Η Οικονομική και Νομισματική Ενωση εξακολουθεί και μετά τη Συνθήκη του Αμστερνταμ να είναι η "καρδιά" της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενισχυμένη μάλιστα με το "βηματοδότη" του "Συμφώνου Σταθερότητας" που επέβαλαν οι Γερμανοί στους υπόλοιπους εταίρους. Μέσω της ΟΝΕ θα μοιραστεί όχι μόνο η οικονομική αλλά και η πολιτική ισχύς στην ΕΕ. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι το μόνο στοιχείο της Συνθήκης του Μάαστριχτ που χαρακτηρίστηκε μη αναθεωρητέο ήταν ακριβώς η πορεία προς την ΟΝΕ.

Οπως είναι γνωστό, την 1η Γενάρη του 1999 θα αρχίσει το τρίτο και καθοριστικό στάδιο της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης. Σ' αυτό το στάδιο οι χώρες που θα έχουν εκπληρώσει τα κριτήρια της Συνθήκης του Μάαστριχτ θα προχωρήσουν στη δημιουργία του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, ενώ οι υπόλοιπες θα συνεχίσουν το "Γολγοθά" της "σύγκλισης" με σκοπό να προλάβουν το τρένο πριν αυτό αναχωρήσει οριστικά το 2001.

Την ίδια μέρα, την 1η Γενάρη του 1999, θα αρχίσει επισήμως τη λειτουργία της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ένας υπερεθνικός οργανισμός που θα χειρίζεται εν λευκώ, χωρίς να λογοδοτεί ούτε στα κοινοτικά, ούτε στα εθνικά όργανα, τη νομισματοπιστωτική πολιτική για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των κρατών - μελών.

Η κρισιμότερη στιγμή σ' αυτή τη διαδικασία θα είναι ασφαλώς η 1η Μάη του 1998. Για την ημέρα αυτή έχει οριστεί η συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών Οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το γνωστό ECOFIN. Εκεί θα αποφασιστεί ποιες θα είναι οι χώρες που θα μπουν στον "Παράδεισο του ΕΥΡΩ" και ποιες θα παραμείνουν στον προθάλαμο, αν όχι στον εξώστη. Η εξεταστέα ύλη σ' αυτή την κρίσιμη δοκιμασία θα είναι τα περίφημα κριτήρια της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Ομως, αν και η ύλη είναι γνωστή, οι "εξεταστές" δεν έχουν αποφασίσει ακόμη πόσο αυστηροί θα είναι στην κρίση τους. Ο λόγος έγκειται στη διαπίστωση ότι αν γίνει αυστηρή ερμηνεία των κριτηρίων τα περισσότερα κράτη - μέλη θα απορριφθούν. Οταν μάλιστα κινδυνεύουν να μείνουν ανεξεταστέες η Ιταλία, ακόμη και η Γερμανία, τότε τα πράγματα δυσκολεύουν. Ολη η συζήτηση λοιπόν διεξάγεται γύρω απ' αυτό.

Μέχρι τώρα, αυτό επιβεβαιώθηκε και στο Αμστερνταμ, οι "δεκαπέντε" διακηρύσσουν ότι θα εφαρμόσουν αυστηρά τα κριτήρια και θα τηρήσουν ευλαβικά τις προθεσμίες. Κανείς όμως δεν τους πιστεύει. Οι μεγάλες οικονομικές εφημερίδες, όπως η "Γουόλ Στριτ Τζιόρναλ" και η "Φαϊνάνσιαλ Τάιμς" αμφισβητούν με ισχυρά επιχειρήματα τις πραγματικές προθέσεις του "Διευθυντηρίου" της ΕΕ. Η πορεία των οικονομικών μεγεθών στις μεγαλύτερες χώρες της ΕΕ, ειδικότερα του ελλείμματος του δημοσίου, το οποίο πρέπει να περιοριστεί κάτω του 3%, είναι η κυριότερη απόδειξη. Ακόμη και η Γερμανία που θεωρείται "ατμομηχανή" της ΟΝΕ με δυσκολία θα το καταφέρει, και αυτό μόνο μετά την αλχημεία της κυβέρνησης του Χ. Κόλ, που ανατίμησε τα αποθέματα χρυσού.

Μετά απ' αυτό, για τους "δεκαπέντε" υπάρχουν δυο δρόμοι. Ο ένας συνίσταται στο να μετατεθεί το χρονικό όριο της 1/1/99, ώστε να δοθεί η δυνατότητα σε περισσότερα κράτη - μέλη να πετύχουν τα κριτήρια. Ο άλλος είναι η ελαστική ερμηνεία των κριτηρίων. Η πρώτη εκδοχή έχει ήδη απορριφθεί τελεσίδικα, αφού θα αποτελούσε ομολογία αποτυχίας του όλου εγχειρήματος με δραματικές συνέπειες στις χρηματαγορές που θα αποτελέσουν και παράγοντα ολικής αποδιάρθρωσης της ΟΝΕ.

Εκεί όμως που συμφωνούν όλοι, κοινοτικοί και κυβερνητικοί παράγοντες, είναι ότι η Ελλάδα, είτε στη μια, είτε στην άλλη περίπτωση θα βρίσκεται "εκτός". Στη δεύτερη μάλιστα περίπτωση, της ελαστικής ερμηνείας των κριτηρίων, είναι πολλοί αυτοί που υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα κινδυνεύει να είναι το μοναδικό κράτος από τα 15 της ΕΕ που θα μείνει εκτός του τρίτου σταδίου της ΟΝΕ.

Ετσι, κι αλλιώς, η ιστορία της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης, τα κριτήρια του Μάαστριχτ, τα προγράμματα "σύγκλισης" αποδεικνύεται ότι δεν ήταν τίποτα περισσότερο από ένα κατασκεύασμα, ένας μηχανισμός που λειτούργησε για τη μεταφορά τεράστιων πόρων από τη μεριά της εργασίας στη μεριά του κεφαλαίου. Υπολογίζεται μάλιστα ότι στα τρία πρώτα χρόνια εφαρμογής της Συνθήκης του Μάαστριχτ στην Ελλάδα μετακινήθηκαν μέσω των προγραμμάτων "σύγκλισης" πάνω από 2 τρισεκατομμύρια δραχμές προς τα θησαυροφυλάκια του μεγάλου κεφαλαίου.

Πάντως για τους εργαζόμενους τόσο της Ελλάδας, όσο και των άλλων κρατών - μελών δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αυταπάτη. Είτε "εντός", είτε "εκτός", τίποτα σχεδόν δεν αλλάζει γι' αυτούς, θα συνεχίζουν να βρίσκονται στην ίδια οδυνηρή πραγματικότητα. Οι "εντός" θα έχουν το σιδηρούν "Σύμφωνο Σταθερότητας" που θα επιβάλλει συνεχή και ελεγχόμενη δημοσιονομική πειθαρχία, οι "εκτός" θα συνεχίσουν να σέρνουν το κάρο των προγραμμάτων "σύγκλισης" χωρίς ημερομηνία λήξης.