Η διαπίστωση αυτή των μεγαλοφυών θεωρητικών ηγετών της εργατικής τάξης Μαρξ - Ενγκελς και αργότερα των Λένιν - Στάλιν, Μάο που τη θεμελίωσαν επιστημονικά, που ήταν η σημαία των κομμουνιστικών κομμάτων στους προηγούμενους αιώνες, είναι και σήμερα η σημαία του δέκατου έβδομου συνεδρίου του Κόμματός μας. Και οι Θέσεις, αυτό θέλουν να επιβεβαιώσουν.

Κι εγώ ξεκινώντας από τις Θέσεις, σαν εργάτης του Πολιτισμού, θέλω να πω την άποψή μου για την προσφορά στον Πολιτισμό του Κόμματος της εργατικής τάξης της Ελλάδας, του ΚΚΕ.

Η ίδρυσή του το 1918, στην αρχή σαν ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας) και αργότερα το 1924 σαν ΚΚΕ (Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας) ανατάραξε τα νερά της τότε ελληνικής κοινωνίας, που έβγαινε καταματωμένη από τους βαλκανικούς πολέμους, τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, τη Μικρασιατική καταστροφή. Ηταν ένα φως στα αδιέξοδα της ελληνικής κοινωνίας που οι αστοκοτζαμπάσηδες πολιτικοί κυβερνούσαν τότε την Ελλάδα, με την πολιτική τους, ιδιαίτερα της Μικρασιατικής εκστρατείας, και της Ουκρανίας αργότερα, είχαν οδηγήσει τον ελληνικό λαό σε φοβερή αφαίμαξη και εξαθλίωση, και στα έσχατα όρια της αντοχής του. Και δε μιλάμε βέβαια για τους εθνικοαπελευθερωτικούς πολέμους, αλλά για όσους έγιναν για την εξυπηρέτηση ξένων συμφερόντων.

Της ίδρυσης του ΚΚΕ είχε προηγηθεί η Μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση, που έδωσε ελπίδα και κουράγιο σε όλους τους λαούς, και στον ελληνικό λαό και την εργατική τάξη που με την ίδρυσή του κόμματός της αναδεικνύεται σε πρωτοπόρα τάξη της ελληνικής κοινωνίας, που το Κόμμα της, το ΚΚΕ θα επηρεάζει στο εξής την πολιτική και την πνευματική ζωή της ελληνικής κοινωνίας.

Οι πολιτικοί, φιλειρηνικοί και οικονομικοί αγώνες της εργατικής τάξης που καθοδήγησε το ΚΚΕ αυτή την περίοδο είχαν βαθιά επίδραση στην ελληνική διανόηση και στους εκπροσώπους της Τέχνης και της Λογοτεχνίας. Υπό την επίδραση αυτών των αγώνων μια σειρά σημαντικών πεζογράφων, όπως ο Κ. Παλαμάς, ο Κ. Θεοτόκης, ο Κ., Χατζόπουλος, ο Ρήγας Γκόλφης, ο Γρηγόρης Ξενόπουλος και άλλοι έγραψαν έργα με κοινωνικό περιεχόμενο, όπου για πρώτη φορά αποτυπώνονται οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης της εργατικής τάξης, αλλά και εκφράζεται η συμπάθεια του συγγραφέα, που προχωρεί πέρα από την παρατήρηση.

Ο Κ. Παλαμάς σχετικά με τις συνθήκες διαβίωσης της εργατικής τάξης θα πει σε έναν στίχο του ότι «ντρέπεται για τη ζέστα του και για την ανθρωπιά του». Και όταν του ζητήθηκε υπέγραψε με κορυφαίους πνευματικούς εκπροσώπους της Ελλάδας υπόμνημα διαμαρτυρίας για τη λιμοκτονία του ρωσικού λαού που τον είχαν καταδικάσει οι επεμβάσεις της Αντάντ.

Ο ποιητής Κ. Βάρναλης συγκλονισμένος από την Οκτωβριανή Επανάσταση πήγε για μετεκπαίδευση στο Παρίσι εθνικόφρονας και γύρισε επαναστάτης, φέρνοντας το «φως που Καίει» και τον «Οδηγητή», ύμνο στην επανάσταση και τον Λένιν.

