Δαμόκλειο σπάθη, για τους ξένους επενδυτές στην Κούβα, αποτελούν οι απειλούμενες, από την Ουάσιγκτον, κυρώσεις. Ωστόσο, δεν κατάφεραν να πτοήσουν τους ξένους επενδυτές, στο σύνολό τους. Και η Κούβα ξαναβρίσκει κάποιους, χαμένους, εμπορικούς της εταίρους.

Ετσι, η μεξικανική βιομηχανική επιχείρηση "Ντόμος", στην οποία είχε ανατεθεί ο εκσυγχρονισμός του δικτύου τηλεπικοινωνιών "Ετέκσα" της Κούβας, ανακοίνωσε ότι αποσύρεται.

Από την αρχή υπήρχαν δυσκολίες στη χρηματοδότηση. Η "Ντόμος" απέκτησε μεν το 1994, όπως είχε αποφασιστεί, το 49% των μετοχών της "Ετέκσα", ωστόσο αναγκάστηκε πολύ γρήγορα να παραχωρήσει το 12,25% των μετοχών στην ιταλική "Στετ". Πριν από μερικές βδομάδες η "Ντόμος" πούλησε άλλο ένα 17% των μετοχών στη "Στετ".

Γιατί, όμως, να αποσυρθεί εντελώς η "Ντόμος" από αυτήν την τόσο κερδοφόρα επιχείρηση; Λέγεται ότι οι Βορειομεξικανοί, λόγω της πίεσης των χρεών τους, δεν είχαν άλλη επιλογή. Ολοφάνερο είναι, ωστόσο, ότι η "Ντόμος""συνθηκολόγησε" για πολιτικούς λόγους. Ξένες επενδύσεις παρόμοιου βεληνεκούς- και όσον αφορά την "Ετέκσα" πρόκειται για το μεγαλύτερο σχέδιο ιδιωτικοποίησης στην ιστορία της Κούβας - προκαλούν, διεθνώς, αίσθηση, λόγω των απειλούμενων κυρώσεων από την Ουάσιγκτον, που σχετίζονται με το νόμο Χελμς - Μπάρτον. Σε πολλούς υπεύθυνους της "Ντόμος" έχουν αρνηθεί ήδη τη βίζα εισόδου στις ΗΠΑ. Από την άλλη πλευρά, το αυξανόμενο ενδιαφέρον - και φυσικά τα συμφέροντα - της ιταλικής "Στετ", και όχι μόνο, στην Κούβα θα αυξήσουν την πίεση της Ευρωπαϊκής Ενωσης στον παραπάνω νόμο.Ομως, αυτό το ενδιαφέρον είναι για ακόμα ένα λόγο "εκρηκτικό": Σύμφωνα με τη "Στετ" υπάρχει μια χαλαρή συνεργασία με το αμερικανικό κοντσέρν "AT&T", που εποφθαλμιά ιδιαίτερα τη Λατινική Αμερική. Ετσι, ο πρωτοπόρος της αμερικανικής αγοράς, σε πείσμα των μέτρων αποκλεισμού, βρίσκεται ήδη με το ένα πόδι στην Κούβα.

Ωστόσο: Ο νόμος Χελμς - Μπάρτον φαίνεται να είχε κάποια επίδραση στην Ευρώπη. Πρόσφατα η ισπανική κυβέρνηση απέσυρε την απόφαση, που είχε παρθεί το 1995, να χορηγήσει δάνειο ύψους 15.000.000 δολαρίων για την κουβανική βιομηχανία ζάχαρης. Ενώ η Μαδρίτη είχε εξασφαλίσει ένα ρόλο μεσάζοντα, μεταξύ Αβάνας και Λατινικής Αμερικής, καθώς και της Ευρώπης - γεγονός που της επέφερε, φυσικά, και οικονομικά κέρδη - ο νέος πρωθυπουργός Χοσέ Μαρία Αθνάρ έστρεψε το τιμόνι πολύ δεξιά. Οργανώσεις εξορίστων της αντι-Κάστρο βιομηχανίας είχαν "συνοδέψει" οικονομικά την προεκλογική του εκστρατεία και η Ουάσιγκτον άφησε να εννοηθεί ότι, ο Αθνάρ θα μπορούσε να δρέψει πολλές δάφνες, αν άλλαζε την πολιτική του απέναντι στην Κούβα και έμπαινε στην πορεία αντιπαράθεσης που χάραξαν οι ΗΠΑ. Ο νέος Ισπανός πρωθυπουργός το έπραξε άμεσα: Σύμφωνα με την ισπανική εφημερίδα "Κάμπιο 16" ο κατάλογος των απαιτήσεων της Ισπανίας απέναντι στην Κούβα - κυρίως όσον αφορά τη "συμμόρφωση" της τελευταίας στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων - είναι σχεδόν ολόιδιος με αυτόν της Ουάσιγκτον, πλην ελαχίστων διαφορών, γεγονός που χάρισε, επάξια, στον Αθνάρ το παρατσούκλι "το παιδί της Ουάσιγκτον".

Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση της εφημερίδας "Ελ Μούντο" το 46,8% των Ισπανών δε συμφωνούν με την τακτική αντιπαράθεσης της κυβέρνησης του Λαϊκού Κόμματος και μόνο το 13,3% τη θεωρούν σωστή. Ακόμα, η πλειοψηφία των επιχειρηματιών δυσανασχετούν με αυτή την τακτική της κυβέρνησης.

Μήπως αυτή η τακτική προκαλεί σκεπτικισμό στη Μαδρίτη; Σίγουρα παρατηρείται μια σύγχυση. Η κυβέρνηση πρόβαλε ως δικαιολογία για την άρνηση παροχής δανείου, ύψους πολλών εκατομμυρίων δολαρίων για τη βιομηχανία ζάχαρης, "τεχνικούς λόγους". Και, ενώ ο γενικός διευθυντής του υπουργείου για τη Διεθνή Συνεργασία, Βιγιαλόγκα, επέμενε ότι "μια μεγαλύτερη συνεργασία συνδέεται στενά με τη βελτίωση στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων", ο υπουργός Εξωτερικών Ματούτε έλεγε ότι στις σχέσεις με την Κούβα έχει επέλθει ομαλότητα, ενώ στο διμερές εμπόριο διαφαίνεται, μάλιστα, μια ανοδική τάση. Πράγματι, η Ισπανία με έναν τζίρο ύψους 562 εκατομ. δολαρίων βρίσκεται στη δεύτερη θέση, μετά τον Καναδά, στον κατάλογο των εμπορικών εταίρων της Κούβας.

Και η Ανατολική Ευρώπη φαίνεται να ξανασκέφτεται τις σχέσεις της με την Κούβα. Η Ουγγαρία υπέγραψε πρόσφατα κυβερνητική συμφωνία για οικονομική συνεργασία. Ο υπουργός Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού της Ουγγαρίας Γκιλιάν στην επίσκεψή του στην Αβάνα, δήλωσε ότι επέδωσε στους Κουβανούς "ένα μήνυμα συμφιλίωσης", δηλαδή συγνώμης, αφού και η χώρα του "είχε γυρίσει την πλάτη της" στο νησί πριν από πέντε χρόνια. Ενώ ο υφυπουργός Εξωτερικών Σεντ - Ιβανι είπε: "Με καμία άλλη χώρα της Λατινικής Αμερικής δεν έχουμε τόσο στενούς δεσμούς όσο με την Κούβα".

Ακόμα, εντείνονται και οι σχέσεις της Κούβας με τη Ρωσία. Αυτόν τον καιρό καθορίζεται, εκ νέου, η σημαντική σχέση ανταλλαγής πετρελαίου - ζάχαρης, που το 1996 βρισκόταν στον 1 τόνο ζάχαρη για 3 τόνους πετρελαίου. Η Ρωσία είχε αποσυρθεί από την Κούβα στις αρχές της δεκαετίας του '90, ωστόσο, η Ρωσία χρειάζεται ζάχαρη και η Κούβα - της οποίας η βιομηχανία είναι σε μεγάλο βαθμό σοβιετικής προέλευσης - πετρέλαιο και ανταλλακτικά. Ετσι, τον Οκτώβρη του 1995 η Κούβα και η Ρωσία έκλεισαν, και πάλι, σοβαρές συμφωνίες. Το ενδιαφέρον της Ρωσίας επικεντρώνεται, αυτόν τον καιρό, στην κουβανική βιομηχανία νικελίου, ενώ ειδικοί και των δύο πλευρών αποφάσισαν να "αναλύσουν την κατάσταση του εργοστασίου ατομικής ενέργειας Χουαραγουά, η κατασκευή του οποίου είχε σταματήσει το 1992.

Ισως να μην μπορούμε, ακόμα, να μιλούμε για μαζική προσέλευση ξένων επενδυτών στην Κούβα, ωστόσο η τάση είναι - σε πείσμα του νόμου Χελμς - Μπάρτον - οπωσδήποτε ανοδική. Αλλωστε, και οι ειδικοί του Κέντρου Ερευνών για την Κουβανική Οικονομία (CEEC) προβλέπουν για το 1997 μια σοβαρή οικονομική αύξηση της τάξης του 5 - 7%.

Γιάννα ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΗