Με μια ιστορική αναδρομή στις αρχές του 20ού αιώνα οπότε και αρχίζει η θεωρητική συζήτηση για τη δημιουργία της σημερινής Ευρωπαϊκής Ενωσης, άρχισε χτες Σάββατο την ομιλία της η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα στη διάσκεψη της Κίνησης «Δράση: Θεσσαλονίκη 2003» για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Οπως σημείωσε η Αλ. Παπαρήγα «η θεωρητική συζήτηση για τη δημιουργία της Ενωσης ξεκίνησε από τις αρχές του 20ού αιώνα, όμως η προσπάθεια ανακόπηκε, λόγω του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Από τότε μέχρι σήμερα, επίσημα καθορίζεται ότι η Ενωση αποτελεί ένωση καπιταλιστικών κρατών, δεν υπάρχει καν η προσπάθεια να συγκαλυφθεί ο ταξικός χαρακτήρας της. Οταν, μάλιστα, στις πρώτες συζητήσεις εκδήλωσε ενδιαφέρον η ΕΣΣΔ για συμμετοχή, αποκλείστηκε, ακριβώς γιατί η Κοινότητα δε δεχόταν το σοσιαλιστικό κοινωνικοοικονομικό σύστημα».

«Η ώθηση για τη δημιουργία της ΕΟΚ - συνέχισε - δόθηκε με το σχέδιο Μάρσαλ, το 1948, που τιτλοφορήθηκε ως σχέδιο για την "ανασυγκρότηση της Ευρώπης".

Οι ΗΠΑ από τη μια μεριά ήθελαν μια ενωμένη Ευρώπη, για να παρέμβει και να παρεμποδίσει τη σοσιαλιστική ανάπτυξη, ενώ από την άλλη γνώριζαν ότι η άνδρωση της ευρωπαϊκής ένωσης θα αποτελέσει ανταγωνιστικό παράγοντα στα δικά τους συμφέροντα. Πρυτάνευσε, τελικά, το στρατηγικό ταξικό συμφέρον, που ήταν η ενδυνάμωση του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, η δημιουργία μιας σιδερένιας γροθιάς εναντίον των λαϊκών κινημάτων.

Σε όλη τη διαδρομή και ενώ προχωρά η διαδικασία ενοποίησης - θα υπογραμμίσει η Αλ. Παπαρήγα - επιβεβαιώνεται η αναπόσπαστη με τον καπιταλισμό ανισόμετρη ανάπτυξη και διεύρυνση του χάσματος, η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση κεφαλαίου, και οι αναπόφευκτες πάντα παρούσες εσωτερικές αντιθέσεις. Η κυριαρχία συμφερόντων των ηγετικών ευρωπαϊκών δυνάμεων σε βάρος των άλλων καπιταλιστικών χωρών, αλλά και η πάντα παρούσα επιρροή των ΗΠΑ.

Η αμερικανοβρετανική εισβολή στο Ιράκ δεν προκάλεσε το ρήγμα μέσα στην ΕΕ, και ανάμεσα στις ΗΠΑ και το γαλλογερμανικό άξονα. Απλώς έφερε στην επιφάνεια το ρήγμα που προϋπήρχε.

