Οταν το επόμενο πρωί ο Β. Μαγιακόφσκι έμαθε τα θλιβερά νέα, άρχισε να δουλεύει πάνω σε ένα νέο ποίημα για τον Λένιν.

Στο ποίημα που θα γράψει, και το οποίο κυκλοφορεί στα Ελληνικά από τη «Σύγχρονη Εποχή», ο Μαγιακόφσκι ξεκινάει με μία - θα λέγαμε - αυστηρή συμβουλή προς όλους εμάς που θα αντιμετωπίσουμε τον Λένιν, τη ζωή και το έργο του μετά τον θάνατό του. Λέει:

«Φοβάμαι μήπως οι πομπές, τα μαυσωλεία,

τα προσκυνήματα

η διαδικασία η τυπική

πνίξουνε μ' ευχέλαια γελοία

την απλότητα τη λενινιστική»

Ετσι λοιπόν καλούμαστε σήμερα, ακολουθώντας την προτροπή του Μαγιακόφσκι, 100 ολόκληρα χρόνια μετά, να τιμήσουμε την επέτειο αυτή όχι με παχιά λόγια, αλλά στην πράξη.

Οχι βάζοντας στον Λένιν φωτοστέφανο, γιατί αν βάλουμε φωτοστέφανο στον Λένιν θα βάλουμε φωτοστέφανο και στην επανάσταση, θα τη μετατρέψουμε σε κάτι μεταφυσικό και άπιαστο, ενώ εμείς θέλουμε να την κάνουμε χειροπιαστή πραγματικότητα.

Ο Λένιν ήταν άνθρωπος. Ανθρωπος με σάρκα και οστά, όπως όλοι μας. Ηταν όμως ένας άνθρωπος που τον διέκριναν ανυποχώρητη προσήλωση στον επαναστατικό σκοπό, σπάνια θεωρητική και πολιτική ικανότητα, βαθιά εμπιστοσύνη στη δύναμη των εργαζόμενων μαζών.

Και με το έργο του ήταν που κατάφερε να δώσει σάρκα και οστά - για πρώτη φορά στην Ιστορία - στο όραμα γενιών και γενιών για την κατάργηση της καπιταλιστικής σκλαβιάς.

Για να τιμήσουμε λοιπόν στην πράξη την επέτειο αυτή, πρέπει να στραφούμε στο έργο του Λένιν, που αποτελεί για μας όπλο και οδηγό για την ισχυροποίηση του αγώνα μας σήμερα.

Και η «Σύγχρονη Εποχή» διαθέτει μια μεγάλη γκάμα εκδόσεων μέσα από τις οποίες μπορεί κανείς να το προσεγγίσει.

Το ΚΚΕ και το εκδοτικό του, η ΣΕ, είναι οι στυλοβάτες, οι «φυσικοί φορείς», θα λέγαμε, της μετάφρασης και διάδοσης των λενινιστικών έργων στη χώρα μας, όπως βέβαια και των έργων των Μαρξ και Ενγκελς, γενικότερα του μαρξιστικού πολιτικού βιβλίου.

Και η εκδοτική αυτή προσπάθεια έχει αποτελέσει ένα ξεχωριστό κομμάτι της ιστορικής διαδρομής του ΚΚΕ, καθώς έγινε συχνά κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, σε συνθήκες διωγμών και παρανομίας, σε συνθήκες όξυνσης του ταξικού αγώνα, στις φυλακές και στις εξορίες.

Ενδεικτικά, σημαντικοί σταθμοί είναι οι αποφάσεις του ΠΓ το 1949 για έκδοση τόμων με Διαλεχτά Εργα των Μαρξ - Ενγκελς αλλά και του Λένιν, ενώ ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να γίνει στην έκδοση των Απάντων του Λένιν, που αποτέλεσε έναν ακόμα μεταφραστικό άθλο του Κόμματος.

Η πρώτη προσπάθεια ξεκίνησε με βάση την 4η ρωσική έκδοση, αλλά δεν ολοκληρώθηκε. Η εργασία συνεχίστηκε με απόφαση της ΚΕ το 1963 και ολοκληρώθηκε το 1985, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι - όπως τονίζεται και στο σχετικό προλογικό σημείωμα - «η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα του δυτικού κόσμου όπου εκδόθηκε η πλήρης έκδοση των Απάντων», πανομοιότυπη με την πρωτότυπη ρωσική. Περιλαμβάνει 55 τόμους με 9.000 κείμενα στα οποία συμπεριλαμβάνονται όλα τα δημοσιευμένα ή προοριζόμενα για δημοσίευση έργα του Λένιν, καθώς και πλήθος ντοκουμέντων, όπως επιστολές, σημειώματα, τηλεγραφήματα.

