας του '50, κατά τις οποίες η Γερμανία -- σε αντιστάθμισμα ενός γελοίου, μπροστά στις πραγματικές ζημιές, ποσού 115 εκατ. μάρκων πέτυχε έναν νόμο αμνηστίας για Γερμανούς εγκληματίες, έτσι ώστε όλοι οι κατηγορούμενοι για εγκλήματα πολέμου απαλλάχτηκαν από την ποινική δίωξη. Με νόμο η Ελλάδα μεταβίβασε το δικαίωμα της δίωξης στη Γερμανία. Αποτέλεσμα, ούτε ένας Γερμανός δεν καταδικάστηκε από γερμανικό δικαστήριο για εγκλήματα που διέπραξε στην Ελλάδα».