Οι αντιθέσεις εντός της ΕΕ και ανάμεσα σε ευρωπαϊκές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και τις ΗΠΑ δεν πρόκειται να πάψουν να υπάρχουν. Μπορεί να στηθούν κάποιες γέφυρες φιλίας και συνεργασίας, μπροστά στον κοινό εχθρό δηλαδή τους λαούς, που όμως θα γκρεμιστούν, όταν η διαπάλη μεταξύ τους για το ξαναμοίρασμα των αγορών πάρει νέες διαστάσεις. Απόδειξη αποτελεί η απόφαση των Γερμανίας, Γαλλίας, Βελγίου και Λουξεμβούργου να διαμορφώσουν την Ευρωπαϊκή Ενωση Ασφάλειας και Αμυνας. Αν και δηλώνουν ότι αυτή θα έχει συμπληρωματικό ρόλο στο ΝΑΤΟ, είναι φανερό ότι αποτελεί και μια πρόβα απογαλακτισμού από το στρατιωτικό σύστημα των ΗΠΑ. Οι τοπικές συγκρούσεις για τις αγορές θα φέρουν αναπόφευκτα τους λαούς μπροστά στον κίνδυνο μιας γενικευμένης σύρραξης. Καμία ευρωπαϊκή συνθήκη και συμφωνία δεν μπορεί να σταθεί ικανή να σταματήσει έναν πόλεμο, όταν οι ενδοευρωπαϊκοί και παγκόσμιοι ανταγωνισμοί φθάσουν στο αποκορύφωμα. Δεν είναι λιγότερο οδυνηρή η ιμπεριαλιστική ειρήνη που διαδέχεται τον πόλεμο, δηλαδή η ειρήνη του νεκροταφείου, τύπου Ιράκ, Γιουγκοσλαβίας κλπ. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, λοιπόν, διέπεται και από την τάση ενοποίησης, αλλά και διαφοροποίησης -διάσπασης.

Ο πόλεμος και το καπιταλιστικό υπερκέρδος πάνε μαζί. Η ΕΕ δεν μπορεί να κατοχυρώσει την ειρήνη και την ασφάλεια υπέρ των λαών.

Οι ΗΠΑ δεν παραιτούνται από την παγκόσμια ηγεμονία εύκολα, αλλά και αν τη χάσουν, στη θέση τους θα υπάρξει μια νέα ιμπεριαλιστική δύναμη. Το ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι αν θα νικήσει ο αμερικανικός ή ο ευρωπαϊκός ιμπεριαλισμός, αλλά πώς θα χάσουν και οι δύο από τα λαϊκά κινήματα, πώς τα λαϊκά κινήματα θα αξιοποιήσουν τις αντιθέσεις τους.

Ο πολυπολικός κόσμος, που στα λόγια υπερασπίζονται οι ευρωπαϊκές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η συνύπαρξη και διαμάχη ανάμεσα στα διάφορα ιμπεριαλιστικά κέντρα, διαμάχη που πότε θα διεξάγεται με οικονομικά και πολιτικά μέσα, πότε και με στρατιωτικά πολεμικά».

Ακολούθως η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ σημείωσε πως: «Στις μέρες μας τα διάφορα οικονομικά επιτελεία των κρατών - μελών, όπως άλλωστε και τα διεθνή επιτελεία του κεφαλαίου, μπροστά στην αύξηση της φτώχειας και της ανεργίας, μπροστά στα προβλήματα που συναντά η αναπαραγωγή του καπιταλιστικού συστήματος, προσπαθούν να βρουν έναν τρόπο να ισορροπήσουν ανάμεσα σε δύο αλληλοσυγκρουόμενες τάσεις. Προσπαθούν, δηλαδή, να συμβιβάσουν τα ασυμβίβαστα. Από τη μια να επιτύχουν συγκράτηση μιας νέας απότομης αγοραστικής πτώσης των εισοδημάτων, μοίρασμα της ανεργίας και από την άλλη να συγκρατήσουν την τάση πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους.

Ο προβληματισμός γίνεται και στην Ελλάδα, λόγω και των προμηνυμάτων κρίσης που υπάρχουν, πράγμα που διαφαίνεται στη στασιμότητα της μεταποίησης, στην πτώση στο δείκτη παραγωγής κεφαλαιουχικών αγαθών, στη στασιμότητα στο ΑΕΠ και στη μείωση της ανταγωνιστικότητας, στη φτώχεια, στην επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου.

Οι προτάσεις που ακούγονται στην Ευρώπη, και στην Ελλάδα, σαφώς δεν ξεφεύγουν από τα πλαίσια της νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Κινούνται στη λογική του μονόδρομου, δεν μπορούν να καταργήσουν τον κύκλο της κρίσης.

