Τελικά ο "εκσυγχρονισμός" της κυβέρνησης Σημίτη, ειδικά όσον αφορά το χώρο της Δημόσιας Διοίκησης και τα δικαιώματα των εργαζομένων σε αυτήν, παραπέμπει ευθέως στις μεταπολεμικές δεκαετίες. Δεν πρόκειται για υπερβολή που απορρέει από κάποια διάθεση πολεμικών αντιπολιτευτικών τόνων, αλλά για εκτίμηση που αβίαστα δημιουργείται από την ανάγνωση του σχεδίου για τον Κώδικα των Δημοσίων Υπαλλήλων, που έχουν εκπονήσει τα κυβερνητικά επιτελεία.Στην πραγματικότητα πρόκειται για μεταγλώττιση, με κάποιες φραστικές διορθώσεις, του εμφυλιοπολεμικού Κώδικα που είχε συνταχθεί το 1951, στη δημοτική.Αυτός ακριβώς είναι ο βασικός στόχος του "νέου" Δημοσιοϋπαλληλικού Κώδικα, που αποτελείται από 169 άρθρα: Ο πειθαναγκασμός των δημοσίων υπαλλήλων, η υποταγή τους στις κυβερνητικές εντολές, η μετατροπή τους, τελικά, σε πειθήνια εκτελεστικά όργανα μιας "τυφλής" αντιλαϊκής πολιτικής.

Είναι απαραίτητο, προκειμένου να καταδειχτεί η ορθότητα των παραπάνω εκτιμήσεων, να γίνει μια πιο εκτενής αναφορά στα άρθρα του κώδικα. Η πρώτη ενότητα αφορά τις υποχρεώσεις και τα καθήκοντα του δημόσιου υπάλληλου. Στο άρθρο 24 αποτυπώνεται η κυβερνητική αντίληψη για το ρόλου του: "Ο υπάλληλος είναι εκτελεστής της θέλησης του κράτους, υπηρετεί μόνο το λαό και οφείλει πίστη στο Σύνταγμα και αφοσίωση στην Πατρίδα και τη Δημοκρατία". Ο σχολιασμός περιττεύει. Προκειμένου, όμως, να μην υπάρξουν παρερμηνείες για τη βούληση του "νομοθέτη" ακολουθεί το άρθρο 25,παράγραφος 2: "Ο υπάλληλος οφείλει να υπακούει στις διαταγές των προϊσταμένων του. Οταν όμως εκτελεί διαταγή, την οποία θεωρεί παράνομη, οφείλει, πριν την εκτελέσει, να αναφέρει εγγράφως την αντίθετη γνώμη του και να εκτελέσει τη διαταγή χωρίς υπαίτια καθυστέρηση". Οι ομοιότητες με τις αντίστοιχες διατάξεις του στρατιωτικού κανονισμού είναι εμφανείς.

Οι "υποχρεώσεις" δε σταματούν εδώ. Στο άρθρο 26 ορίζεται: "Ο υπάλληλος οφείλει να τηρεί εχεμύθεια για θέματα που χαρακτηρίζονται απόρρητα, αλλά και σε κάθε περίπτωση που αυτό επιβάλλεται από την κοινή πείρα και λογική" (!). Το άρθρο αυτό, πάντως, δε συνοδεύεται με τα αναγκαία μέτρα, όπως η επιβολή φίμωτρου στον υπάλληλο εν ώρα εργασίας...

