39ο ΜΕΡΟΣ

Την άνοιξη του 1947, άρχισαν οι πρώτες μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του κυβερνητικού στρατού, με βάση το σχέδιο "Τέρμινους" στη Ρούμελη και σε συνέχεια στ' Αγραφα, τον Κόζιακα, τα Τζουμέρκα, τα Χάσια, τα Αντιχάσια, τον Ολυμπο, τα Πιέρια και το Γράμμο.

Σκοπός των επιχειρήσεων, που άρχισαν με την προσωπική επίβλεψη του στρατιωτικού συμβούλου της αμερικανικής πρεσβείας, Σνέκεμπεργκ,ήταν: Πρώτον,ο εγκλωβισμός των τμημάτων του ΔΣΕ κατά περιοχές και ο εξαναγκασμός τους σε άτακτη φυγή, χωρίς συνοχή κατά την απόπειρα διαφυγής τους, ώστε να επιτευχθεί έτσι η τμηματική εξόντωσή τους, και, δεύτερον,το σπρώξιμο τμημάτων του ΔΣΕ στους χώρους των γειτονικών Λαϊκών Δημοκρατιών, για να δοθεί, έτσι, η δυνατότητα στη λεγόμενη Βαλκανική Επιτροπή να "διαπιστώσει την έξωθεν ενίσχυση".

Ο σκοπός, όμως, αυτός δεν επιτεύχθηκε, αν και προκλήθηκαν σοβαρές απώλειες στις δυνάμεις του ΔΣΕ στον Κόζιακα και τα Τζουμέρκα, με αποτέλεσμα να διαλυθούν τα αρχηγεία.

Ο στρατηγός Δ. Ζαφειρόπουλος στο βιβλίο του "Ο αντισυμμοριακός αγώνας 1945 - 1949", σελ. 222, γράφει: "Εκ των επιτευχθέντων αποτελεσμάτων, απεδείχθη ότι ο καθορισθείς σκοπός, η συντριβή του συμμοριτισμού, υπήρξε ανώτερος των δυνάμεων του στρατού".

Ο κυβερνητικός στρατός απέτυχε βασικά στους σκοπούς του, γιατί ήταν στρατός χωρίς ιδανικά, στρατός που δεν είχε διάθεση να πολεμήσει ενάντια στο λαό για λογαριασμό της ντόπιας και ξένης πλουτοκρατικής ολιγαρχίας. Οι διοικήσεις του κυβερνητικού στρατού επέμεναν σε μεθόδους μάχης, που ανταποκρίνονταν μόνο στον ταχτικό πόλεμο και όχι στον ανταρτοπόλεμο, με αποτέλεσμα να δέχονται αιφνιδιαστικά χτυπήματα από το ΔΣΕ και να ανατρέπονται τα μερικότερα σχέδιά τους.

Ο ΔΣΕ, όχι μόνο δε συντρίφτηκε, αλλά, αντίθετα, τα τμήματά του, αφού μάτωσαν γερά τον κυβερνητικό στρατό κατά περιοχές, διείσδυσαν σε νέες περιοχές, όπως στην Ηπειρο, την Τριχωνίδα, τη Ναυπακτία, τη Δωρίδα και την Παρνασίδα.

Ο ΔΣΕ, όχι μονάχα δε διαλύθηκε, αλλά, αντίθετα, απέδειξε ότι υπάρχει και δρα και σε περιοχές, που δε δρούσε προηγούμενα. Ανέπτυξε τη δράση του στην Πελοπόννησο, στη Μακεδονία και τη Θράκη, ενάντια σε στρατιωτικούς στόχους και αστικά κέντρα. Αύξησε γενικά τη δύναμή του κατά 50%.