Ο Γιάννης Ρίτσος υπό την επήρεια των κοινωνικών αγώνων της εποχής του και ειδικά της πανεργατικής απεργίας της Θεσσαλονίκης όπου σκοτώθηκε ένας εργάτης, γράφει σε μια νύχτα το αριστούργημα της εργατικής μας λογοτεχνίας τον «Επιτάφιο». Και ο ποιητής της Εθνικής μας Αντίστασης, ο Α. Σικελιανός, από τα πρώτα του έργα, «Αλαφροΐσκιωτος», θα δείξει την αγάπη του για το λαό, και αργότερα με τις Δελφικές γιορτές την αγωνία του για την Ειρήνη, για να καταλήξει στο βάρδο της Εθνικής μας Αντίστασης.

Αλλά εκεί που η στράτευση των ανθρώπων του Πολιτισμού ήταν καθολική, ήταν τα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης. Το εγερτήριο σάλπισμα του ΕΑΜ, που κύριος αιμοδότης, οργανωτής και καθοδηγητής ήταν το ΚΚΕ, συνεπήρε τη μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων της τέχνης και της λογοτεχνίας, που με τα έργα τους (εμβατήρια, ποιήματα, πεζά, αφίσες, προκηρύξεις, συνθήματα) έδωσαν φτερά στον αγώνα και εμψύχωσαν το λαό. Αυτός ο μεγάλος εθνικοαπελευθερωτικός αλλά και κοινωνικός αγώνας του ΕΑΜ έβγαλε στην επιφάνεια τις λανθάνουσες ικανότητες των λαϊκών μαζών, όπως έγραψε Γιάννης Βλαχογιάννης στην εισαγωγή του στα απομνημονεύματα του στρατηγού Μακρυγιάννη. Σε παράφραση είπε ότι «Οι μεγάλες λαϊκές εθνικοαπελευθερωτικές επαναστάσεις κινητοποιούν και ηρωοποιούν μεγάλες λαϊκές μάζες και αναδείχνουν τις ικανότητές τους». Ετσι στην Εθνική Αντίσταση άνθισε η ποίηση, η λογοτεχνία, όλες οι τέχνες, ο λαϊκός πολιτισμός στις ελεύθερες περιοχές, η παιδεία, η λαϊκή δικαιοσύνη.

Πίσω από όλα αυτά ήταν η αναγεννητική πνοή της εργατοαγροτικής τάξης και του κόμματός της, που σήκωνε τον αγώνα στα μεγάλα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης. Η ξένη επέμβαση ανέκοψε το αναγεννητικό έργο του ΕΑΜ, αλλά αυτή η προσφορά είναι η μεγαλύτερη παρακαταθήκη για το λαϊκό κίνημα και το ΚΚΕ, σήμερα. Ο στόχος του δημοκρατικού αντιιμπεριαλιστικού μετώπου, και της ισχυροποίησης του ΠΑΜΕ, είναι στόχος που απαντά στα προβλήματα της εποχής μας, εποχής όξυνσης της επιθετικότητας της ιμπεριαλιστικής Νέας Τάξης, με αιχμή του δόρατος τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Γι' αυτούς τους στόχους οι άνθρωποι του Πολιτισμού και της διανόησης, όπως και στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης, θα στρατευτούν στις γραμμές του μετώπου. Γιατί η προοπτική του σοσιαλισμού, είναι μια προοπτική ανθρωπιστική, κόντρα στη βαρβαρότητα της Νέας Τάξης. Ενός ανθρωπισμού που ξεκινά από την κλασική Ελλάδα, όπως σημείωσαν και οι Μαρξ - Ενγκελς, περνά από την αναγέννηση για να καταλήξει στις μέρες μας.

Αλλά τα βιβλία των μεγάλων εκπροσώπων της λογοτεχνίας, ελληνικής και ευρωπαϊκής, δεν είναι μόνο πηγές καλλιτεχνικής και αισθητικής συγκίνησης, αλλά και πηγές ιστορικής συνείδησης, και ιστορικής αλήθειας. Ο Λένιν έχει παρατηρήσει, ότι διαβάζοντας τα μυθιστορήματα του Μπαλζάκ, έμαθε για την ιστορία της Γαλλίας περισσότερα από τους σύγχρονούς του ιστορικούς. Γι' αυτό η τέχνη και η λογοτεχνία είναι πλούτος και δύναμη για το Κόμμα μας, αν διαβάζεται σωστά. Γιατί οι καλλιτέχνες με τις ευαίσθητες κεραίες τους, ψυχανεμίζονται και καταγράφουν υπόγειες και καθημερινές αλλαγές του κοινωνικού γίγνεσθαι, πριν φτάσουν στους πολιτικούς.

