Οι κατακτήσεις και η προσφορά του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε στους λαούς, με τα λάθη και τις ατέλειές του, δεν μπορούν να σβήσουν από την πραγματικότητα και τις κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις του 20ού αιώνα, όσο και αν οι κεφαλαιοκράτες, τα επιτελεία τους και οι «αριστεροί απολογητές τους» προσπαθούν να τις τοποθετήσουν στη λήθη της Ιστορίας.

Ιδιαίτερα, δε, στις σύγχρονες συνθήκες, όπου κατεδαφίζουν όλα αυτά τα δικαιώματα της εργατικής τάξης στα καπιταλιστικά κράτη, σαν μια ριπή του όπλου της αστικής πολιτικής για την αντιμετώπιση της κρίσης, όταν ο πόλεμος που φωλιάζει στα σωθικά του συστήματος ξυπνά τα πιο άγρια και βάρβαρα ιμπεριαλιστικά ένστικτα για την επιβίωσή του απ' αυτή την αγιάτρευτη αρρώστια του. Και σαν μελλοθάνατος ο καπιταλισμός πασχίζει να καταστρέψει τους νεκροθάφτες του, αλλά δεν μπορεί να υπάρχει και χωρίς αυτούς. Ετσι καυχιέται πως «έθαψε το σοσιαλισμό». Μα τον φοβάται.

Γιατί δεν μπορεί να ξεφύγει από το σαράκι των αντιθέσεων και των ανταγωνισμών του όσο και αν τους ξεπερνά προσωρινά στις πλάτες των λαών, με τους πολέμους και την άκρατη επιθετικότητα στα εργασιακά και στα λαϊκά δικαιώματα. Και δεν τον σώνουν ούτε οι μηχανισμοί καταστολής ούτε η δύναμη του κράτους μπροστά στην αστείρευτη λαϊκή δύναμη σαν ξεπηδήσει συνειδητά από την πλειοψηφία των λαϊκών μαζών.

Γιατί η αγωνία του εργάτη από την ανασφάλεια για το αν θα 'χει δουλιά, γιατί δε φτάνει το μεροκάματο να ζει στοιχειωδώς ανθρώπινα, γιατί δεν είναι εξασφαλισμένη η υγεία του και το μέλλον των παιδιών του, γιατί η εκπαίδευση και η πρόνοια πληρώνονται ακριβά, ως είδος πολυτελείας, γιατί τα ναρκωτικά και η εγκληματικότητα είναι παράσιτα που τρέφουν και τρέφονται από τον καπιταλισμό, είναι αχώριστα από την καθημερινή ζωή, όπως και ο εφιάλτης των πολέμων.

«Το 1960 το 20% των πλουσίων κατείχε το 31% του συνολικού εισοδήματος της ανθρωπότητας και το 20% των φτωχών μόλις το 1%. Το 1991, 30 χρόνια μετά, διπλασιάστηκε η διαφορά, το 20% των πλουσίων κατείχε το 61% του συνολικού εισοδήματος σε σχέση με το 1% που κατείχε το 20% των φτωχών. Το 1996 το 20% των πλουσίων κατέχει το 83% του συνολικού εισοδήματος σε σχέση με το 1,5% που κατέχει το 20% των φτωχών... Μόνο στο Λονδίνο οι άστεγοι υπολογίζονται σε μισό εκατομμύριο. Τόσοι άστεγοι έχουν καταγραφεί και στη Γαλλία».

Στην Αγγλία, το 50% των παιδιών ηλικίας 13-15 ετών δουλεύουν «παρτ-τάιμ» και τα περισσότερα απ' αυτά έχουν πάνω από μια δουλιά. Κυρίαρχο πρόβλημα είναι η παιδική πορνεία, ενώ καθημερινά αυξάνεται ο αριθμός των παιδιών του δρόμου. Το 2003, 3.000 δάσκαλοι απολύθηκαν στη Βρετανία, συνεπεία της κρίσης χρηματοδότησης που μαστίζει τα σχολεία ολόκληρης της χώρας, προκαλώντας σημαντικά ελλείμματα στον προϋπολογισμό τους. Σε χιλιάδες άλλους οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου τους δε θα ανανεωθούν για το επόμενο ακαδημαϊκό έτος, για τον ίδιο λόγο.

Στην Ιταλία, ο αριθμός των εργαζομένων ανήλικων παιδιών φτάνει το 1,5 εκατομμύριο και, ενώ η πλειοψηφία τους εργάζεται πάνω από έξι ώρες τη μέρα, η αμοιβή τους είναι λιγότερη από το 1/3 της ισοδύναμης αμοιβής των ενήλικων, και μάλιστα χωρίς ασφαλιστικές καλύψεις. Πρόσφατα, δε, αυξήθηκαν τα συνταξιοδοτικά όρια ηλικίας.

