Το «όχι» των Γάλλων και των Ολλανδών, πολυποίκιλο ίσως στα κίνητρά του και πολλών πολιτικών συνειδήσεων και ιδεολογιών συνονθύλευμα, παραμένει τρομακτική εμπειρία για τη μεταπολεμική αστική τάξη της Ευρώπης καθώς φαίνεται ότι ηττάται για πρώτη φορά. Σε ποιον πόλεμο όμως; Οχι αυτόν που φαίνεται. Των εντυπώσεων και των διαστρεβλώσεων, με φιλοσοφικό, ακαδημαϊκό κι επικοινωνιακό μανδύα. Αλλά τον άλλο, τον πραγματικό. Κι αυτό το ηττημένο καλομαθημένο, καλοταϊσμένο και υπερεξοπλισμένο φίδι είναι που θέλει προσοχή κι απανωτά συσπειρωμένα χτυπήματα πριν ντυθεί «θεραπευτικός όφις» των λαϊκών αδυναμιών.

Από την ίδια περίπου εποχή, ίσως και λίγο νωρίτερα, η ευρωπαϊκή άρχουσα τάξη οικοδομεί συστηματικά κυρίως μέσω ΕΕ μια αντίστοιχη αφανή, θεσμοθετημένη δικτατορία με αποκορύφωμα το λεγόμενο ευρωσύνταγμα που ήρθε ως η τελική επίθεση στη λαϊκή κυριαρχία. Το σύστημα λήψης αποφάσεων σ' αυτό το θεσμικό έκτρωμα είναι τόσο απροκάλυπτα και κυνικά εναντίον κάθε λαϊκής, όχι απλής βούλησης, αλλά ακόμη και δυνατότητας να εκφραστεί αυτή όπως θέλει και μπορεί, που έθαψε μεμιάς σε μια γιγάντια ιστορική χωματερή όλον τον ευρωπαϊκό αντιφασιστικό αγώνα και το αίμα που κόστισε.

Σ' αυτή την επίθεση αντιστάθηκαν, πράγμα παρήγορο, οι νεότερες γενιές μεγαλωμένες εν πολλοίς με άρτο και θεάματα, ικανές όμως να ανασύρουν εμπειρίες κι αλήθειες που δείχνουν καθαρά το ευρωατλαντικό αδιέξοδο της υποδούλωσης μιας γιγάντιας πλειοψηφίας εργαζομένων, σε μια φαύλη, γραφειοκρατική, αλαζονική και φανερά δικτατορίζουσα μειοψηφία νεοαρχόντων και της ορντινάντσας τους στις Βρυξέλλες.