Τον τελευταίο καιρό οι εξελίξεις στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης έχουν πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας. Η ιδιωτική ασφάλιση γιγαντώνεται συνεχώς, με προοπτική την αντίστοιχη μείωση έως και κατάργηση της ευθύνης του κράτους. Η νέα τεχνολογία, ενώ θα μπορούσε να απελευθερώσει ελεύθερο χρόνο προς όφελος των εργαζομένων, χρησιμοποιείται ενάντιά τους, αυξάνοντας την ανεργία και τη μερική απασχόληση. Ολο και πληθαίνουν οι απολύσεις, περισσότερο στις γυναίκες, που δε βρίσκουν καινούρια δουλιά ούτε έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν για την αυτασφάλισή τους. Αλλες δουλεύουν 3-4 ώρες τη μέρα και βέβαια μ' αυτούς τους ρυθμούς στα 60 ή στα 65 τους δε θα έχουν συμπληρώσει τα απαραίτητα ένσημα για να πάρουν μια μικρή έστω σύνταξη. Από την άλλη πλευρά, ακούμε τις "συγχορδίες" των ατσαλάκωτων και βολεμένων κυρίων, που μιλάνε για "εκσυγχρονισμό" του ασφαλιστικού συστήματος και "κραδαίνουν" σαν πανάκεια τον "κοινωνικό διάλογο" - σύμφωνα πάντα με τις κατευθύνσεις που θέλουν αυτοί.

Το ερώτημα που τίθεται άμεσα είναι: Εκσυγχρονισμός προς ποια κατεύθυνση - και ποιοι θα πληρώσουν τα "σπασμένα";Οι εργαζόμενοι φυσικά και μάλιστα οι λιγότερο προνομιούχοι. Ανάμεσα σ' αυτούς οι γυναίκες, που θίγονται πολύ περισσότερο από τις "εγκυμονούμενες" ανακατατάξεις και είναι πολύ λιγότερο ενημερωμένες. Οι περισσότερες δεν έχουν καταλάβει ακόμα τι τις περιμένει! Αν δεν υπάρξουν αντιδράσεις, ελάχιστες θα καταφέρουν στο μέλλον να πάρουν σύνταξη, δε θα μπορούν να "σηκώσουν κεφάλι", η δουλιά θα ξαναγίνει δουλεία, όπως τον περασμένο αιώνα και οι γυναίκες θα επιστρέψουν στην εξάρτηση από την οικογένεια.

Για το καυτό αυτό θέμα, που αφορά όλους - όλες μας, μιλάμε με την Λουκία Κουτσιλέου,μέλος του Τμήματος της ΚΕ του ΚΚΕ για την Ισοτιμία και τη Χειραφέτηση της Γυναίκας.

- Παραμονές του 2000 βρισκόμαστε μπροστά στην άρση των κεκτημένων του 20ού αιώνα δικαιωμάτων, που κατακτήθηκαν με αιματοβαμμένες επαναστάσεις των λαών. Πώς ερμηνεύεται αυτό;

- Τα προβλήματα που βασανίζουν τους εργαζόμενους της χώρας, η πολιτική που τα αναπαράγει και τα οξύνει, είναι αποτέλεσμα των γενικότερων αναπροσαρμογών που πραγματοποιούνται στον καπιταλιστικό κόσμο, με σκοπό την αντιμετώπιση της κρίσης του συστήματος, ώστε να εξασφαλίζονται μακροχρόνια η κυριαρχία και τα υπερκέρδη των μονοπωλίων. Κυρίως με την ψήφιση της Συνθήκης του Μάαστριχτ, εκπορεύονται πολιτικές και κατευθυντήριες γραμμές από την Ευρωπαϊκή Ενωση που υλοποιούνται από την κυβέρνηση, σκοπεύοντας στην αύξηση των κερδών του κεφαλαίου. Αυτές οι πολιτικές θα γίνονται ακόμη σκληρότερες,με νέες συνθήκες ή διάφορες άλλες μορφές (ήδη υλοποιείται η αναθεώρηση του Μάαστριχτ), ακριβώς γιατί η σφοδρή επίθεση που εξαπολύεται, τα αποτελέσματά της αποδεικνύουν ότι το καπιταλιστικό σύστημα δεν είναι σε θέση πια να διασφαλίζει ούτε στοιχειώδη δικαιώματα και ελευθερίες. Ολα τα μέτρα που παίρνονται σκοπεύουν στην αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων.

