H επίσκεψη του πρωθυπουργού της Ρωσίας Β. Τσερνομίρντιν στην Πολωνία ήταν ένα από τα γεγονότα που δεν μπορούσαν να περάσουν απαρατήρητα.

Αυτό φάνηκε πολύ καθαρά και από τα ίδια τα θέματα που συζητήθηκαν. Κατ' αρχάς, πριν από οτιδήποτε άλλο, πρέπει να σημειωθεί ότι οι συζητήσεις ήταν, σύμφωνα με όλα τα στοιχεία, πολύ σκληρές και χαρακτηρίστηκαν από απροσδόκητα εμπόδια.

Μια περιήγηση στα θέματα θα μας το δείξει. Τα θέματα των διαπραγματεύσεων χωρίστηκαν στα δυο:

α) Οικονομικά. Τα θέματα αυτά, ο πρωθυπουργός Τσερνομίρντιν τα συζήτησε με τον Πολωνό ομόλογό του Βάλντεμαρ Πάβλακ. Η μερίδα αυτή των θεμάτων περιλάμβανε τη συζήτηση για τη διέλευση αγωγού φυσικού αερίου προς τη Δυτ. Ευρώπη μέσω πολωνικού εδάφους, καθώς και θέματα ταχυδρομικής και τηλεπικοινωνιακής συμφωνίας, συμφωνίας για τον Τύπο και τις εκδόσεις, τις τράπεζες, το μεθοριακό εμπόριο, τα φάρμακα, τους δασμούς, την αμοιβαία ενημέρωση για αβαρίες και φυσικές καταστροφές κλπ. Ο τομέας αυτός δεν πήγε άσχημα, τουλάχιστον άμεσα, αν κρίνει κανείς από το ότι υπογράφτηκαν συμφωνίες. Η Ρωσία πέτυχε γενικά ευνοϊκότερους όρους, αλλά και η Πολωνία είναι ικανοποιημένη. Ο πρωθυπουργός Τσερνομίρντιν έδειξε σαφώς ότι στόχος της κυβέρνησής του είναι η διεύρυνση των διμερών σχέσεων.

"Καθήκον των κυβερνήσεων είναι ο παραμερισμός των εμποδίων για τη συνεργασία των δικών σας και των δικών μας επιχειρήσεων και όχι η ενόχλησή της", δήλωσε σε συνάντηση με πολυμελή ομάδα Πολωνών επιχειρηματιών στη ρωσική πρεσβεία στη Βαρσοβία.

β) Πολιτικά. Εδώ το πράγμα έμπλεξε, γιατί οι συζητήσεις πήραν μια "σημαδιακή" τροπή. Και αυτό γιατί:

1) Φορτίστηκαν με εσωτερικά πολωνικά προβλήματα. Αυτή τουλάχιστον την εντύπωση δημιούργησε το γεγονός ότι ο Ρώσος πρωθυπουργός συζήτησε τα πολιτικά προβλήματα αποκλειστικά με τον Πρόεδρο Λεχ Βαλέσα.

2) Εδειξαν την ύπαρξη σοβαρών διαφωνιών.

Ολα - ή, τουλάχιστον, το δεύτερο - εξηγούνται, αν σκεφθούμε ποιο ήταν το βασικό πολιτικό θέμα που συζητήθηκε: Το πρόβλημα της "ανατολικής διεύρυνσης" του ΝΑΤΟ, που περιλαμβάνει και την ένταξη της Πολωνίας.

Εκείνο που ήταν χαρακτηριστικό (και, ίσως, ανησυχητικό) ήταν η ασυνήθιστη ευθύτητα με την οποία μίλησε για το θέμα ο Β. Τσερνομίρντιν. Ας δούμε τι είπε, απαντώντας σε ερωτήσεις της εφημερίδας "Τριμπούνα":

"Ο Πολωνός Πρόεδρος και η Πολωνία θέλουν να εισέλθουν γρήγορα στο ΝΑΤΟ. Δεν καταλαβαίνουμε προς τι αυτή η επίσπευση. Οι Πολωνοί βεβαιώνουν ότι θέλουν, με αυτό τον τρόπο, να αυξήσουν την ασφάλεια της χώρας τους. Και εμείς ρωτάμε: Ποιος σας απειλεί; Η Ρωσία; Εμείς αυτό δεν μπορούμε να το καταλάβουμε. Να διατάξουμε δεν μπορούμε, αυτή είναι υπόθεση της Πολωνίας. Αλλά ας περάσει κάποιος χρόνος, όσοι θα ωριμάσουμε και θα εισέλθουμε και μεις στο ΝΑΤΟ. Προς το παρόν, συνεργαζόμαστε στα πλαίσια του προγράμματος "Συνεταιρισμός για την Ειρήνη"".

