Μια πρωτότυπη έρευνα που πραγματοποίησε ο Κάρελ Σβόμποντα του Εργαστηρίου Κολντ Σπρινγκ Χάρμπορ, επέτρεψε για πρώτη φορά την παρακολούθηση της λειτουργίας και της αλληλεπίδρασης των νευρώνων ενός ζωντανού πειραματόζωου, δίνοντας πολύτιμες πληροφορίες που ίσως βοηθήσουν να καταλάβουμε πώς οι συνάψεις (διακόπτες μεταξύ των νευρώνων) σχηματίζουν τις αναμνήσεις.

Ο Σβόμποντα και οι συνάδελφοί του αντικατέστησαν μέρος του κρανίου νεαρών ποντικιών με διάφανα παράθυρα, τοποθετημένα πάνω από μια περιοχή του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τις πληροφορίες που έρχονται από τα μουστάκια του ζώου. Τα ποντίκια ήταν γενετικά τροποποιημένα ώστε οι νευρώνες τους να παράγουν μια πρωτεΐνη που φθορίζει όταν φωτιστεί με πράσινο φως. Μια κάμερα παρακολουθούσε τη φωταύγεια των κυττάρων καθώς τα ποντίκια εξερευνούσαν το περιβάλλον τους. Επί ένα μήνα, ο Σβόμποντα παρατήρησε ότι επανειλημμένα εμφανίζονταν προεξοχές από τους νευρώνες, οι οποίες στη συνέχεια απορροφούνταν, μερικές φορές μέσα στη διάρκεια μόλις μιας ημέρας. «Οι προεξοχές πιθανώς δημιουργούν νέες συνάψεις. Αν η σύναψη είναι χρήσιμη παραμένει, αλλιώς υποχωρεί. Οι νευρώνες διερευνούν συνεχώς εναλλακτικές διατάξεις συνδέσεων, διαδικασία που ίσως έχει να κάνει με τη διαδικασία της μάθησης», λέει ο ερευνητής. Αλλά δεν αναδομούνται όλες οι συνάψεις. Μερικές φαίνεται να διαρκούν για μήνες ή και περισσότερο, δημιουργώντας την υποψία ότι σχετίζονται με τη μνήμη μακράς διάρκειας.

Τα ευρήματα αυτά υποστηρίζονται και από την εργασία του Γουέν Μπιάο Γκαν, νευροβιολόγου στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Ο Γκαν και η ομάδα του παρακολούθησε τις νευρωνικές προεξοχές στο τμήμα του εγκεφάλου ενήλικων ποντικιών που σχετίζεται με την επεξεργασία των οπτικών πληροφοριών και διαπίστωσε ότι το 96% των ακίδων παρέμεινε σταθερό κατά τη διάρκεια ενός μήνα. Η ανακάλυψη ενισχύει την άποψη ότι οι συνάψεις είναι αρκετά σταθερές ώστε να μπορούν να αποθηκεύουν αναμνήσεις μακράς διάρκειας, λέει ο Γκαν. «Αν ένα παιδί 10 ετών χρειάζεται 1.000 συνδέσεις για να αποθηκεύσει μια συγκεκριμένη πληροφορία, όταν φτάσει 80 ετών, ένα τέταρτο από τις συνδέσεις θα υπάρχει ακόμα. Γι' αυτό μπορούμε να θυμούμαστε στα γηρατειά τις παιδικές μας εμπειρίες».