Η συμπεριφορά του υπάλληλου εντός και εκτός (;) υπηρεσίας είναι ελεγχόμενη. Το άρθρο 27 ορίζει: "Ο υπάλληλος οφείλει να συμπεριφέρεται εντός και εκτός της υπηρεσίας κατά τρόπον που να καθίσταται άξιος της κοινής εμπιστοσύνης". Ως γνωστόν, την "κοινή εμπιστοσύνη" τη μετρά η υπηρεσία... Η υπηρεσία, όμως, "οφείλει" να γνωρίζει τα πάντα γύρω από την περιουσιακή κατάσταση, ακόμα και "τις προσόδους των συνοικούντων και την περιουσιακή κατάσταση αυτών", όπως αναφέρεται στο άρθρο 28.Το φακέλωμα πρέπει να είναι πλήρες. Μεταξύ των υποχρεώσεών του συμπεριλαμβάνεται και το να δουλεύει και εκτός του κανονικού ωραρίου και στις αργίες, εάν το επιβάλλουν "υπηρεσιακές ανάγκες". Δεν είναι σίγουρο όμως ότι θα αμειφθεί ανάλογα, αφού σύμφωνα με το άρθρο 29,το ύψος της αποζημίωσης θα το καθορίσει ο υπουργός - ανάλογα αν θέλει να ενισχύσει "ημετέρους" και πειθήνιους ή να τιμωρήσει τους "τεμπέληδες" - και δεν είναι σταθερό όπως συμβαίνει στον ιδιωτικό τομέα. Ο δημόσιος τομέας πρέπει να δίνει μαθήματα στους εργοδότες...

Στον υπάλληλο που θα διανοηθεί να μη συμμορφωθεί με τις υποδείξεις, ο Κώδικας δεν παίζει. Περίπου 40 άρθρα (!), από το 106 - 147, που απαρτίζουν το πειθαρχικό δίκαιο φροντίζουν να πείσουν για τις προθέσεις του "κράτους". Ως πρώτο πειθαρχικό αδίκημα (άρθρο 107) ορίζεται "η έλλειψη αφοσίωσης στην Πατρίδα και τη Δημοκρατία" καθώς και "πράξεις με τις οποίες εκδηλώνεται άρνηση αναγνώρισης του Συντάγματος". Ιδιαίτερα του Συντάγματος που θα προκύψει μετά την αναθεώρηση και θα είναι πλήρως εναρμονισμένο με τη Συνθήκη του Αμστερνταμ. Οι ποινές που ορίζονται από τους "πειθαρχικώς προϊσταμένους" γίνονται "εξπρές", αφού η διαδικασία για την επιβολή τους δεν πρέπει να ξεπερνά τους 3 μήνες (άρθρο 123). Ο χώρος δεν επιτρέπει να αναπτυχθούν και τα υπόλοιπα, αναλόγου περιεχόμενου, άρθρα.

Η επίκληση της απειλής είτε της διαθεσιμότητας, είτε της αργίας, είτε της απόλυσης συνοδεύει κάθε κεφάλαιο του Κώδικα. Ετσι, το άρθρο 80 ορίζει ότι ο υπάλληλος μπορεί να τεθεί σε αργία για το αδίκημα της "παράβασης καθήκοντος" (η υπηρεσία ξέρει... ), ενώ μπορεί να τεθεί σε διαθεσιμότητα λόγω κατάργησης θέσης (άρθρο 77) ή να απολυθεί για τον ίδιο λόγο (άρθρο 155). Ακόμα μπορεί να παραπεμφθεί με το ερώτημα της απόλυσης αν δεν κριθεί προακτέος δύο φορές κατά συνέχεια ή όχι (άρθρο 101).

Ασφυκτικά ελεγχόμενες, μέσω των διορισμένων υπηρεσιακών συμβουλίων ή των ανώτερων βαθμίδων στην ιεραρχία, είναι οι υπηρεσιακές μεταβολές (μεταθέσεις, μετατάξεις, κλπ.) και η εξέλιξη του υπάλληλου (άρθρα 65-105). Στην πραγματικότητα είναι όμηρος του κυβερνώντος κόμματος και στο έλεος του προϊσταμένου του όσον αφορά την αξιολόγησή του, η οποία όμως συνδέεται και με τις αποδοχές του.

Με λίγα λόγια, από την αρχή που θα εισέλθει ο υπάλληλος στο δημόσιο - για δύο χρόνια χάρη στη δοκιμαστική υπηρεσία δεν έχει κανένα δικαίωμα και περνά από εξετάσεις πειθαρχίας και υποταγής - μέχρι που συνταξιοδοτείται, οφείλει να είναι άβουλο εκτελεστικό όργανο, έρμαιο στα χέρια των "ανωτέρων". Ο Κώδικας αυτό ακριβώς επιχειρεί να διασφαλίσει.

Παναγιώτης ΚΑΚΑΛΗΣ