- Ωστόσο, η πρωτοφανής αυτή επίθεση του κεφαλαίου ενάντια στις κατακτήσεις των εργαζομένων είναι εύλογο ότι μπορεί να προκαλέσει κοινωνικές αναταραχές, που ασφαλώς θέλει να αποφύγει. Πώς αντιμετωπίζει το καπιταλιστικό σύστημα αυτό το ενδεχόμενο;

- Η κυβέρνηση, η ΕΕ και οι πολιτικές δυνάμεις, που προωθούν τις νέες μορφές έντονης εκμετάλλευσης, εξαγοράς και ενσωμάτωσης της εργατικής τάξης στο σύστημα, συνδυάζουν την κοινωνική, οικονομική επίθεση με την εφαρμογή μέτρων πολιτικής και ιδεολογικής χειραγώγησης: Κατ' αρχήν επιχειρείται η αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων, με κυριότερο μέτρο την κατάργηση του 8ωρου και της μονιμότητας στην εργασία, τη συρρίκνωση έως εξαφάνιση της κοινωνικής ασφάλισης, την καθήλωση μισθών και συντάξεων... Μέσα από τις περικοπές των κρατικών δαπανών και ιδιωτικοποιήσεις των κοινωνικών τομέων,μειώνονται οι όποιες παροχές ακόμα υπάρχουν προς την εργατική οικογένεια. Ορισμένες κατακτήσεις των εργαζομένων που εκφράζονται σε κρατική κοινωνική πολιτική, επιχειρείται ν' ανατραπούν και ν' αντικατασταθούν από την ανταποδοτικότητα,τη φιλανθρωπία και τον εθελοντισμό.Τα αντιλαϊκά μέτρα, η αφαίρεση των κατακτήσεων, εφαρμόζονται κάτω από τους εκβιασμούς της εργοδοσίας και την ανοχή της κυβέρνησης, στη συνέχεια θεσμοθετούνται με νόμους.

Παρουσιάζονται σαν αναγκαία,σαν μονόδρομος και ότι δήθεν υπηρετούν τον "εκσυγχρονισμό" και τη δημιουργία προϋποθέσεων για το μέλλον και για "γενική ευημερία και άνοδο" της θέσης της χώρας στο συγχρονισμό. Είναι ο μύθος της "ελεύθερης αγοράς" και της "ανταγωνιστικότητας" ή της "παγκοσμιοποίησης της οικονομίας".Η Ελλάδα, στα πλαίσια του καπιταλιστικού καταμερισμού εργασίας (πολιτική ξεπουλήματος του δημόσιου τομέα,αποδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης της χώρας κλπ.), χάνει συνεχώς τη δυνατότητα να αναπτύξει και να εξειδικευτεί σε τομείς και κλάδους που έχει την ικανότητα (κλωστοϋφαντουργία, ναυπηγεία κλπ.). Δέχεται βαριά πλήγματα στην παραγωγική της βάση και επομένως στην ανταγωνιστικότητα των προϊόντων στην εσωτερική αγορά και διεθνώς. Δηλαδή, ο ελληνικός καπιταλισμός αναδιοργανώνεται και αναπτύσσεται μέσω των διεθνών κρατικομονοπωλιακών ρυθμίσεων.

- Και πώς πείθουν τους εργαζόμενους να συναινέσουν ενάντια στο συμφέρον τους;

- Η αναδιοργάνωση γίνεται σε βάρος της εργατικής τάξης, της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού, με μοχλό και στήριγμα το κράτος και τα κόμματα που διαχειρίζονται το σύστημα ή συμβιβάζονται μαζί του. Για να πειστούν οι εργαζόμενοι για την υποχρεωτική αναγκαιότητα του μονόδρομου και να "συναινέσουν" και να συμβάλουν στην προώθηση και εφαρμογή αυτής της πολιτικής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το στήσιμο του "κοινωνικού διαλόγου" - παγίδα, που διατυμπανίζει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και υποτίθεται ότι μέσα απ' αυτόν θα λύσουν όλα τα προβλήματα που απασχολούν τους εργαζόμενους, κρύβοντας το βαθύτατο πολιτικό στόχο, που είναι το τσάκισμα του συνδικαλιστικού κινήματος. Διαμορφώνουν τρόπο ζωής και εργασίας για τον εργάτη και τον υπάλληλο,που εντελώς απομονωμένος και απροστάτευτος, χωρίς την τυπική έστω προστασία συλλογικών συμβάσεων και κρατικών δεσμεύσεων θα 'ναι η εύκολη λεία για τον εργοδότη, έτοιμος να υπογράψει οποιοδήποτε ατομικό συμβόλαιο εργασίας με όρους σύγχρονου δουλεμπορίου. Θέλουν να τσακίσουν κάθε δυνατότητα της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων ν' αντιτάξουν τα κοινά συμφέροντά τους ενάντια στα ενιαία συμφέροντα κράτους και εργοδοσίας.

Ετσι, μέσα από το πλαίσιο του "κοινωνικού διαλόγου για την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση" της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, επιχειρείται η πλήρης ανατροπή των εργασιακών σχέσεων και η συντριβή του ασφαλιστικού συστήματος.