Οι επεξεργασίες του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό, με το ιστορικής σημασίας έργο «Ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού» (1916), όπως και για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, αποτέλεσαν βάθρα και πυξίδα για την επαναστατική πάλη του προλεταριάτου στις συνθήκες του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Οι μπολσεβίκοι, μαζί με λίγες ακόμη δυνάμεις στο διεθνές επαναστατικό κίνημα (όπως οι Γερμανοί Σπαρτακιστές του Λίμπκνεχτ και της Λούξεμπουργκ), ήταν εκείνοι που κράτησαν ψηλά τη σημασία του προλεταριακού διεθνισμού. Την ώρα που οι συμβιβασμένοι σοσιαλιστές αναλάμβαναν «ζεστές υπουργικές θεσούλες» για να υπηρετήσουν τον πολεμικό σκοπό, οι μπολσεβίκοι και οι συνεπείς επαναστατικές δυνάμεις αντιμετώπιζαν σκληρές διώξεις, την εξορία και την παρανομία.

Τουλάχιστον 6 τόμους αριθμούν τα έργα και τα άρθρα του εκείνων των χρόνων, ενώ πολλά από τα πιο σημαντικά του σχετικά έργα έχουν συγκεντρωθεί στη συλλογή κειμένων «Για τον πόλεμο και τη σοσιαλιστική επανάσταση».

Ο Λένιν αποκάλυψε ότι ο ιμπεριαλισμός δεν είναι μόνο η επιθετική - κατακτητική πολιτική που ακολουθούν κάποια τμήματα του κεφαλαίου ή κάποια αστικά κράτη, αλλά ότι είναι το τελευταίο στάδιο ανάπτυξης του καπιταλισμού. Το στάδιο κυριαρχίας των μονοπωλίων, της συγκρότησης μεγάλων ιμπεριαλιστικών ενώσεων. Το στάδιο όπου οξύνεται σε πρωτόγνωρο βαθμό ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη και τις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες για το μοίρασμα σφαιρών επιρροής, πλουτοπαραγωγικών πηγών, δρόμων μεταφοράς Ενέργειας και εμπορευμάτων.

Εδειξε ότι αυτό το στάδιο του καπιταλισμού αφορά το σύνολο των καπιταλιστικών κρατών και είναι αυτό που γεννά τον πόλεμο, ως φυσική συνέχεια της πολιτικής σε ειρηνική περίοδο, με στρατιωτικά πλέον μέσα.

Λίγες μόλις μέρες μετά την έναρξη των πολεμικών επιχειρήσεων ο Λένιν επισημαίνει αποφασιστικά: «Ο ευρωπαϊκός και παγκόσμιος πόλεμος έχει σαφώς καθορισμένο χαρακτήρα αστικού, ιμπεριαλιστικού, δυναστικού πολέμου. Η πάλη για αγορές και η καταλήστευση ξένων χωρών, η τάση να καταπνίξουν το επαναστατικό κίνημα του προλεταριάτου και της δημοκρατίας στο εσωτερικό των χωρών, η τάση να αποβλακώσουν, να διασπάσουν και να εξοντώσουν τους προλετάριους όλων των χωρών, σπρώχνοντας τους μισθωτούς σκλάβους του ενός έθνους ενάντια στους μισθωτούς σκλάβους του άλλου έθνους προς όφελος της αστικής τάξης, αυτό είναι το μοναδικό πραγματικό περιεχόμενο και το μοναδικό πραγματικό νόημα του πολέμου».