Στη Γερμανία, με βάση το νέο νόμο για την Υγεία, μειώνεται το 2004 το κονδύλι για την Υγεία κατά 20 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ μειώνεται και ο αριθμός των φαρμάκων που θα πληρώνονται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Επίσης, μειώνεται ο χρόνος παροχής επιδομάτων ανεργίας από 30 μήνες στους 12 με ταυτόχρονη μείωση των επιδομάτων, αλλά και των συντάξεων.

Η ανεργία στη Γερμανία έφτασε το Σεπτέμβρη του 2003 στους 4.407.000 ή 10,6% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, στη Γαλλία στον ίδιο μήνα έφτασε στους 2.639.000 ή 9,7%. Συνολικά η ανεργία στην Ευρωζώνη (στις 11 από τις 15 χώρες της ΕΕ) είναι στο 8,8% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού με τάσεις αύξησης.

Δυσοίωνο προδιαγράφεται το μέλλον της ΕΕ, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κοινωνική κατάσταση στις 15 χώρες, αλλά και στις υπόλοιπες 10 της Κεντρικής Ευρώπης, που βρίσκονται στη διαδικασία ένταξης. Ετσι, «το 2001 η ανεργία διαμορφώθηκε στο 7,4%, ενώ το 2002 αυξήθηκε στο 7,6%».

«Το 24% του πληθυσμού απειλείται από τον κίνδυνο της φτώχειας». Στο εσωτερικό πολλών κρατών της Ενωσης «στις περισσότερες περιπτώσεις οι εισοδηματικές ανισότητες διευρύνθηκαν».

«Σχεδόν 2 στους 10 (ποσοστό 19,4%) κατοίκους της εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο και δε συμμετέχουν σε περαιτέρω εκπαίδευση ή κατάρτιση».

«Την τελευταία δεκαετία στην Ανατολική Ευρώπη σημειώθηκαν σημαντικές αυξήσεις της φτώχειας και των ανισοτήτων. Κύριοι παράγοντες που οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό είναι η ανεργία, η διάλυση της οικογένειας και η περιορισμένη ικανότητα της κοινωνικής προστασίας και της απασχόλησης να εξασφαλίσουν επαρκές εισόδημα και πόρους», παράγοντες που προκλήθηκαν μετά την καπιταλιστική παλινόρθωση και την καταστροφή των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής.

Στον επίλογο της έκθεσης σημειώνεται: «Εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες σε ό,τι αφορά τις τάσεις για τη νέα γενιά, όπως υπογραμμίστηκε σε αρκετά σημεία στην Εκθεση για την Κοινωνική Κατάσταση: Επίμονη ανεργία, ειδικές μορφές θνησιμότητας και εργατικών ατυχημάτων, ανεπάρκεια επαγγελματικής εκπαίδευσης, συνεχιζόμενη παρουσία παγίδων φτώχειας».

Το ρεκόρ της τελευταίας 9ετίας κατέρριψε η ανεργία στις ΗΠΑ. Τον Απρίλη του 2003, το ποσοστό ήταν 6%. Οι άνεργοι αυξήθηκαν μέσα σε ένα μήνα από 8,4 εκατομμύρια σε 8,8 εκατομμύρια.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας, η αμερικανική αγορά εργασίας διέρχεται τη χειρότερη περίοδο από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα, στις ΗΠΑ εργάζονται 2,1 εκατομμύρια άνθρωποι λιγότεροι από όσους εργάζονταν στη χώρα πριν δύο χρόνια.

Στις ΗΠΑ, περίπου 12.000.000 οικογένειες δήλωσαν πέρσι ότι δεν έχουν αρκετά χρήματα για να αγοράσουν τρόφιμα, ενώ το 32% από αυτές δηλώνει ότι σε κάποια στιγμή της ζωής της αντιμετώπισε πρόβλημα πείνας με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ. Σύμφωνα επίσης με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ, 34,6 εκατομμύρια Αμερικανοί ζούσαν στο όριο της φτώχειας το 2002, 1,7 εκατ. περισσότεροι απ' ό,τι το 2001, ενώ το 2002 σε περίπου 3,8 εκατ. οικογένειες κάποιο μέλος τους αναγκάστηκε να περιορίσει τα γεύματά του προκειμένου να τα βγάλουν πέρα οι υπόλοιποι. Σύμφωνα με την έκθεση, 567.000 παιδιά στις ΗΠΑ πεινάνε.

Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας Τροφίμων του Ορεγκον των ΗΠΑ, κατά το 2002 η ζήτηση τροφής εκ μέρους αυτών που πεινούν αυξήθηκε κατά 10% σε σχέση με το 2001 ενώ είναι κατά 82% υψηλότερο σε σχέση με το 1996! Ο αριθμός των παιδιών, των ηλικιωμένων και των ανέργων που στηρίζονται για την επιβίωσή τους στα συσσίτια έφτασε τις 780.000 ενώ το 40% είναι παιδιά.

Στην πολιτεία της Ουάσιγκτον, ο αριθμός όσων στηρίζονται για την επιβίωσή τους στα συσσίτια - μεταξύ του Ιούλη του 2001 και του Ιούλη του 2002 - ξεπερνά τους 1,2 εκατομμύρια κατοίκους. Δηλαδή, ένας στους 5 κατοίκους της πολιτείας πεινάει!

