Χειμώνας του 1942 στην κατεχόμενη Αθήνα.Το θέατρο "Βρεττάνια" είναι κατάμεστο και στο βήμα ο Βασίλης Ρώτας ετοιμάζεται να μιλήσει για το Δημοτικό Τραγούδι. Γύρω του, οι μαθητές του. Οι μαθητές του Θεατρικού Σπουδαστηρίου,που εκείνος είχε ιδρύσει τον ίδιο χρόνο, απάγγελναν, τραγουδούσαν, χόρευαν. "Βαφτίστηκαν στο πρώτο και πρωταρχικό μάθημα του Θεατρικού Σπουδαστηρίου: Την άμεση συμμετοχή και ανταπόκριση στο κοινωνικό αίτημα της εποχής και με τη μοναδική γλώσσα που μπορεί να ανταποκριθεί σε κάθε κοινωνικό αίτημα: Τη γλώσσα του ίδιου του λαού",θυμάται η κόρη του Βασίλη Ρώτα, Μαρούλα Ρώτα.Και συνεχίζει: "Ξαγκλίζοντας ο Βασίλης Ρώτας τη γλώσσα του λαού μας, μέσα από την αθάνατη δημοτική ποίηση, ξεδιπλώνοντας την τρισχιλιόχρονη ιστορία της, ορθώνει μπροστά στο καθηλωμένο κοινό, που αρχίζει κι αυτό σιγά σιγά να ορθώνεται, όλο το μεγαλειώδες και ακατάλυτο μπόι της ελληνικής γλώσσας και των δημιουργημάτων της, που έχει ταϊσει, όχι μόνο το λαό μας, μα και ολόκληρη την ανθρωπότητα με όλες τις θεμελιακές έννοιες, που γεννούν, θρέφουν και συντηρούν την ανθρώπινη κοινωνία".

Η ίδια ομιλία επαναλήφθηκε πολλές φορές κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Ομως, το Θεατρικό Σπουδαστήριο, στα δύο χρόνια λειτουργίας του, παρέδιδε θεωρητικά και πρακτικά μαθήματα, αλλά οργάνωνε και παραστάσεις. Παρουσίασε το"Πιάνο",τις "Δύο Βέρες" και τον "Ηρωα".Τρία μονόπρακτα του Βασίλη Ρώτα με θέματα παρμένα μέσα από τη ζωή στην κατεχόμενη Αθήνα. Την πείνα, τη μαύρη αγορά... Και ο χορός στο "Πιάνο" τραγουδούσε: Είμαι ο χορός, ντόπιος εδώ, παλιός σε τούτη την πόλη/ γέννημα θρέμμα απέθαντο κι απείραχτο απ' το χρόνο/ τι εσείς μου δίνεται ζωή, κι ολοένα ξανανιώνω! / Ενας δεν είμαι, είμαι πολλοί, μα οι σύντροφοί μου οι άλλοι/ σκορπίσανε απ' τον πόλεμο κι είναι σε μαύρο χάλι.../ Νυχτοήμερα αγωνίζονται μα μόχθο και με κόπο/ Κι ό,τι βοήθεια πάει σ' αυτούς, καλή και πιάνει τόπο".

Η Μαρούλα Ρώτα ανασύρει τη μνήμη και λέει: "Ολοι ήξεραν τότε, ή το καταλάβαιναν, πώς τα "πολλά παιδιά που αγωνίζονται με μόχθο και με κόπο" δεν ήταν άλλα από τα παιδιά του λαού που αγωνίζονταν για την απελευθέρωση του τόπου.Παρόλη την Κατοχή, τους διωγμούς, τα μπλόκα, τις κρεμάλες, τον τρόμο, την πείνα, τη λογοκρισία, την απαγόρεψη των συγκεντρώσεων, της κυκλοφορίας, το Θεατρικό Σπουδαστήριο μπόρεσε να έχει μια πλούσια και γόνιμη παρουσία τα δύο χρόνια της λειτουργίας του. Πάντα με τη βοήθεια και την προστασία του ΕΑΜ και κυρίως της ΕΠΟΝ".