Οσες προτάσεις, επίσης, ακούγονται από το χώρο της λεγόμενης αριστερής τάσης της σοσιαλδημοκρατίας ή της "ανανεωτικής" τάσης, δεν ξεφεύγουν από το κύριο και βασικό: την απελευθέρωση της αγοράς και την τόνωση της ιδιωτικής καπιταλιστικής παραγωγής με κρατική παρέμβαση και μια ορισμένη ενίσχυση της κρατικής παραγωγής. Δεν ξεφεύγουν από το καθεστώς των απελευθερωμένων εργασιακών σχέσεων, με τη λεγόμενη ισορροπία μεταξύ πλήρους και ευέλικτης απασχόλησης.

Αν οι εργαζόμενοι παγιδευτούν στη λογική ότι είναι εφικτό, με άθικτη τη γενική πολιτική, με μια κυβέρνηση κεντροαριστερής ή κεντροδεξιάς συνεργασίας, να δρομολογηθούν λύσεις στα προβλήματά τους, τότε τους περιμένει η απογοήτευση, η παθητικότητα, η ενσωμάτωση».

Αναφερόμενη, άλλωστε, στη συζήτηση περί δημιουργίας ευρωπαϊκών κομμάτων, η Αλ. Παπαρήγα προειδοποίησε πως είναι ολοφάνερη η επιδίωξη δημιουργίας κομμάτων εντός του καπιταλιστικού κλωβού, αλλά και της υποβάθμισης του εθνικού πεδίου πάλης. Οπως τόνισε:

«Η διεύρυνση της ΕΕ φέρνει πιο άμεσα στην επικαιρότητα μια συζήτηση που ξεκίνησε προγραμματισμένα και σχεδιασμένα στους κόλπους της Ενωσης για τη δημιουργία ευρωπαϊκών κομμάτων εντός και εκτός κοινοβουλίου, που θα έχουν τη σφραγίδα της νομιμοποίησης, ως κόμματα που ηγούνται των λαών στην προσπάθεια για να περάσει διά πυρός και σιδήρου η πολιτική του κεφαλαίου. Ως κόμματα που η αντιπολίτευσή τους θα είναι αρκούντως ανώδυνη, με την έννοια ότι δεν αρνείται τα ιερά και τα όσια της ΕΕ και των συμμαχικών της ενώσεων. Καλείται, μάλιστα, να υπηρετήσει την ψευδεπίγραφη εικόνα του δημοκρατικού πλουραλισμού, στάχτη στα μάτια των λαών.

Το θεσμικό πλαίσιο που σχηματίζεται χρησιμοποιεί πολλά δολώματα, για να επιβάλει ευρωπαϊκά κόμματα, με όλα τα χαρακτηριστικά ενός γραφειοκρατικού οργανισμού, με επικεφαλής την ηγετική ελίτ, που θα έχει λυμένα τα χέρια να κάνει ό,τι θέλει, για την ακρίβεια να κάνει ό,τι θέλει το σύστημα. Χρησιμοποιείται το όπλο των διευκολύνσεων στο Ευρωκοινοβούλιο, η οικονομική επιχορήγηση, και ποιος ξέρει τι άλλο θα τεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, προκειμένου να δημιουργηθούν ομοιόμορφα κόμματα, εντός του καπιταλιστικού κλωβού. Ολοφάνερη είναι η επιδίωξη να περάσει σε δεύτερη μοίρα, να υποβαθμιστεί το εθνικό πεδίο πάλης, η όποια ευκινησία των κομμάτων σε εθνικό πεδίο. Να επιβληθεί μια σύγχρονη τάξη πραγμάτων όπου τα ευρωπαϊκά κόμματα θα είναι λιγότερο ευάλωτα στις λαϊκές πιέσεις και τα κινήματα.

Βεβαίως, το θέμα της πανευρωπαϊκής κοινής δράσης, του συντονισμού, της στενότερης διεθνιστικής σχέσης είναι ανάγκη και για τα κομμουνιστικά, αντιιμπεριαλιστικά, ριζοσπαστικά κόμματα που δε βολεύονται στην ενσωμάτωση, που δε θέλουν να απεμπολήσουν αξίες και ιδανικά που ενέπνευσαν λαούς και κινήματα στην ήπειρο και παγκόσμια. Αν για τους οπαδούς της ΕΕ είναι μια φορά ανάγκη να αξιοποιήσουν ή να κατασκευάσουν κόμματα της επιρροής της, για το λαϊκό κίνημα είναι ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη να διαμορφώσει προϋποθέσεις για διακριτή κοινή πανευρωπαϊκή δράση, κοινή ταξική πάλη.