Το εισόδημα του 5% του ανώτατου οικονομικά στρώματος στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 34% εν αντιθέσει με το κατώτατο 5% που είδε το πενιχρό εισόδημά του να συρρικνώνεται κατά 6% τη δεκαετία του '90.

Μήπως χρειάζονται και άλλες αποδείξεις για τη βαρβαρότητα του καπιταλισμού; Που σπέρνει πολέμους, βία, ανεργία, φτώχεια και εξαθλίωση, για τη συσσώρευση του πλούτου σε μια ισχνή μειοψηφία των ιδιοκτητών των μέσων παραγωγής, για να κατανοηθεί η ανωτερότητα του σοσιαλιστικού συστήματος για τους απλούς ανθρώπους του μόχθου;

Η ιστορία του 20ού αιώνα, που σφραγίστηκε από τη σοσιαλιστική επανάσταση, την οποία προσπαθούν να αποδιώξουν οι αστοί, τριγυρνά σαν το φάντασμα πάνω από τα κεφάλια τους, κάνοντάς τους να χάσουν τον ύπνο τους στη δίνη της αναπόφευκτης κατάστασης που τους ρίχνει η κρίση του συστήματός τους. Την πολιτικοκοινωνική δράση των μαζών ενάντιά τους τρέμουν, γιατί δεν είναι σίγουροι πως απ' αυτή θα γλιτώσουν, την εξαφάνισή τους σε μια απότομη γενικευμένη όξυνση της κρίσης. Είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της ολοένα αυξανόμενης κοινωνικοποίησης της παραγωγής του πλούτου και της καπιταλιστικής ιδιοποίησης των αποτελεσμάτων της. Τα μονοπώλια και οι ενώσεις των καπιταλιστών, οι μετοχικές εταιρίες ξεχώρισαν εντελώς τους ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής από την ίδια την παραγωγική διαδικασία. Αν κάποτε ο ατομικός καπιταλιστής οργάνωνε ο ίδιος την παραγωγή της επιχείρησής του, εδώ και πάνω από έναν αιώνα, η αντικειμενική εξέλιξη του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής κάτω από την ολοένα και μεγαλύτερη ανάγκη του κεφαλαίου να αναπαράγεται διαρκώς σε ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις, οδηγεί στη συγκεντροποίησή του, και ο ατομικός καπιταλιστής αντικαθίσταται από τον συλλογικό μέσω της μετοχικής εταιρίας. Η παραγωγή συνεχίζει χωρίς την άμεση σ' αυτήν δράση των καπιταλιστών που είναι μόνον ιδιοκτήτες του κεφαλαίου μέσω των μετοχών. Επομένως η τάξη των καπιταλιστών που με το πέρασμα της κοινωνίας από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό ήταν απαραίτητη για την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, τώρα είναι αχρείαστη. Γι' αυτό ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής είναι ιστορικά ξεπερασμένος. Αλλά η κοινωνία θα απαλλαγεί από τους καπιταλιστές μόνον αν τους καταργήσει, τους απαλλοτριώσει. Αντικειμενικά λοιπόν οι υλικές προϋποθέσεις είναι υπερώριμες για το πέρασμα στο σοσιαλισμό. Μόνον που απαιτείται η επαναστατική ανατρεπτική πάλη της εργατικής τάξης και των συμμάχων της.

Η εργατική τάξη και τ' άλλα λαϊκά στρώματα, λοιπόν, πρέπει να διδάσκονται από την ιστορική πείρα, πρέπει καθημερινά, αναλογιζόμενα τις κατακτήσεις των οικοδόμων του σοσιαλισμού, ζώντας τη σημερινή πραγματικότητα, να προετοιμάζονται - ταξικά, πολιτικά - για την ...έφοδο στο δικό τους ουρανό, για να δώσουν το τελειωτικό χτύπημα στην εξουσία που δε θέλουν να τους εξουσιάζει, με την κατάκτηση της δικής τους εξουσίας. Και ακριβώς γι' αυτό η υπεράσπιση του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε είναι πρώτιστο καθήκον, οργανικά συνυφασμένο με την ταξική πάλη, την προοπτική του λαϊκού κοινωνικοπολιτικού μετώπου, όπως και η προσφορά του σοσιαλισμού στους λαούς μπορεί να γίνεται υλική δύναμη της πάλης τους για το δικό τους μέλλον. Ο σοσιαλισμός είναι αναγκαίος, επίκαιρος και ρεαλιστικό να καταχτηθεί. Σ' αυτό το δρόμο βαδίζουμε.

Πηγές:

1. «Εκτιμήσεις και προβληματισμοί για τους παράγοντες που καθόρισαν την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη. Η αναγκαιότητα και επικαιρότητα του σοσιαλισμού», έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ.

2. «Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια».

3. «Τα 70χρονα της Σοβιετικής εξουσίας», εκδόσεις «Πρόγκρες».