Η ιστορία που ξέσπασε πριν λίγους μήνες με την Enron και η τωρινή περίπτωση της Worldcom συνοδεύεται από μια απίστευτη παραφιλολογία περί της «λογιστικής» και των «λογιστικών σκανδάλων». Ορισμένοι προσπαθούν να πείσουν πως το όποιο πρόβλημα συνδέεται με τη δράση κάποιων νοσηρών επιτελείων ή ορισμένων κομπιναδόρων που το μόνο που έκαναν ήταν να «μαγειρέψουν» τα λογιστικά βιβλία, με στόχο την προς τα έξω αλλοίωση της εικόνας που παρουσιάζει η μία ή η άλλη εταιρία. Σιγά τα λάχανα. Μήπως αυτό ακριβώς δεν κάνουν οι εκπρόσωποι των επιχειρηματικών ομίλων, από καταβολής του καπιταλισμού; Μήπως αυτή ακριβώς την κατάσταση δεν υποτίθεται πως έπρεπε να αποτρέψει η παντοδύναμη οικονομική αστυνομία των ΗΠΑ, το περιβόητο IRS, όταν φτιάχτηκε πριν αρκετές δεκαετίες; Μήπως δεν είναι δεκάδες και εκατοντάδες οι αποδεδειγμένες περιπτώσεις ...δημιουργικών(!) παρεμβάσεων σε ισολογισμούς εταιριών ακόμα και στα όρια της δικής μας χώρας; Αρα, από αυτή την άποψη, η φοβερή και τρομερή έκπληξη που επιδεικνύεται μάλλον δεν έχει βάση και ενδεχόμενα να είναι ακόμα και υποκριτική.

Αυτό που σίγουρα δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε είναι η δυνατότητα που έχει το κεφάλαιο συνολικά, και ο κάθε καπιταλιστής από μόνος του, να ελίσσεται. Ιδιαίτερα όταν στο επίπεδο της οικονομικής δραστηριότητας υπάρχουν εμφανή τα σημάδια της κρίσης. Για παράδειγμα, μέχρι και πριν από μερικά χρόνια ήταν πασίγνωστο ευρέως ότι οι επιχειρηματίες έκρυβαν τα κέρδη τους για να μην πληρώνουν φόρους. Από την προηγούμενη δεκαετία, όταν άρχισε να προβάλλεται το νέο φρούτο για τη δήθεν δυνατότητα των πολλών να πλουτίσουν μέσα από τις χρηματιστηριακές συναλλαγές, «επενδύοντας» κεφάλαια σε διάφορες εισηγμένες εταιρίες, άλλαξε το μοτίβο. Τα χρηματιστήρια θέλουν «δυνατές εταιρίες», που εύκολα θα ...προσελκύουν τις αποταμιεύσεις των λαϊκών στρωμάτων, ή - κι αυτό είναι το κύριο - τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων. Ενας επιχειρηματικός όμιλος που υποτίθεται πάει από το καλό στο καλύτερο, μπορεί να προσφέρει συμφέρουσες αποδόσεις. Ετσι η εικόνα αντιστράφηκε και ο καθένας επιδιώκει να παρουσιάζει κέρδη.

Η άλλη πλευρά του ίδιου ζητήματος είναι ότι, ανεξάρτητα από την προς τα έξω εικόνα που μπορεί να λανσάρει η όποια επιχείρηση, κάθε μια από αυτές υπόκειται αυστηρά, όχι στους νόμους της λογιστικής, αλλά στους νόμους «κίνησης» του συστήματος. Στο νόμο των κυκλικών οικονομικών κρίσεων, που δεν κάνουν διακρίσεις. Ο αδυσώπητος ανταγωνισμός ανάμεσα στις διάφορες επιχειρηματικές ομάδες και η επερχόμενη ή η εν εξελίξει οικονομική κρίση οδηγούν κολοσσούς, όπως η Enron, η Worldcom, και όχι μόνο, στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, αλλά τότε κάποιους τους συμφέρει να επικαλούνται τα ...λογιστικά σκάνδαλα.

Βέβαια, σκάνδαλο υπάρχει και είναι τεράστιο. Είναι αφ' ενός η πλήρως συνυφασμένη με το κεφάλαιο τάση αισχροκέρδειας των καπιταλιστών σε βάρος ολόκληρων κοινωνιών. Είναι, παράλληλα, η εξαΰλωση τεράστιων ποσών, πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων, που ανήκουν στα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζομένων και τα οποία παραχωρούνται μέσω του ...«τρίτου πυλώνα» της Κοινωνικής Ασφάλισης σε διάφορες Enron και Worldcom, προς δόξαν του ίδιου του καπιταλισμού. Από εκεί και πέρα, τα περί λογιστικής και λογιστικών ελέγχων στην ουσία δεν είναι τίποτα άλλο παρά προσπάθειες για τον καθαγιασμό του συστήματος...