Ανεξάρτητα, λοιπόν, από τις παρεμβάσεις της ΕΕ στο πολιτικό σύστημα της κάθε χώρας είναι ανάγκη να ανοίξει μια πραγματική συζήτηση για το πώς θα συντονιστούν οι αγωνιστικές ταξικές δυνάμεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, και πώς θα αντιμετωπίσουν τη νέα βαθμίδα πολιτικού και κρατικού υπερσυγκεντρωτικού αυταρχισμού της ΕΕ, που εκδηλώνεται και μέσα από τη θεσμοθέτηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων.

Το ΚΚΕ, από τη φύση και το χαρακτήρα του, ήταν και είναι πάντα ανοιχτό σε προβληματισμούς και αναζητήσεις για πανευρωπαϊκό συντονισμό και κοινή δράση, για αναζήτηση των κατάλληλων μορφών που πατάνε στη σημερινή πραγματικότητα, και βεβαίως δεν αναιρούν την αυτοτελή ευθύνη των κομμάτων και των κινημάτων στις χώρες τους. Είμαστε υπέρ της συγκρότησης ενός διακριτού κομμουνιστικού πόλου που ταυτόχρονα και παράλληλα θα συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας ευρύτερης αντιιμπεριαλιστικής συμμαχίας.

Η διεθνοποίηση δε σημαίνει εθνική ισοπέδωση, αλλά αλληλοδιαπλοκή και διαλεκτική σχέση της δράσης σε εθνικό και διεθνικό επίπεδο.

Εχουμε αρκετή πείρα στο ζήτημα αυτό, θετική αλλά και αρνητική, με επιτεύγματα αλλά και δυσκολίες.

Θεωρούμε ότι τα κομμουνιστικά κόμματα και κινήσεις, ομάδες και κινήματα μπορούμε να ξεκινήσουμε τέτοια συζήτηση, χωρίς να εντάσσεται αυτή στους κανόνες και τους πολιτικούς περιορισμούς της ΕΕ, που άλλωστε είναι εχθρός κάθε ιδέας χειραφέτησης και συσπείρωσης ενάντια στη σημερινή τάξη πραγμάτων.

Ταυτόχρονα, στα πλαίσια του Ευρωκοινοβουλίου μπορεί να υπάρξουν συνεργασίες και συσπειρώσεις, ώστε να αντιμετωπίζεται η υποβάθμιση των κοινοβουλευτικών ομάδων που παλεύουν κατά της αντιλαϊκής πολιτικής, όσοι ενδιαφέρονται να συσπειρωθούν ενάντια στον αυταρχισμό που θα δυναμώσει και στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο τα επόμενα χρόνια».

Παραθέτοντας τη θέση του ΚΚΕ στα ερωτήματα για το ποιο μπορεί να είναι το μέλλον της ΕΕ, η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ υπογράμμισε: «Η θέση μας πηγάζει από την εκτίμηση του χαρακτήρα της ΕΕ, ως καπιταλιστικής διακρατικής συμφωνίας, που υπηρετεί την αναπαραγωγή του συστήματος, την ακόμα μεγαλύτερη καπιταλιστική συγκέντρωση. Στην καπιταλιστικής μορφής κοινωνικοποίηση αντιπαραθέτουμε τη σοσιαλιστική. Η ευρωπαϊκή καπιταλιστική ενοποίηση δεν είναι μονόδρομος, γιατί μονόδρομος για το λαό δεν είναι ο καπιταλισμός. Δε θα "ζήσει" αιώνια. Η Ευρώπη ή θα είναι καπιταλιστικά ενωμένη ή σοσιαλιστικά. Δεν υπάρχει τρίτος ή ενδιάμεσος δρόμος.

Στο άμεσο μέλλον θα έχει να αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα, καθώς θα διευρύνεται το χάσμα, η ανισομετρία, και θα διαμορφώνονται πολλές ομάδες και υποομάδες κρατών - μελών και πιο οξυμένες αντιθέσεις στο εσωτερικό της.