Με τη σύντομη αυτή αναδρομή ήθελα να καταδείξω τη μεγάλη συμβολή της Τέχνης και της Λογοτεχνίας στους κοινωνικούς αγώνες σε όλες τις εποχές και ιδιαίτερα σήμερα, στον αγώνα για το σοσιαλισμό. Για το Κόμμα μας και όχι μόνο, η προοδευτική λογοτεχνία και κύρια η Τέχνη, και η Λογοτεχνία της Εθνικής Αντίστασης είναι ένας τεράστιος πνευματικός πλούτος, που λίγο αξιοποιείται. Τα μέσα αξιοποίησης, «Σύγχρονη Εποχή», «Ριζοσπάστης», «902» και ιδιαίτερα «902 TV» δεν προβάλλουν όσο θα έπρεπε αυτόν τον μεγάλο πνευματικό πλούτο, αλλά και τον αγωνιστικό πλούτο του Κόμματός μας. Ο «902 TV» δεν ευτύχισε μέχρι σήμερα να γίνει ένας σταθμός του πολιτισμού όπως θα έπρεπε, δεδομένης της τεράστιας δύναμης της τηλεόρασης και προς το καλό και προς το κακό. Δεν είναι ποτέ αργά. Επίσης ο «Ριζοσπάστης» αν πλουτιζόταν με θέματα επιστημονικά - εγκυκλοπαιδικά και κύρια με λογοτεχνικά κείμενα, και να δοθεί ξανά η σελίδα της Πέμπτης στη Λογοτεχνία, γιατί η έλλειψή της κάνει ζημιά στο προφίλ της εφημερίδας μας και σαν πολιτιστικού - λογοτεχνικού εντύπου.

Το Κόμμα μας είναι και αγωνίζεται για τον πολιτισμό, για μια δίκαιη κοινωνία που είναι ο σοσιαλισμός. Με τα μέσα και τις δυνατότητες που διαθέτει. Και πολλές φορές για να γίνει ελκυστική η πολιτική του Κόμματος δε χρειάζονται και μεγάλα μέσα. Περισσότερη οξυδέρκεια. Επιδοκιμάσαμε, και πολλοί πέρα από μας, την προσφορά ορισμένες Κυριακές CD κινηματογραφικών ταινιών και που δυστυχώς σταμάτησαν. Προτείνουμε να επαναληφθούν και ακόμα να προσφέρεται εναλλάξ ένα βιβλίο τσέπης, από τη σύγχρονη ελληνική προοδευτική και αντιστασιακή λογοτεχνία. Θα είναι ένα θετικό βήμα υποστήριξης της Τέχνης και της Λογοτεχνίας. Και ο «Ριζοσπάστης» να καθιερώσει ένα ετήσιο βραβείο αντιστασιακής και προοδευτικής τέχνης και λογοτεχνίας. Ετσι τιμούμε και την Αντίσταση και την Προοδευτική Τέχνη. Και ακόμα η Αντιστασιακή λογοτεχνία να μπει στα σχολεία. Γιατί είναι πηγή φρονηματισμού για τα νέα παιδιά. Οι λογοτέχνες να πάνε στο λαό, να προσφέρουν βιβλία τους στα συνδικάτα, στους δήμους, στους αγροτικούς συνεταιρισμούς, σε συλλόγους και αλλού. Ετσι θα γνωρίσουν οι νέοι τη λογοτεχνία και αυτό θα είναι κέρδος για το Κόμμα.

Ας ανοιχτούμε προς το λαό, ας του μιλήσουμε για τα προβλήματά του, ας σταθούμε πλάι του, και θα τον πείσουμε ότι ο σοσιαλισμός είναι το Μέλλον αλλά, που θα έρθει με τους αγώνες μας.

Φιλ. Μαυρογιώργης

Γραμματέας ΚΟΒ Λογοτεχνών