Ο ίδιος ο Βασίλης Ρώτας γράφει κάπου: "Εξαφνα, απ' τη συμφορά μέσα, απ' το σκοτάδι της πιο μαύρης τυραννίας, τρομοκρατίας και μαρτυρίου, που πέρασε ποτέ ο τόπος τούτος, ξεσηκώθηκε ένας κόσμος ζωντανός κι αλλιώτικος, γιατί δεν έμοιαζε καθόλου με τον κόσμο εκείνο που έδειχνε την παρουσία του ως τότε. Ενας κόσμος με υψηλό φρόνημα, αφοσιωμένος και γενναίος. Προσπάθειες που δεν έχουν λαϊκή βάση δεν μπορούν να πετύχουν και να προκόψουν. Δεν είναι ζήτημα που να το 'κανε ο λαός δικός του και να μην βρήκε τη λύση του.Η χιλιοαποδειγμένη αυτή αλήθεια παίρνει, άλλη μια φορά, τη βεβαίωσή της και από την ιστορία του Θεατρικού Σπουδαστηρίου... Το θυμόμαστε με συγκίνηση... Ενας μεγάλος αριθμός από χρόνια και πολύς μόχθος αφιερώθηκαν σε θεατρικές προσπάθειες. Απ' αυτές μόνο μία εστεφανώθη με επιτυχία. Κι αυτή ήταν τότε, που την προσπάθεια την αγκάλιασε ο λαός".

Μια δεύτερη μοναδικότητα του Σπουδαστηρίου ήταν ο κατάλογος μαθημάτων και καθηγητών: Γ. Σαραντίδης (υποκριτική, σκηνοθεσία), Β. Ρώτας (δραματουργική, ιστορία τέχνης, δραματολογία, γενική θεωρία τέχνης), Μ. Αυγέρης (Ιστορία Ελληνικής Λογοτεχνίας), Γ. Τσαρούχης (Ιστορία Τέχνης, Σκηνογραφία), Α. Φωκάς (ενδυματολογία, απαγγελία), Θ. Απάρτης (γλυπτική), Μ. Μακρής (σχέδιο), Κ. Ζαϊμης (Ιστορία Ευρωπαϊκής Τέχνης, Αναγέννηση), Σακελλαρίου (ελληνικοί χοροί), Σ. Καρράς (Δημοτικό Τραγούδι), Μ. Βούλγαρη (Μπαλέτο), Σ. Μαυροειδή - Παπαδάκη (Αρχαία Ελληνική Τραγωδία).

Η Μαρούλα Ρώτα δεν παραλείπει να αναφέρει και το σύστημα διδασκαλίας που βασιζόταν σε ένα διαρκές "Γιατί;".Θυμάται: "Τι φλογισμένες ερωτήσεις είχε ξεσηκώσει το μάθημα της "Γενικής Θεωρίας της Τέχνης"! Βροχή οι ερωτήσεις από μαθητές, αλλά και από ακροατές, που σ' αυτό το μάθημα πλημμύριζαν την αίθουσα. Θυμάμαι το στρίμωγμα στις καρέκλες του σχολείου, που τότε στεγαζόταν στη Σχολή Βυζαντινής Μουσικής του Σίμωνα Καρρά. Φοιτητές του Πανεπιστημίου και του Πολυτεχνείου, ακόμα και καθηγητές, παρακολουθούσαν αυτές τις συζητήσεις. Ισως αυτή η κοσμοσυρροή να έβαλε ψύλλους στ' αυτιά των κατακτητών. Απαγόρεψαν τη λειτουργία της σχολής και άρχισε η καταδίωξη. Ο Παπαγεωργίου, που κυκλοφορούσε με τα φισεκλίκια στο Παγκράτι, παράγγειλε στον Β. Ρώτα πως θα κάψει κι αυτόν και το σπίτι του, που "το 'χει κάνει γιάφκα". Το Θεατρικό Σπουδαστήριο σταμάτησε προσωρινά τη λειτουργία του και ξανάνοιξε στην οδό Σόλωνος 100. Μα η δίωξη συνεχίστηκε. Ετσι, έκλεισε την άνοιξη του 1944, οπότε ο Βασίλης Ρώτας πήρε δρόμους ανηφορικούς του αγώνα".