Η κυβέρνηση έχει σταματήσει από τις αρχές του 2003 να χορηγεί το θεραπευτικό κίνητρο ή κίνητρο επανένταξης σε 2.000 ψυχικά πάσχοντες, που βρίσκονται σε ξενώνες, οικοτροφεία, προστατευόμενα διαμερίσματα ή στις δικές τους οικογένειες. Πρόκειται για εξευτελιστικά μηνιαία ποσά των 117,4 ευρώ για όσους διαμένουν σε ξενώνες και 176 ευρώ για όσους ζουν σε διαμερίσματα ή με τις οικογένειές τους.

Αυτή η χρηματική ενίσχυση θεσμοθετήθηκε με το νόμο 2716/99 για τον «εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών ψυχικής υγείας» και άρχισε να χορηγείται απ' το 2001 μέσω των ψυχιατρείων σε εκείνους που ακολουθούσαν προγράμματα αποασυλοποίησης. Αντί, όμως, να καλυφθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό, μετακυλήθηκε στο αποθεματικό των ψυχιατρείων, με αποτέλεσμα σε ορισμένα απ' αυτά - όπως στα Χανιά - να μη χορηγηθεί ποτέ.

Το αποθεματικό των ψυχιατρείων είναι λογιστικό, καθώς αποτελείται από προϋπολογισμένα νοσήλια των ασφαλιστικών ταμείων - κυρίως του ΟΓΑ, που δεν μπορεί να πληρώσει - και του κράτους για τους απόρους. Επιπλέον σε κάποια ψυχιατρεία τα αποθεματικά δεσμεύτηκαν για την εκτέλεση έργων του Γ` Κοινοτικού Πλαισίου. Δηλαδή, για να πληρώσουν την εθνική συμμετοχή στα έργα αυτά, που φτάνει στο 25%.

Την ίδια ώρα, η κρατική συμμετοχή στην επιχορήγηση των δημόσιων νοσοκομείων -συμπεριλαμβανομένων και ψυχιατρείων - έχει περιοριστεί μόλις στο 3,2 - 4,2% των συνολικών εσόδων τους, με αποτέλεσμα να περικόπτονται οι εξευτελιστικές ενισχύσεις που θα συμπλήρωναν - τρόπος του λέγειν - την αυτοσυντήρηση όσων ακολουθούν προγράμματα αποασυλοποίησης.

Αυτή τη στιγμή, δε χορηγούν τα κίνητρα - εκτός από τα Χανιά - τα ψυχιατρεία Αττικής, Λέρου και στην Πέτρα Ολύμπου και υπολογίζεται ότι δεν τα παίρνουν 2.000 άτομα. Τα κίνητρα χορηγούνται από το Δρομοκαΐτειο και το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, ενώ είναι άγνωστο τι συμβαίνει στα ψυχιατρεία της Τρίπολης και της Κέρκυρας.

Το βαθμό του ψεύδους στις δημαγωγίες του υπουργείου Υγείας για «καταπολέμηση του στίγματος» και «ανοιχτές πόρτες» για τους ψυχικά πάσχοντες, αναδεικνύει η ανακοίνωση της Πενταμελούς Επιτροπής Ενωσης Ιατρών Νοσοκομείων Αθήνας - Πειραιά (ΕΙΝΑΠ) του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (ΨΝΑ). Οπου καταγγέλλεται ότι, αντί για αναγνώριση, διεύρυνση και κατοχύρωση των δικαιωμάτων των ασθενών, η επίσημη πολιτική ψυχικής υγείας κινείται γύρω από τη μείωση του κόστους, την εμπορευματοποίηση και των ιδιωτικοποίηση, με την προαγωγή της «ψυχοεπιχειρηματικότητας» μιας πληθώρας εταιριών («μη κερδοσκοπικών») Ιδιωτικού Δικαίου.

Η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι ανοιχτές είναι οι πόρτες της βιτρίνας, του εξωραϊσμού, των συμβολικών εκδηλώσεων - χωρίς καμία επίπτωση και δέσμευση για αλλαγή της υπάρχουσας κοινωνικής τάξης πραγμάτων, που παράγει αποκλεισμό και ρατσισμό. Ενώ κλειστές είναι, όπως πάντα, για τους ψυχικά πάσχοντες οι πόρτες των κατοχυρωμένων κοινωνικών δικαιωμάτων, οι πόρτες της ουσιαστικής κοινωνικής επανένταξης.

«Ο κοινωνικός ρατσισμός, που εκδηλώνεται κατά της εγκατάστασης ξενώνων σε πολλές περιοχές, είναι εύκολα αναγνωρίσιμος, αλλά και εξίσου εύκολα αξιοποιήσιμος ως βασικό άλλοθι μιας κυβερνητικής πολιτικής για την Υγεία, που όχι μόνον αδυνατεί ν' αντιμετωπίσει το φαινόμενο στη ρίζα του, αλλά το πυροδοτεί και, εν πολλοίς, το παράγει!», τονίζει η Επιτροπή. Και διευκρινίζει ότι αποτελεί άλλοθι και υπεκφυγή η συλλήβδην ταύτιση των αντιδράσεων φτωχών στρωμάτων, που πηγάζουν από άγνοια και φόβο, με την εκμετάλλευση αυτών των φόβων και της άγνοιας από διάφορες ελίτ με συγκεκριμένα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα.

Η «ψυχιατρική μεταρρύθμιση» έχει μετατραπεί σε απλή ρητορεία, υπογραμμίζει η Επιτροπή. Δεν είναι δυνατόν, τονίζει, να μιλάμε για «ψυχιατρική μεταρρύθμιση» και το μεγαλύτερο ψυχιατρείο της χώρας, το ΨΝΑ, να έχει οδηγηθεί σε οικονομικό στραγγαλισμό και ν' αδυνατεί να χορηγήσει, εδώ και ένα χρόνο, το νομοθετικά κατοχυρωμένο βοήθημα (θεραπευτικό κίνητρο ή κίνητρο κοινωνικής επανένταξης) στους επανενταγμένους και επανεντασσόμενους ασθενείς του.

Οι χρηματοδοτήσεις, καταλήγει, πηγαίνουν όχι στη διεύρυνση των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων, αλλά στα ιδρύματα που τους διαχειρίζονται και οι ασθενείς είναι το πρόσχημα της «μεταρρύθμισης» (της απορρόφησης κονδυλίων κλπ.), παρά ο αντικειμενικός στόχος των ενεργειών.