Είναι γεγονός ότι στην πορεία της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ενοποίησης, η διακρατική ιμπεριαλιστική Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) παίρνει ολοένα και περισσότερα μέτρα πιο αυταρχικής λειτουργίας σε θεσμικό επίπεδο, τόσο της ίδιας της ΕΕ, όσο και των κρατών - μελών της. Είναι αναγκαία, προκειμένου το ευρωενωσιακό κεφάλαιο να μπορεί απρόσκοπτα να δρα, εκμεταλλευόμενο σε ολοένα και μεγαλύτερο βαθμό την εργατική τάξη και τ' άλλα λαϊκά στρώματα, πρώτ' απ' όλα των χωρών - μελών της ΕΕ, αλλά και χωρών της επιρροής τους εκτός Ενωσης, είτε μέσω εξαγωγής κεφαλαίων ή και με άλλες μορφές.

Συστατικό στοιχείο της πάλης ανάμεσα στα μονοπώλια και στο λαό είναι η δημιουργία κοινωνικής συνείδησης και μαζικής ψυχολογίας, ανοχής και αποδοχής από τους λαούς μιας πραγματικότητας, που αντικειμενικά είναι σε βάρος τους. Η επιδίωξη διαμόρφωσης της «ευρωπαϊκής συνείδησης» βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ιδεολογικής διαπάλης, προκειμένου να ενισχυθεί η προσπάθεια, μπροστά μάλιστα στις εντεινόμενες εντός της ΕΕ καπιταλιστικές αντιθέσεις, αλλά και στις ταξικές σε κάθε χώρα - μέλος, υποταγής των συνειδήσεων στην ιδέα της ενίσχυσης της Ενωσης, των λεγόμενων κοινών πολιτικών, ή της επιδιωκόμενης πολιτικής ενοποίησης, οπαδός της οποίας είναι και ο ΣΥΝ.

Αυτές τις επιδιώξεις υπηρετεί και η συγκρότηση ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων πάνω σε θεσμικό πλαίσιο που καθορίζεται από την ΕΕ.

Η διαδικασία συγκρότησης ευρωπαϊκών κομμάτων καθορίζεται από τη «νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης». Ο «κανονισμός σχετικά με το καταστατικό και τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων» αναφέρει ότι για την αναγνώρισή τους πρέπει «να διασφαλίζει ότι το καταστατικό και οι δραστηριότητες του ευρωπαϊκού πολιτικού κόμματος σέβονται τους βασικούς στόχους της Ενωσης... σύμφωνα με τη Συνθήκη ίδρυσης της ΕΕ, και ιδίως το άρθρο 191 (σ.σ. Συνθήκη Μάαστριχτ)». Η ΕΕ, λοιπόν, απαιτεί δράση των ευρωπαϊκών κομμάτων με βάση τις Συνθήκες συγκρότησής της (Μάαστριχτ, Αμστερνταμ κλπ.) Αν δε δρουν με βάση αυτές δεν τα νομιμοποιεί, τα διαλύει.

Επομένως, ευρωπαϊκό κόμμα που να είναι αντίθετο με την ΕΕ, που να αγωνίζεται για τη διάλυσή της, δεν μπορεί να υπάρχει και να δρα. Αυτή η πραγματικότητα είναι μια ακόμη απόδειξη, πόσο βαθιά ταξική, υπέρ του κεφαλαίου, είναι η ΕΕ. Αλλά, πράγματι, η δημοκρατία του καπιταλισμού δεν είναι τίποτε διαφορετικό από τη στυγνή δικτατορία των μονοπωλίων. Αυτήν θέλει η ΕΕ να υπηρετήσουν τα ευρωπαϊκά κόμματα και οι πολιτικές δυνάμεις που συμβάλλουν στη συγκρότησή τους, παρεμβαίνοντας συνολικά στην πολιτική ζωή και τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις, για την ενίσχυση της εξουσίας του κεφαλαίου σε κάθε κράτος - μέλος. Αυτό είναι σε βάρος των λαών, δυσκολεύει την ταξική πάλη, γιατί δημιουργείται ένας ακόμη μοχλός επιβολής της θέλησης και των συμφερόντων των μονοπωλίων και υποταγής των λαών.

Είναι γνωστές οι επιδιώξεις ίδρυσης Ευρωπαϊκού Αριστερού Κόμματος, (ΕΑΚ), με πρωταγωνιστή το ΣΥΝ, από κόμματα που συμμετέχουν στην ευρωκοινοβουλευτική ομάδα της GUE/NGL, (σ' αυτήν συμμετέχει και το ΚΚΕ), αλλά και κόμματα χωρών της διεύρυνσης.