Ενα από τα σημαντικότερα έργα του Λένιν εκείνης της περιόδου, που αφορά τη διαπάλη με όλα τα ζητήματα, είναι το «Κάτω από ξένη σημαία». Ο Λένιν δείχνει ότι και στις συνθήκες προετοιμασίας ή εκδήλωσης ιμπεριαλιστικού πολέμου η πάλη του εργατικού κινήματος πρέπει να είναι προσανατολισμένη ενάντια στις επιδιώξεις και στους σχεδιασμούς της αστικής τάξης της χώρας του. Με βασικό κριτήριο το ότι ο βασικός εχθρός των εργαζομένων και του λαού βρίσκεται και σε εκείνες τις συνθήκες στην ίδια τους τη χώρα, δηλαδή το κεφάλαιο και το κράτος του κεφαλαίου, ο Λένιν αναδεικνύει ότι οριστική λύση από τα δεινά του ιμπεριαλιστικού πολέμου προς όφελος της εργατικής τάξης μπορεί να δοθεί με την ανατροπή της αστικής εξουσίας, με την πάλη για την κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη.

Πρόκειται για σημαντικά συμπεράσματα και στις σημερινές συνθήκες, που τα σύννεφα του πολέμου πυκνώνουν στην ευρύτερη περιοχή, από την Ουκρανία έως τη Μέση Ανατολή.

Ας σημειώσουμε ότι ιδιαίτερα για την ιμπεριαλιστική σύγκρουση στην Ουκρανία ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει η συλλογή με κείμενα του Λένιν αλλά και του Στάλιν με τίτλο «Για την ταξική πάλη στην Ουκρανία», όπου παρουσιάζονται πλευρές γύρω από τις εξελίξεις των ταξικών αγώνων αλλά και των πρώτων βημάτων της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην περιοχή της Ουκρανίας κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.

Ο αναγνώστης θα βρει πλούσιο υλικό, που απαντάει τόσο στα μυθεύματα περί «εθνικής καταπίεσης» του λαού της Ουκρανίας και γενικότερα των λαών που ζούσαν στις περιοχές που συγκρότησαν τη Σοβιετική Ενωση, τα οποία προβάλλει το ΝΑΤΟ, όσο και στη λογική της δήθεν «εδαφικής κατασκευής» της Ουκρανίας από τους μπολσεβίκους και στη δήθεν «παραχώρηση» εδαφών που ιστορικά ανήκαν στη Ρωσία, όπως προβάλλει η πλευρά της ρωσικής αστικής τάξης.

Ο Λένιν χαρακτήριζε τον πόλεμο τον «μεγάλο σκηνοθέτη της επανάστασης», καθώς διαμόρφωσε το έδαφος στο οποίο ξεδιπλώθηκε η επαναστατική δράση των μαζών τόσο στη Ρωσία, όπου η επανάσταση νίκησε, όσο και στη Γερμανία, στη Φινλανδία και αλλού, όπου η επανάσταση δεν κατάφερε τελικά να επικρατήσει.

Και η ΣΕ διαθέτει σειρά εκδόσεων μέσα από τις οποίες μπορεί κανείς να μελετήσει την περίοδο αυτή, όπως και το γενικότερο ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ξετυλίγονται τα κοσμοϊστορικά αυτά γεγονότα.

Η έκδοση «1917 - Η πορεία προς την Οκτωβριανή Επανάσταση από μήνα σε μήνα», μέσα από πλούσια εικονογράφηση, με φωτογραφίες και ντοκουμέντα της εποχής, δημοσιεύματα εφημερίδων, αποσπάσματα από μυστικές εκθέσεις της τσαρικής αστυνομίας και εκτιμήσεις ξένων διπλωματών, παρουσιάζει διεξοδικά την πορεία της ταξικής πάλης όλους αυτούς τους πυκνούς σε πολιτικά γεγονότα μήνες.

Επίσης η συλλογή «Από τον Απρίλη στον Οκτώβρη», που περιέχει τα κρίσιμα κείμενα του Λένιν, με τις επεξεργασίες και τις καίριες παρεμβάσεις του με βάση τη σύνθετη πορεία της ταξικής πάλης.

Η συγκεκριμένη συλλογή ξεκινάει με ένα πολύ σύντομο τηλεγράφημα, που είναι οι οδηγίες τις οποίες έστειλε ο Λένιν από τη Ζυρίχη, όπου βρισκόταν τότε, στους μπολσεβίκους που ετοιμάζονταν να περάσουν από τη Στοκχόλμη στην επαναστατημένη Πετρούπολη λίγες μέρες μετά το ξέσπασμα της Επανάστασης του Φλεβάρη. Γράφει: «Η τακτική μας: Πλήρης δυσπιστία, καμία υποστήριξη στη νέα κυβέρνηση, ιδιαίτερα υποπτευόμαστε τον Κέρενσκι, εξοπλισμός του προλεταριάτου - μοναδική εγγύηση».