Το λαϊκό κίνημα της κάθε χώρας δεν πρέπει να αδιαφορεί για τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, ούτε να παίρνει τη θέση υπέρ του ενός ανταγωνιστή και εναντίον του άλλου. Πρέπει να τις αξιοποιεί, αφού έτσι και αλλιώς έχουν αντικειμενικό χαρακτήρα, να διαμορφώνει προϋποθέσεις για την τελική νίκη, υπολογίζοντας ότι και αυτές, πέρα από τον κύριο παράγοντα της ταξικής πάλης, συμβάλλουν στο αδυνάτισμα του αντίπαλου.

Το μέλλον της Ευρώπης συνδέεται αναπόσπαστα με το μέλλον του κινήματος σε κάθε κράτος- μέλος. Με την ανατροπή συσχετισμών δύναμης στο εσωτερικό όσο γίνεται περισσότερων χωρών, ανάμεσα στις ισχυρότερες αλλά και σε λιγότερο ισχυρές. Οσο δυναμώνει το αντιιμπεριαλιστικό, το αντικαπιταλιστικό κίνημα, τόσο θα πολλαπλασιάζονται οι δυνατότητες για αλλαγές στο επίπεδο της εξουσίας, τόσο η ΕΕ θα αποδυναμώνεται. Σ' αυτόν τον αγώνα μπορούν να ενωθούν δυνάμεις, που θέτουν ως προοπτική τη σοσιαλιστική Ευρώπη, και δυνάμεις που μπορεί να έχουν διαφωνίες για το σοσιαλισμό ή διαφορετική αντίληψη για τη μελλοντική Ευρώπη, αρκεί βεβαίως η αντίληψή τους να είναι σε αντίθεση με τα συμφέροντα των μονοπωλίων, του ιμπεριαλισμού. Αυτό που μας ενώνει είναι η εναντίωση και ρήξη με την ΕΕ.

Αυτό που έχει σημασία είναι το λαϊκό κίνημα της κάθε χώρας να κινείται σε κατεύθυνση αλλαγών στο επίπεδο της εξουσίας, σε πλήρη και καθαρή αντίθεση με τα συμφέροντα των μονοπωλίων, τον ιμπεριαλισμό. Η αποδέσμευση να γίνει στόχος πάλης όλων των ευρωπαϊκών λαών και κινημάτων, ώστε να υπάρχει συγκέντρωση δυνάμεων σ' αυτή την κατεύθυνση. Η συγκέντρωση δυνάμεων στο στόχο της αποδέσμευσης σε συνδυασμό, βεβαίως, με αλλαγές στο εσωτερικό της κάθε χώρας, θα οδηγήσει στην οικοδόμηση του αντίπαλου δέους, σε επίπεδο λαϊκών κινημάτων, σε κυβερνητικό επίπεδο, που σήμερα λείπει.

Η αποδέσμευση δε σημαίνει εθνική απομόνωση και ξέκομμα από τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Είναι αποδέσμευση και διεκδίκηση οικονομικών σχέσεων στη βάση του αμοιβαίου συμφέροντος. Παράλληλα, με την τάση της αποδέσμευσης θα αναπτύσσεται η τάση αμοιβαίας συνεργασίας των αποδεσμευμένων χωρών, αλλά και με τρίτες χώρες, που και αυτές θα κινούνται στον ένα ή τον άλλο βαθμό σε ανάλογη πορεία, κάτι που το εξασφαλίζει η διεθνοποίηση της ταξικής πάλης, η παγκοσμιοποίηση των φαινομένων και των τάσεων.

Η τάση για απαγκίστρωση από τις ιμπεριαλιστικές ενώσεις, αργά ή γρήγορα θα είναι γενική, η τάση για διμερείς, πολυμερείς και περιφερειακές συνεργασίες θα γίνει πραγματικότητα αργά ή γρήγορα. Το ζήτημα είναι τι κάνει κάθε κίνημα για να υποβοηθήσει την εκδήλωσή τους.

Οι λαοί μπορεί να μουδιάζουν, να υποχωρούν, αλλά τελικά δεν αυτοκτονούν».