Ανάμεσα στα κόμματα της ομάδας GUE/NGL υπάρχουν διαφορετικές θέσεις για μια σειρά θεμελιακά πολιτικά - ιδεολογικά ζητήματα π.χ. για την ΕΕ και το μέλλον της, για τη διεύρυνση, τον Ευρωστρατό, για το Ευρωσύνταγμα, για τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και οργανισμούς, για την κεντροαριστερά, για την τρομοκρατία, για την υπεράσπιση της σοσιαλιστικής Κούβας κ.ά. Για παράδειγμα, το θέμα του ιμπεριαλιστικού πολέμου στη Γιουγκοσλαβία υπήρξε σημείο αντιπαράθεσης ανάμεσα στα κόμματα της ομάδας. Οι περισσότερες συνιστώσες στην GUE/NGL είχαν ανοχή ή και στήριζαν αυτόν τον πόλεμο, όπως το Γαλλικό ΚΚ και το Κόμμα των Ιταλών Κομμουνιστών που συμμετείχαν στις κυβερνήσεις των χωρών τους την περίοδο των βομβαρδισμών της Γιουγκοσλαβίας. Ή στο θέμα της Κούβας, οι περισσότερες συνιστώσες καταδίκασαν την Κούβα για τις δίκες των ενεργούμενων του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού.

Διαφορετικές θέσεις υπάρχουν και για την ίδρυση ευρωπαϊκού αριστερού κόμματος. Δε συμφωνούν με τη δημιουργία του το ΚΚΕ τα κόμματα από Δανία, Σουηδία, Φιλανδία, Ολλανδία.

Πώς ξεκίνησε η προσπάθεια για το ΕΑΚ; Το Μάη του 2001 δημοσιοποιήθηκε στην Αθήνα κοινή ανακοίνωση των ΣΥΝ και ΚΟΔΗΣΟ (Κόμμα Δημοκρατικού Σοσιαλισμού - Γερμανία) σχετικά με την ανάγκη δημιουργίας ενός τέτοιου κόμματος και 6 μήνες αργότερα ανακοινώθηκε η συγκρότηση «επιτροπής πρωτοβουλίας» από ΣΥΝ, ΚΟΔΗΣΟ, Ενωμένη Αριστερά Ισπανίας, Κομμουνιστική Επανίδρυση Ιταλίας. Από τότε έγιναν διάφορες συζητήσεις και ζυμώσεις. Το 2003, το Μάρτη και Μάη, ο ΣΥΝ συγκάλεσε στην Αθήνα συναντήσεις για να συζητηθεί η δημιουργία ΕΑΚ. Πήραν μέρος τα Γαλλικό ΚΚ, ΚΟΔΗΣΟ, Κομμουνιστική Επανίδρυση, ΑΚΕΛ, Κόμμα Ιταλών Κομμουνιστών, ΚΚ Πορτογαλίας, ΕΑ Ισπανίας, Αριστερό Μέτωπο Λουξεμβούργου, Αυστριακό ΚΚ και ο ΣΥΝ.

Στις 21 Σεπτέμβρη 2003 συναντήθηκαν στη Μαδρίτη, τα κόμματα αυτά και άλλα που συμμετείχαν ως παρατηρητές και συζήτησαν ένα Σχέδιο διακήρυξης (ΣΔ) που θα δώσουν στη δημοσιότητα τέλη Νοέμβρη.

Σ' αυτό το κείμενο, ανάμεσα στ' άλλα, καταγράφεται ότι η «Ευρωπαϊκή Αριστερά», «ασκούσε έντονη κριτική στα σοσιαλιστικά μοντέλα και τα δημοκρατικά ελλείμματα που υπήρχαν στην Ανατολική Ευρώπη, στεριώνοντας έτσι το κύρος της και τις σχέσεις εμπιστοσύνης με τους λαούς της Ευρώπης». Οι αναφορές αυτές στο παρελθόν παραπέμπουν στην αντισοσιαλιστική εκστρατεία του ευρωκομμουνισμού, από τον οποίο προέρχονται ορισμένες από τις προαναφερόμενες δυνάμεις, και ο οποίος είχε μεγάλη συνεισφορά στην πάλη του καπιταλισμού ενάντια στο σοσιαλισμό. Δεν ήταν κριτική λαθών και παρεκκλίσεων, αλλά αποδοχή της αντισοσιαλιστικής προπαγάνδας των αντιπάλων.

Το ΣΔ προβάλλει την άποψη της δυνατότητας για μια φιλολαϊκή ΕΕ και προβάλλει τις στρατηγικές επιλογές για μια Ευρώπη «που θα διαμορφώσει μια αμυντική πολιτική, που θα υπερβεί το ΝΑΤΟ... θα θέσει τους όρους και τις προϋποθέσεις για μια κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Αμυνα (ΚΕΠΠΑ)... θα αναβαθμίσει το ρόλο του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου... θα προωθήσει την Επιτροπή Περιφερειών και την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή - ΟΚΕ - (σ.σ. δηλαδή τον κοινωνικό διάλογο) σαν ουσιαστικά θεσμικά όργανα της δημοκρατικής και περιφερειακής πολιτικής της ΕΕ». Στην ουσία, όχι μόνο στηρίζει την ΕΕ αλλά προβάλλει την αναγκαιότητα αναβάθμισής της, ώστε να διαδραματίσει ακόμη πιο αποφασιστικό ρόλο στις διεθνείς εξελίξεις. Δηλαδή στους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς.

