Το άλυτο, παρά την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, κυπριακό πρόβλημα αξιοποιείται από την Ενωση στο «παιχνίδι» που παίζει με την Αγκυρα και στη διαμόρφωση των ευρωτουρκικών σχέσεων.

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Κομισιόν που δόθηκε χτες στη δημοσιότητα, το κυπριακό πρόβλημα αποτελεί «σημαντικό εμπόδιο» στην πορεία ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προειδοποιεί την Τουρκία ότι το αίτημά της για τον καθορισμό ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων συναρτάται εμμέσως με την επίλυση του Κυπριακού. Ειδικότερα, στο κεφάλαιο για την Τουρκία του κειμένου της στρατηγικής για τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες υπογραμμίζεται: «Η μη διευθέτηση λύσης στο Κυπριακό θα μπορούσε να αποτελέσει σοβαρό εμπόδιο στις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες της Τουρκίας».

Στο κείμενο στρατηγικής επαναλαμβάνεται ακόμη ότι αποτελεί προτιμητέα επιλογή για την ΕΕ η επίλυση του Κυπριακού πριν από την 1η του Μάη 2004 και διευκρινίζεται ότι σε περίπτωση λύσης θα αποδεσμευτούν άμεσα τα 206 εκατ. ευρώ, που θα διατεθούν για την οικονομική ανάπτυξη του κατεχόμενου τμήματος της νήσου.

Στην έκθεση επαναλαμβάνεται η απόφαση της Συνόδου Κορυφής της Χαλκιδικής που καλεί «όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, και ιδίως την Τουρκία και την τουρκοκυπριακή ηγεσία, να υποστηρίξουν σθεναρά τις προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ ζητώντας να ξαναρχίσουν σύντομα οι συνομιλίες με βάση τις προτάσεις του».

Στην ανακοίνωση της Επιτροπής επισημαίνεται ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «έχει επανειλημμένα τονίσει την έντονη προτίμησή του για την ένταξη μιας επανενωμένης Κύπρου» και σημειώνεται ότι «οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για να φθάσουν οι δύο κοινότητες σε μια γενική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος πριν από την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, την 1η Μαΐου 2004».

Γίνεται επίσης αναφορά στην υπογραφή της «τελωνειακής ένωσης» μεταξύ Τουρκίας και ψευδοκράτους, της 8ης του Αυγούστου, η οποία κρίνεται ότι «δεν έχει καμία αξία από άποψη διεθνούς δικαίου και αθετεί τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Τουρκία έναντι της ΕΕ στο πλαίσιο της συμφωνίας τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας».

Σε ό,τι αφορά στα κριτήρια της Κοπεγχάγης που καλείται να εφαρμόσει η Τουρκία προκειμένου να ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις, στο κείμενο επισημαίνεται ότι η Τουρκία έχει πραγματοποιήσει σημαντικά και καθοριστικά βήματα στην κατεύθυνση της εκπλήρωσής τους με τα πακέτα δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων που έχει υιοθετήσει.

Ωστόσο, υπογραμμίζεται ότι τα κύρια προβλήματα στην πορεία της Τουρκίας προς την Ευρώπη είναι η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, που παραμένει μη ικανοποιητική, και ιδιαίτερα ο σημαντικός ρόλος που εξακολουθεί να έχει ο στρατός στη δημόσια ζωή, με έμφαση στον έλεγχο των δαπανών και στη διαφάνεια του προϋπολογισμού, οι περιορισμοί στην ελευθερία έκφρασης, συγκέντρωσης, διαδήλωσης και στα πολιτιστικά δικαιώματα αλλά και η συμμόρφωση με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Στην έκθεση ζητείται ακόμη από την Τουρκία να επιδείξει εποικοδομητική στάση για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και να τεθεί τέλος στη διακριτική μεταχείριση σε βάρος των μειονοτήτων, με ειδική αναφορά στον περιορισμό που διαπιστώνεται στην πρόσληψη δασκάλων και στη χορήγηση εκπαιδευτικού υλικού στα ελληνικά σχολεία.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Αμπντουλάχ Γκιούλ, αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης δήλωσε ότι η χώρα του θα καταβάλει έντονες προσπάθειες για τον τερματισμό της επί δεκαετίες διαίρεσης της Κύπρου, προτού η νήσος ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση τον επόμενο Μάη.

«Ολοι επιθυμούμε τη λύση του κυπριακού προβλήματος», δήλωσε ο Τούρκος υπουργός, ο οποίος ωστόσο χαρακτήρισε την έκθεση «αντικειμενική από γενικής άποψης».

Ειδικότερα για την επίλυση του Κυπριακού, ο Α. Γκιούλ τόνισε: «Ο συμβιβασμός είναι μέρος της ευρωπαϊκής παιδείας, συνεπώς οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι πρέπει να καθίσουν στο τραπέζι και να προσπαθήσουν. Ο συμβιβασμός δεν πρέπει να αναμένεται μόνο από τους Τούρκους».

«Ελπίζουμε ότι θα υπάρξει πρόοδος τους επόμενους μήνες», σημείωσε, συμπληρώνοντας ωστόσο ότι «είναι σαφές πως η Κύπρος δεν περιλαμβάνεται στα πολιτικά κριτήρια». «Η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσει την Τουρκία όπως τις άλλες χώρες με τα ίδια κριτήρια», κατέληξε ο Τούρκος ΥΠΕΞ.