- Σήμερα οι ανασφάλιστοι έχουν πολλαπλασιαστεί και πληθαίνουν κάθε μέρα περισσότερο. Η ιδιωτική ασφάλιση ανθεί... Ομως, όταν λέμε "κοινωνική ασφάλιση" δεν εννοούμε μόνο τις εισφορές των εργαζόμενων, αλλά και αυτές του κράτους και των εργοδοτών...

- Το ασφαλιστικό - συνταξιοδοτικό και η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων αποτελεί το υπ' αριθμόν ένα ζήτημα που απασχολεί τους εργαζόμενους, το λαό. Το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση είναι ένα από τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι κοινωνικό δικαίωμα που προστατεύεται από το Σύνταγμα και αποτελεί μοχλό κοινωνικής προόδου και ανάπτυξης. Είναι δικαίωμα του εργαζόμενου που κατακτήθηκε με αγώνες και θυσίες.

Ομως για να μπορεί η κοινωνική ασφάλιση (ΚΑ) να ανταποκριθεί στο ρόλο της, πρέπει να διασφαλίζεται ο κοινωνικός και δημόσιος χαρακτήρας της. Να υπάρχει ασφαλιστική κάλυψη για όλους τους εργαζόμενους. Δεν μπορεί να δικαιολογηθεί η ύπαρξη ανασφάλιστων τμημάτων πληθυσμού, ακόμη και των ανέργων.

Χαρακτηριστικό στοιχείο των τελευταίων χρόνων είναι η συνεχής διεύρυνση των τμημάτων των εργαζομένων που δεν έχουν ασφαλιστική κάλυψη. Εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι με το "κομμάτι" (φασόν), άνεργοι, ξένοι εργάτες, εργαζόμενοι με συμβάσεις έργου, εργαζόμενοι με μερική και προσωρινή απασχόληση, εποχιακοί απασχολούμενοι κλπ. - που η πλειοψηφία τους είναι γυναίκες - εργάζονται χωρίς κοινωνική ασφάλιση σε όφελος των εργοδοτών και σε βάρος των ασφαλιστικών ταμείων. Και ενώ τα προβλήματα της ΚΑ οξύνονται, εξαπολύεται μεθοδευμένη επίθεση ανατροπής του ασφαλιστικού συστήματος από την κυβέρνηση και το κεφάλαιο. Πρώτη η κυβέρνηση της ΝΔ, με τους τρεις αντιασφαλιστικούς νόμους, προώθησε τη δραστική μείωση των παροχών συντάξεων και υγείας.

- Πολλές γυναίκες δε γνωρίζουν τι ακριβώς σημαίνει "αντιασφαλιστικός νόμος" ή μάλλον το περιεχόμενο των τριών αντιασφαλιστικών νόμων...

- Η αποσύνδεση των κατώτατων ορίων από τα 20 ημερομίσθια του ανειδίκευτου εργάτη, η κατάργηση της αυτόματης αναπροσαρμογής,ο δραστικός περιορισμός των συντάξεων αναπηρίας,η αύξηση του ορίου των ενσήμων για κατώτερη σύνταξη σε 4.500 ένσημα,η μείωση των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων είναι μέτρα που πλήττουν βέβαια όλους τους εργαζόμενους, για τη γυναίκα όμως είναι εξοντωτικά. Η γυναίκα, κύρια η εργάτρια, σπάνια συμπληρώνει 4.500 ημερομίσθια. Διακόπτει την εργασία της κατά την εγκυμοσύνη, για την ανατροφή των παιδιών, για τις ανάγκες του σπιτιού λόγω έλλειψης κοινωνικής πολιτικής (παιδικοί σταθμοί, παιδικά κέντρα, κέντρα ηλικιωμένων κλπ.). Εργάζεται εποχιακά και συμπληρωματικά ή κάνει δουλιά με το κομμάτι κλπ., πλήττεται περισσότερο από την ανεργία, δεν έχει σωστή και συνεχή ασφάλιση. Μ' αυτές τις συνθήκες ένας περιορισμένος αριθμός ασφαλισμένων γυναικών, κύρια εργατριών, φτάνει στη σύνταξη. Ακόμη περισσότερο επιδεινώνεται αυτό με την αύξηση των ηλικιακών ορίων, που στο όνομα των ίσων ευκαιριών εξίσωσε τον άνδρα και τη γυναίκα στα 65 για σύνταξη,χωρίς να παίρνει υπόψη τη βιολογική ιδιαιτερότητα του γυναικείου οργανισμού και την ανισότητα που επικρατεί σε βάρος της μέσα στο εκμεταλλευτικό καπιταλιστικό σύστημα που ζει (βάρη της μητρότητας σε συνδυασμό με τους διπλούς και τριπλούς ρόλους).