Προβάλλει την «ιδέα της δημοκρατικής και σοσιαλιστικής Ευρώπης» και ότι το ΕΑΚ «αναλαμβάνει την ευθύνη να συμβάλει οι αλλαγές στην ΕΕ να γίνουν πραγματικότητα χωρίς τις σοβαρές ταλαιπωρίες που η ανθρωπότητα γνώρισε στο παρελθόν, μέσα σε ένα πλαίσιο σταθερής και διευρυνόμενης ειρήνης, δημοκρατίας και κοινωνικής δικαιοσύνης». Κουβέντα, όμως, για ταξική πάλη για ρήξη και ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων σε κάθε κράτος - μέλος. Αντίθετα, προβάλλει το όραμα της παλιάς σοσιαλδημοκρατίας περί «δημοκρατικού σοσιαλισμού», μέσω των μεταρρυθμίσεων από τα πάνω, θεωρώντας την πάλη των λαών ως «σοβαρές ταλαιπωρίες που η ανθρωπότητα γνώρισε στο παρελθόν». Μα, αν αυτό δεν είναι εγκλωβισμός των λαών σε δήθεν φιλολαϊκή προοπτική χωρίς το δικό του αγώνα, δηλαδή παραίτησή του από την προοπτική ανατροπής του καπιταλισμού και υποταγή σε μια εξωραϊσμένη καπιταλιστική ΕΕ τότε τι είναι;

Ολα τα παραπάνω φανερώνουν ότι το υπό ίδρυση Ευρωπαϊκό Αριστερό Κόμμα αποδέχεται τις Συνθήκες της ΕΕ την καπιταλιστική νομιμότητα, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Αλλωστε, αυτό γίνεται φανερό και στην εισήγηση («Αυγή» 28/9/2003) που έκανε ο Γκ. Γιαμασάρες, γενικός συντονιστής της Ενωμένης Αριστεράς Ισπανίας, στη συνάντηση στη Μαδρίτη για τη συγκρότηση αυτού του κόμματος, όπου ανάμεσα σ' άλλα αναφέρονται τα εξής:

«Οι δυνάμεις που εκπροσωπούνται σ' αυτή την αίθουσα συγκεντρώνουν πλήρως τις προϋποθέσεις που προβλέπει η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Τώρα πρέπει να μελετήσουμε αν διαθέτουμε αρκετή πολιτική βούληση για να καταφύγουμε σ' αυτή τη δυνατότητα που προσφέρει η Συνθήκη της Ενωσης...

Να ανοιχτούμε χωρίς φόβο στην κοινωνική αριστερά, τα νέα κινήματα, το κίνημα για μια άλλη παγκοσμιοποίηση. Το αντιπαγκοσμιοποιητικό κίνημα, που επίσης λέγεται "κίνημα των κινημάτων", κατέδειξε τις δυνάμεις που σήμερα προσανατολίζονται σε μια κοινωνική και πολιτική αλλαγή και σε αντίθεση στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο και την ιδεολογία του...».

Στην ίδια εισήγηση ανέφερε επίσης: «Οι συμμετέχοντες έχουμε συμφωνήσει να εκχωρήσουμε ένα μέρος της αυτοτέλειάς μας ως κόμματα σε ένα κοινό σχηματισμό που θα έχει ευρωπαϊκό εύρος». (Ηλεκτρονική εφημερίδα της Ενωμένης Αριστεράς Ισπανίας, http://www.izquierda-unida.es/iualdia/2003/octubre/01/segunda.htm).

Αυτή η τοποθέτηση μιλά ανοιχτά για κόμμα στα πλαίσια της Συνθήκης του Μάαστριχτ, αποδοχή της νομιμότητας της ΕΕ, παραχώρησης μέρους της αυτοτέλειας των κομμάτων στο ΕΑΚ. Δηλαδή το ΕΑΚ θα είναι πάνω από τα κόμματα που δρουν σε κάθε χώρα, και για κίνημα που θα αντικαταστήσει την ταξική πάλη για το σοσιαλισμό με την προοπτική μιας αντινεοφιλελεύθερης διαχείρισης στα πλαίσια της ΕΕ.

Μόνο που αυτή η στρατηγική αντικειμενικά φράζει το δρόμο στην προοπτική της κοινωνικής απελευθέρωσης από τα δεσμά της εκμετάλλευσης.

Αλλά μετά τη συνάντηση της Μαδρίτης υπάρχουν νέες εξελίξεις. Για παράδειγμα μετά τη Μαδρίτη, η ΚΕ του ΚΚ Πορτογαλίας δημοσιοποίησε με ανακοίνωση της την εκτίμηση ότι είναι αρνητική η θεσμοθέτηση των Ευρωπαϊκών Κομμάτων. Ανακοίνωση για τη συνεργασία και την κοινή δράση δημοσιοποίησε επίσης η ΚΕ του ΚΚ Τσεχίας.