Σε αυτές τις λίγες γραμμές, ήδη διατυπώνονται δύο βασικές κατευθύνσεις που θα παίξουν κρίσιμο ρόλο στον δρόμο προς τη νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης: Η στάση καμίας υποστήριξης προς την αστική Προσωρινή Κυβέρνηση και - στον αντίποδα - η πλήρης υποστήριξη στη μαζική επαναστατική δράση του προλεταριάτου, που αποτυπωνόταν εκείνη την περίοδο μέσα από τα επαναστατημένα Σοβιέτ εργατών και στρατιωτών.

Η στάση απέναντι στην Προσωρινή Κυβέρνηση και η διαπάλη με τη συμβιβαστική πολιτική των εσέρων και των μενσεβίκων (που σε εκείνη τη φάση πλειοψηφούσαν στα Σοβιέτ και οι εργάτες τούς έδειχναν εμπιστοσύνη) αποτέλεσαν κομβικά στοιχεία.

Οταν μάλιστα τον Μάη οι εσέροι και οι μενσεβίκοι - που πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι θεωρούνταν τότε «σοσιαλιστικά κόμματα» - προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα και αποφάσισαν, πέρα από τη στήριξη που έδιναν στην ΠΚ μέσω των Σοβιέτ, να μπουν και στη σύνθεσή της, αναλαμβάνοντας υπουργικές θέσεις, οι μπολσεβίκοι κλιμάκωσαν τη διαφωτιστική τους δουλειά μέσα στους εργάτες.

Είναι πολύ χαρακτηριστικές οι αποφάσεις που πάρθηκαν - κάτω από την παρέμβαση των μπολσεβίκων - μέσα από μαζικές εργοστασιακές συνελεύσεις ενάντια στη συμμετοχή των λεγόμενων «σοσιαλιστικών κομμάτων» στην κυβέρνηση, και παρουσιάζονται στην έκδοση «Η Οκτωβριανή Επανάσταση από μήνα σε μήνα».

Τους μήνες που ακολούθησαν, ο αγώνας ενάντια στην Προσωρινή Κυβέρνηση κλιμακώθηκε και πέρασε από διάφορες φάσεις.

Κρίσιμη καμπή αποτέλεσε το καλοκαίρι του 1917.

Τον Ιούλη χτυπήθηκαν οι μεγάλες διαδηλώσεις εργατών και στρατιωτών στην Πετρούπολη, ενώ οξύνθηκε η καταστολή ενάντια στους μπολσεβίκους.

Τον Αύγουστο εκδηλώθηκε η απόπειρα αντεπαναστατικού πραξικοπήματος από τον στρατηγό Λ. Κορνίλοφ. Οι μπολσεβίκοι κατόρθωσαν όχι μόνο να δώσουν παλλαϊκή έκταση στον αγώνα κατά του Κορνίλοφ, αλλά και να ξεσκεπάσουν ολόπλευρα τον Κέρενσκι, που εφάρμοζε το ίδιο αντεπαναστατικό πρόγραμμα με άλλα μέσα.

Ο αγώνας αυτός αποτέλεσε σημαντική καμπή, καθώς ισχυροποίησε την επιρροή του μπολσεβίκικου κόμματος, με αποτέλεσμα στα τέλη Αυγούστου και στις αρχές Σεπτέμβρη να αρχίζει να αλλάζει ο συσχετισμός στα Σοβιέτ υπέρ των μπολσεβίκων.

Στις 10 του Οκτώβρη, σε μια ιστορική συνεδρίαση της ΚΕ με την παρουσία του Λένιν, επικυρώθηκε η απόφαση να προετοιμαστεί αμέσως όλο το Κόμμα για την ένοπλη εξέγερση.

Το βράδυ της 24ης Οκτώβρη ο Λένιν απευθύνεται με ένα αποφασιστικό γράμμα προς τα μέλη της ΚΕ, καλώντας το Κόμμα να περάσει σε άμεση δράση.

Την ίδια νύχτα ο Λένιν φτάνει στο Σμόλνι, αναλαμβάνοντας την καθοδήγηση της εξέγερσης. Η Οκτωβριανή Επανάσταση είναι πια γεγονός και οι μπολσεβίκοι γράφουν Ιστορία.