Δύσκολο να ερμηνεύσουμε αυτές τις δηλώσεις με άλλο τρόπο εκτός από εκδήλωση έντονης δυσαρέσκειας για την πρόθεση ένταξης στο ΝΑΤΟ χωρίς τη Ρωσία.

Εκκρεμή έμειναν στη συνάντηση και δυο άλλα σοβαρά θέματα.

- Το θέμα της συνεργασίας στον τομέα της πολεμικής βιομηχανίας που σκόνταψε, όπως φαίνεται, στις πολωνικές απαιτήσεις για δυνατότητα μεταπώλησης σε τρίτες χώρες.

- Το θέμα της αλιείας του πολωνικού αλιευτικού στόλου στην Οχοτσκική Θάλασσα στην Απω Ανατολή.

Προσκήνια και, ίσως, παρασκήνια

Η γενικότερη ατμόσφαιρα της επίσκεψης ήταν τέτοια, ώστε δημιουργήθηκαν πολλά και έντονα ερωτηματικά.

Κατ' αρχάς, η επίσκεψη είχε πολλές φορές αναγγελθεί και αναβληθεί.

Ενα άλλο σημείο που αξίζει προσοχής είναι το γεγονός ότι οι συζητήσεις Πολωνίας - Ρωσίας για τη συνεργασία στον τομέα της πολεμικής βιομηχανίας συνέπεσαν (;) με επίσκεψη του Πολωνού προσωρινού υπουργού Αμυνας Γέζι Μιλέφσκι στις ΗΠΑ και με τις δηλώσεις του εκεί ότι "η πολεμική βιομηχανία των ΗΠΑ είναι τώρα ανοιχτή για την Πολωνία".

Ενα άλλο που επίσης αξίζει μνημόνευσης είναι οι προσπάθειες δημιουργίας επεισοδίων στη διάρκεια της επίσκεψης.

Στο μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη, π. χ., και ενώ ο Ρώσος πρωθυπουργός ετοιμαζόταν να καταθέσει στέφανο, εμφανίστηκαν ομάδες με σημαίες της Τσετσενίας που κραύγαζαν συνθήματα ενάντια στη Ρωσία. Το ίδιο έγινε και σε κεντρικό σημείο της πρωτεύουσας, ενώ περνούσε ο πρωθυπουργός Τσερνομίρντιν καθ' οδόν προς συνάντηση με τον πρόεδρο της Βουλής (και, στο μεταξύ, εντολοδόχο πρωθυπουργό) Γιούζεφ Ολέκσι.

Τα επεισόδια δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Η ρωσική πρεσβεία της Βαρσοβίας είχε ζητήσει από το υπουργείο Εξωτερικών της Πολωνίας το κλείσιμο του "Γραφείου Πληροφοριών της Τσετσενίας", που είχε ανοίξει στην Κρακοβία. Το υπουργείο απάντησε ότι πρόκειται για ομάδα ιδιωτών, με την οποία οι πολωνικές αρχές δεν έχουν καμία σχέση. Οι εκπρόσωποι της πρεσβείας έκαναν πολύ σαφές ότι δεν έμειναν καθόλου ικανοποιημένοι από την απάντηση.

Αυθόρμητες ενέργειες μερικών ατόμων ή παρεμβάσεις τρίτων δυνάμεων, που θέλουν να εμποδίσουν βελτίωση της ατμόσφαιρας στις σχέσεις Μόσχας - Βαρσοβίας;

Πάντως, στη Μόσχα υπάρχουν ελπίδες. Και δεν είναι, ασφαλώς, τυχαία η ανταπόκριση που δημοσίευσε η "Πράβντα" από τη Βαρσοβία, στις παραμονές της πρωθυπουργικής επίσκεψης, με τον τίτλο "Βλέμμα προς την Ανατολή μετά την πορεία προς τη Δύση".