Τη στρατιωτική αποτυχία της εκστρατείας του 1947 την ομολογεί και ο αρχηγός του ΓΕΣ, Κ. Βεντήρης στην 1098/41/3 - 11 - 47 άκρως απόρρητο διαταγή του, προς τους διοικητές Σωμάτων Στρατού και Μεραρχιών που τους λέει: "...Είναι βέβαιον και πρέπει να το ομολογήσωμεν ότι δεν επετύχαμεν μέχρι σήμερον τι το συντριπτικό... και είναι απόλυτος ανάγκη εντός του Νοεμβρίου, το επαναλαμβάνω εντός του Νοεμβρίου, να επιτευχθούν συντριπτικά αποτελέσματα. Τα αποφασιστικά ταύτα αποτελέσματα δεν επιβάλλουσι μόνον στρατιωτικοί λόγοι, αλλά και πολιτικοί τοιούτοι".

Η αποτυχία των "εκκαθαριστικών" επιχειρήσεων του κυβερνητικού στρατού ενάντια στο ΔΣΕ ανησύχησε σοβαρά τους Αμερικάνους ιμπεριαλιστές, που είχαν αναλάβει τα ηνία στην Ελλάδα. Δυσαρεστημένοι από την κυβέρνηση του Δ. Μάξιμου, που ουσιαστικά εξέφραζε το Λαϊκό Κόμμα, προσανατολίστηκαν στο σχηματισμό διευρυμένης κυβέρνησης, με τη συμμετοχή και του Θ. Σοφούλη, αρχηγού του Κόμματος των Φιλελευθέρων. Ο ανασχηματισμός αυτός πραγματοποιήθηκε στις 7 του Σεπτέμβρη 1947, με την ορκωμοσία της κυβέρνησης του γηραιού Θ. Σοφούλη και τη συμμετοχή σ' αυτήν, 10 Φιλελευθέρων και 14 Λαϊκών.

Η κυβέρνηση Σοφούλη, πιστεύοντας ότι ήταν δυνατό να εξαπατήσει το λαό και να συσπειρώσει ευρύτερες δυνάμεις στον αγώνα ενάντια στο ΚΚΕ και το ΔΣΕ, διακήρυξε ότι θα ακολουθήσει πολιτική "κατευνασμού". Πρότεινε στη Βουλή την ψήφιση νόμου, με τον οποίο χορηγούσε αμνηστία σε όσους από τους αρχηγούς και μαχητές του ΔΣΕ παρουσιαστούν, μέσα σε ένα μήνα από τη δημοσίευση του νόμου, "αυτοβούλως εις την πλησιεστέραν δικαστική, στρατιωτικήν ή αστυνομικής αρχήν... και αφοπλισθώσιν...".

Το ΚΚΕ ξεσκέπασε την πολιτική δημαγωγία της κυβέρνησης Σοφούλη και δήλωσε ότι μια πραγματική πολιτική κατευνασμού έπρεπε να συνοδεύεται από γενική πολιτική αμνηστία και το σχηματισμό αντιπροσωπευτικής κυβέρνησης, που θα διεξήγαγε ελεύθερες και ανόθευτες εκλογές για την εξασφάλιση ομαλής δημοκρατικής πορείας.

Η παραπλανητική επιχείρηση απέτυχε και η κυβέρνηση Σοφούλη επανέλαβε τις εκτελέσεις, που τις είχε αναστείλει προσωρινά και προχώρησε σε νέα τρομοκρατικά και αντιλαϊκά μέτρα. Στις 13 του Οκτώβρη 1947 τέθηκε σε ισχύ και στην Αθήνα ο νόμος για τα μέτρα έκτακτης ανάγκης και άρχισαν να λειτουργούν και στην περιοχή της τα έκτακτα στρατοδικεία. Στις 17 του Οκτώβρη στη Θεσσαλονίκη έγιναν 11 εκτελέσεις. Στις 18 του Οκτώβρη η κυβέρνηση έκλεισε τις εφημερίδες "Ριζοσπάστης" και "Ελεύθερη Ελλάδα".