Μια τελευταία ενότητα είναι οι εκδόσεις της ΣΕ που παρουσιάζουν πλευρές των ιστορικών γεγονότων, αλλά και της ζωής του Λένιν, μέσα από τη λογοτεχνική αφήγηση.

Ενα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το βιβλίο του Λ. Γκιούρκο, «Ο Λένιν τον Οκτώβρη», έργο που στηρίζεται σε πρωτότυπες πηγές, αναμνήσεις και αφηγήσεις πρωταγωνιστών τόσο της επανάστασης όσο και της αντεπανάστασης, όπου ο συγγραφέας με γλαφυρό ύφος ανασυνθέτει το κλίμα και τη γενικότερη ατμόσφαιρα της εποχής.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης «Το Γαλάζιο Τετράδιο» του Ε. Καζακίεβιτς. Πρόκειται για ιστορικό μυθιστόρημα που η υπόθεσή του τοποθετείται το καλοκαίρι του 1917, την περίοδο κατά την οποία ο Λένιν περνάει στην παρανομία μετά τις διώξεις της Προσωρινής Κυβέρνησης.

Η πλοκή του έργου εκτυλίσσεται στο Ραζλίφ, όπου με κομματική απόφαση ο Λένιν κρύβεται στην καλύβα ενός μπολσεβίκου εργάτη. Η λογοτεχνική αφήγηση είναι βασισμένη στα πραγματικά γεγονότα.

Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από το τετράδιο σημειώσεων του Λένιν, «Ο μαρξισμός για το κράτος», το οποίο ήταν δεμένο με γαλάζιο εξώφυλλο. Εκεί ο Λένιν είχε συγκεντρώσει το υλικό το οποίο επεξεργάστηκε και εξέδωσε σε ολοκληρωμένη μορφή με το έργο του «Κράτος και Επανάσταση».

Σε ένα γράμμα εκείνες τις μέρες έγραφε χαρακτηριστικά: «...αν με ξεκάνουν, σας παρακαλώ να εκδώσετε το τετράδιό μου, "Ο μαρξισμός για το κράτος". Σκάλωσε στη Στοκχόλμη. Εχει μπλε εξώφυλλο και είναι δεμένο (...) To θεωρώ σπουδαίο, γιατί όχι μόνο ο Πλεχάνοφ αλλά και ο Κάουτσκι τα μπέρδεψαν...».

Βλέπουμε για ακόμη μια φορά τον πρωταρχικό ρόλο που έδινε ο Λένιν στην ανάπτυξη της επαναστατικής θεωρίας. Ουσιαστικά έναν μήνα πριν την επανάσταση, σε συνθήκες σκληρού ταξικού αγώνα και ενώ αναγκάζεται να βγει στην παρανομία, καταπιάνεται με προτεραιότητα στο ξεκαθάρισμα και στη θεωρητική ανάπτυξη του μαρξισμού γύρω από το κράτος, καθώς το θεωρεί κρίσιμο ζήτημα για την επανάσταση που έρχεται.

Οταν τελικά δημοσιεύτηκε το «Κράτος και Επανάσταση», ο Λένιν αποκάλυψε ότι δεν κατόρθωσε να ολοκληρώσει τη μελέτη του όπως αρχικά είχε σχεδιάσει.

Γράφει στον επίλογο του βιβλίου - και κλείνουμε την παρουσίαση αυτή με τα λόγια του Λένιν: «Η μπροσούρα αυτή γράφτηκε τον Αύγουστο με Σεπτέμβρη του 1917. Είχα ήδη καταρτίσει το σχέδιο του επόμενου, έβδομου κεφαλαίου: ''Η πείρα των ρωσικών επαναστάσεων του 1905 και του 1917''. Εκτός όμως από τον τίτλο, δεν τα κατάφερα να γράψω ούτε μια αράδα από το κεφάλαιο αυτό: Με ''εμπόδισε'' η πολιτική κρίση, η παραμονή της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917. Από ένα τέτοιο ''εμπόδιο'' μπορείς μόνο να χαίρεσαι. (...) Είναι πιο ευχάριστο και χρήσιμο να πραγματοποιείς την ''πείρα της επανάστασης'', παρά να γράφεις γι' αυτήν».