Θα ακολουθήσει μουσικό - αφηγηματικό αφιέρωμα, σε ενορχήστρωση Μανόλη Ανδρουλιδάκη. Θα ερμηνεύσουν: Φωτεινή Βελεσιώτου, Βαγγέλης Κορακάκης, Μαριλίζα Λούντζη, Ασπασία Στρατηγού, Κώστας Τριανταφυλλίδης, Διονύσης Τσακνής. Κείμενα θα απαγγείλουν η Λίλα Καφαντάρη και ο Πέρης Μιχαηλίδης.

Οι προσυγκεντρώσεις των Τομεακών Οργανώσεων της ΚΟ Αττικής έχουν οριστεί στις 6 μ.μ. σε εμβληματικά σημεία γύρω από το κέντρο της Αθήνας, όπου οι αλύγιστοι κομμουνιστές και αγωνιστές δεν σκύψανε το κεφάλι, με τον αγώνα, το αίμα και τη θυσία τους έγραψαν ανεξίτηλες ηρωικές σελίδες στην Ιστορία του λαού.

Το ένα από αυτά είναι στη συμβολή Πειραιώς και Ασωμάτων για: Νοτιοδυτικές Συνοικίες - Περιστέρι, Δυτική Αθήνα, Βορειοδυτική Αττική.

Στο οικοδομικό αυτό τετράγωνο βρίσκονταν οι φυλακές Χατζηκώστα, όπου στην Κατοχή και μετέπειτα κλείστηκαν χιλιάδες κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές.

Αρχικά το κτίριο ήταν ορφανοτροφείο. Στην Κατοχή άλλαξε η χρήση του και μετατράπηκε σε φυλακή για τον εγκλεισμό όσων πάλευαν ενάντια στον κατακτητή. Ηταν υπό την άμεση εποπτεία της προδοτικής Ειδικής Ασφάλειας, που συνεργαζόταν με τους ναζί και στη συνέχεια με τους Αγγλους, που ήταν στο πλευρό της αστικής τάξης για την εδραίωση της εξουσίας της.

Από τις φυλακές Χατζηκώστα οι Γερμανοί έπαιρναν κρατούμενους για εκτέλεση ή για να τους στείλουν στα χιτλερικά στρατόπεδα συγκέντρωσης Νταχάου, Μπούχενβαλντ, Αουσβιτς κ.λπ.

Σε αυτές τις φυλακές, όπως και στο Χαϊδάρι, έριξαν τους αγωνιστές ανάπηρους του αλβανικού μετώπου μετά το μεγάλο πογκρόμ που εξαπέλυσαν οι ναζί και οι συνεργάτες τους στις 30 Νοέμβρη 1943 σε 19 νοσοκομεία της Αθήνας. Πολλοί από αυτούς οδηγήθηκαν στα εκτελεστικά αποσπάσματα, όπως οι 110 ανάπηροι αγωνιστές που εκτελέστηκαν στη Ριτσώνα τον Μάη του 1944.

Σύμφωνα με τον Δημήτρη Σέρβο στο λεύκωμα «Παράνομες Χειρόγραφες Εφημερίδες απ' τις φυλακές και τις εξορίες» (εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»): «Μια μεγάλη ταμπέλα στη γαλλική γλώσσα, έδινε τότε την ταυτότητα της φυλακής: "Οσοι μπαίνετε εδώ μέσα, αφήστε κάθε ελπίδα"». Φυσικά, και σε αυτό το κολαστήριο η ελπίδα και το φως κρατήθηκαν αναμμένα από τους αλύγιστους ήρωες.

Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν πολύ δύσκολες. Χαρακτηριστικά στην ίδια έκδοση αναφέρεται ότι «τον Ιούλη του 1945 οι φυλακισμένοι έφτασαν τους 450 και "εξυπηρετούνταν" από 3 βρύσες».

Τις φυλακές και τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης περιγράφει και αγωνιστής του ΕΛΑΣ, πολιτικός κρατούμενος, σε σημείωμά του που βρίσκεται στο Αρχείο του ΚΚΕ:

«Ηταν ένα μεγάλο κτίριο παλαιάς κατασκευής, με είσοδο μεγάλη και ενισχυμένη με σιδεριές, που έβλεπε στην οδό Πειραιώς, στο ύψος της πλατείας Κουμουνδούρου. (...)

Σε μεγάλους θαλάμους στοιβάζονταν κατά πολλές δεκάδες γέροι, νέοι και άρρωστοι. Δαρμένοι, βασανισμένοι και προπηλακισμένοι από τις ανακρίσεις. Υπήρχαν και θάλαμοι με γυναίκες αγωνίστριες. Οι βρισιές, οι προσβολές και η αυθαιρεσία, καθημερινό φαινόμενο. Κρεβάτια για τους κρατούμενους δεν υπήρχαν. Ολοι κοιμόντουσαν κάτω, στο δάπεδο, επάνω σε κουρελούδες και λίγες κουβέρτες κρατουμένων, ο ένας δίπλα στον άλλον, χωρίς ελεύθερο χώρο. (...)

Τις περισσότερες ώρες την ημέρα οι κρατούμενοι ήταν κλειδωμένοι στους θαλάμους και όποιος ήθελε την ανάγκη του, ανακουφιζόταν σε ένα κομμένο βαρέλι που βρισκόταν δίπλα στην πόρτα μέσα στον θάλαμο μέρα - νύχτα».

Αναφέρει όμως και τη συλλογική προσπάθεια των κρατουμένων να οργανώσουν τη διαβίωσή τους και να αντέξουν, με τους κομμουνιστές στην πρώτη γραμμή:

«Εχοντας ανάμεσά τους ηλικιωμένους και μορφωμένους κομμουνιστές ως εμπνευστές - καθοδηγητές που είχαν πείρα από τη ζωή της φυλακής (αφού πάντα ήταν σε διωγμό) (...) οργάνωσαν και τη ζωή στις φυλακές Χατζηκώστα, έτσι που η ζωή να γίνεται κάπως υποφερτή. Μοιράζονταν τα ρούχα και την τροφή σαν αδέλφια. (...) Δεν έπαυαν να ζητάνε και να αγωνίζονται για καλύτερους όρους κράτησης. Επίσης οι κρατούμενοι αγωνιστές μάθαιναν γράμματα από τους περισσότερο μορφωμένους, Ιστορία, Πολιτισμό, θεατράκι, διηγήματα, ποιήματα και εν πάση περιπτώσει όποιος ήξερε κάτι αξιόλογο, το μετέδιδε και στους συναγωνιστές του».

Η αποφασιστικότητα και το θάρρος των κρατουμένων στις φυλακές Χατζηκώστα αποτυπώνεται και στο βιβλίο του Νικόλαου Τζουγανάτου «Οταν οι τοίχοι μιλούν» (εκδόσεις «Εστία»).

Μηνύματα των κρατουμένων, χαραγμένα στους τοίχους των θαλάμων, προκαλούν δέος και μιλάνε στο σήμερα:

«Με θάρρος και υπερηφάνεια στον θάνατο, συνεχίστε τον αγώνα».

«Η αγωνία είναι τρομερή, όλοι όμως στεκόμαστε αποφασισμένοι, δεν λυπόμαστε γιατί πεθαίνουμε, λυπόμαστε γιατί δεν βλέπουμε αυτά που αγωνιστήκαμε ολοκληρωμένα».

«Να πώς καταντήσανε οι ήρωες της Αλβανίας. Από τα κρεβάτια του πόνου, γυμνοί και ξυπόλυτοι, στα μπουντρούμια της Ειδικής Ασφάλειας. Ενας ανάπηρος».

«Φυλακίσεις και κρεμάλες, τα κορμιά μας δεν λυγούν, θα γυρίσει και μια μέρα οι λαοί θα κυβερνούν. Ο περαστικός».

«Λεβεντόπουλα μιν κάνετε δήλοσι. Είνε κριο πράμα!».

-- Πολυτεχνείο: Μέταλλο, Ενέργεια - Νερό, Φάρμακο - Χημική Βιομηχανία, Μεταποίηση, Κατασκευές, Μεταφορές, Δικαιοσύνη, Επισιτισμός - Τουρισμός, Καλλιτέχνες, Χρηματοοικονομικό, Εμπόριο, ΜΜΕ.

Στη συμβολή Τοσίτσα και Μπουμπουλίνας βρισκόταν το υπουργείο Εργασίας, που πολιορκήθηκε από τις κινητοποιήσεις ενάντια στην επιστράτευση (24/2/1943 και 5/3/1943). Οι διαδηλωτές εισέβαλαν μέσα στο υπουργείο και έκαψαν τους καταλόγους επιστράτευσης.

Πλατεία Εθνικής Αντίστασης: Τηλεπικοινωνίες, Τοπική - Περιφερειακή και Κεντρική Διοίκηση, Υγεία - Πρόνοια, ΕΒΕ, Βορειοδυτικές και Βόρειες Συνοικίες.

Στο σημείο βρισκόταν τότε το Κεντρικό Ταχυδρομείο, που στεγαζόταν στο Μέγαρο Μελά. Η πλατεία ονομαζόταν παλαιότερα Κοτζιά και αρχικά πλατεία Λουδοβίκου. Εκεί ξεκίνησε στις 14/4/1942 η απεργία των Τριατατικών (Τηλεγραφεία, Ταχυδρομεία, Τηλεφωνία) και δημοσίων υπαλλήλων. Η πρώτη νικηφόρα απεργία στην κατεχόμενη Ευρώπη.

-- Σύνταγμα (Οθωνος): Α' Αθήνας, Ανατολικές και Νότιες Συνοικίες Αθήνας, Πειραιάς, Μεσόγεια.

Στο συγκεκριμένο σημείο βρίσκονταν τα γραφεία του ΚΚΕ και του «Ριζοσπάστη».

-- Σίνα και Ακαδημίας: ΑΕΙ, Εκπαιδευτικοί.

Στην οδό Σίνα στον αριθμό 8 ήταν η έδρα της διοίκησης του Α' Σώματος Στρατού του ΕΛΑΣ μετά την Απελευθέρωση.

Θυμίζουμε επίσης ότι απέναντι από τα Προπύλαια, όπου θα πραγματοποιηθεί το συλλαλητήριο, βρίσκονταν - πάνω στην πλατεία Κοραή (Κοραή 4) - το κτίριο του Γερμανικού Φρουραρχείου (Κομαντατούρ) στα χρόνια της Κατοχής και η έδρα της ΚΕ του ΕΑΜ μετά την Απελευθέρωση.

Ο «Ριζοσπάστης» δημοσίευσε τις προηγούμενες μέρες - και θα συνεχίσει και τις επόμενες - ιστορικά στοιχεία και για τους υπόλοιπους χώρους των προσυγκεντρώσεων.