Η υποτίμηση της δραχμής κατά 14% και η παράλληλη ένταξή της στο Μηχανισμό των Συναλλαγματικών Ισοτιμιών του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος επιχειρήθηκε να παρουσιαστεί από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ σαν... θρίαμβος της οικονομικής της πολιτικής.

Η αντιφατικότητα και τα έωλα επιχειρήματα της κυβερνητικής προπαγάνδας επισημάνθηκαν από διάφορες πλευρές. Και είναι αντίφαση να υποστηρίζει με φανατισμό την πολιτική της "σκληρής" δραχμής, να εξαναγκάζει τράπεζες (Εθνική) λίγες μέρες πριν από την υποτίμηση να συντάσσουν πονήματα, σύμφωνα με τα οποία η δραχμή σε καμία περίπτωση δεν είναι υπερτιμημένη και στη συνέχεια να προχωρεί σε υποτίμηση κατά 14% και να... πανηγυρίζει την πρωτοφανή επιτυχία. Αυτά βέβαια σήμερα είναι λίγο - πολύ γνωστά. Οπως γνωστή είναι η κερδοσκοπία που έγινε την Παρασκευή της υποτίμησης, αλλά και οι προετοιμασίες της σκληρής γραμμής υπεράσπισης της δραχμής από την πλευρά της αστικής τάξης, που πρόταξε τα στήθη της για την προστασία του εθνικού νομίσματος.... μετατρέποντας μαζικά δραχμές σε συνάλλαγμα. Σύμφωνα με μέτριους υπολογισμούς, από την υποτίμηση οι κάτοχοι συναλλάγματος κέρδισαν περίπου 1,7 τρισ. δραχμές. Η ιστορία βέβαια δε σταματάει εδώ, αφού η κερδοσκοπία συνεχίζεται ακόμη με άλλη μορφή, με τη μαζική εισροή συναλλάγματος - 3,5 δισ. δολάρια υπολογίζεται ότι εισέρευσαν από τη Δευτέρα 16 του Μάρτη - που τοποθετείται στις φτηνές για τους ξένους μετοχές, τα ομόλογα του δημοσίου, καθώς και στα υψηλά επιτόκια της διατραπεζικής αγοράς. Αν θα θέλαμε να ξανακοιτάξουμε πάλι με μια δεύτερη ματιά τα όσα έλαβαν χώρα από τα μέσα του προηγούμενου Οκτώβρη μέχρι και την ημέρα της υποτίμησης της δραχμής, το πρώτο βασικό και αναμφισβήτητο συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι στη "μάχη" που υποτίθεται πως έγινε ανάμεσα στην κυβέρνηση και το κερδοσκοπικό κεφάλαιο, νικητές βγήκαν οι κερδοσκόποι. Αυτό βέβαια θα μπορούσε να πει κανείς ότι ήταν και αναμενόμενο. Ενδεχόμενα και στόχος. Γιατί όταν γίνεται λόγος για "κερδοσκοπικό κεφάλαιο" εννοούμε γιγάντιους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς, όπως είναι σήμερα η "J. P Morgan", η "Arthur Antersen", η "Morgan Stanley", η "Solomon Brothers", η "Leaman Brother" κλπ. Πολυεθνικές δηλαδή χρηματιστηριακές εταιρίες, με τεράστια αποθεματικά κεφαλαίου, που έχουν εξειδικευτεί στην κερδοσκοπία, στην αποκομιδή του γρήγορου και εύκολου κέρδους που τους προσφέρει το παιχνίδι με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, τα επιτόκια και οι τοποθετήσεις σε διάφορα χρηματιστηριακά "χαρτιά". Την ίδια τύχη με την Ελλάδα είχαν άλλωστε και μια πλειάδα ευρωπαϊκών και άλλων ξένων νομισμάτων που εξαναγκάστηκαν σε ταπεινωτική υποτίμηση, μεταξύ των οποίων και η άλλοτε κραταιά αγγλική στερλίνα.

Η υποτίμηση της δραχμής είναι σίγουρα μια οδυνηρή εξέλιξη για τα πλατιά λαϊκά στρώματα και το βιοτικό τους επίπεδο, το οποίο έχει πληγεί από τα σκληρά προγράμματα λιτότητας. Εχουμε όμως την εντύπωση ότι αυτή δεν είναι η πιο αρνητική εξέλιξη. Ενα πρώτο συμπέρασμα που προκύπτει από την περίοδο της νομισματικής - χρηματιστηριακής κρίσης είναι ότι η Ελλάδα - και όχι μόνο η Ελλάδα - είναι όμηρος (με την κυριολεξία του όρου) του διεθνούς χρηματιστικού κεφαλαίου και μάλιστα του πιο αρπακτικού και αδίστακτου, όπως είναι σήμερα το κερδοσκοπικό κεφάλαιο που συσσωρεύεται στα χέρια των τραπεζικών γιγάντων, των ιδιωτικών ασφαλιστικών ταμείων. Φυσικά, η εξέλιξη αυτή δεν αποτελεί ελληνική πρωτοτυπία. Υπό καθεστώς χρηματιστηριακής ομηρίας βρίσκονται σήμερα όλες οι αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά και αρκετές μεγάλες, οι οποίες εντάσσονται στην ομάδα των ιμπεριαλιστικών χωρών.

Η μεγάλη τεχνολογική εξέλιξη, σε συνδυασμό με την εφαρμογή νεοφιλελεύθερων πολιτικών σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, είχε αποτέλεσμα οι μεγάλες χρηματοπιστωτικές εταιρίες να αποκτήσουν τεράστια δύναμη και να επιβάλουν καθεστώς χρηματιστηριακής δικτατορίας στην πλειοψηφία των κρατών της Γης. Πρόκειται για μία εξέλιξη, η οποία κινείται πολύ πιο πέρα από τις υπερεθνικές ρυθμίσεις τύπου Ευρωπαϊκής Ενωσης ή της ΝΑΦΤΑ, αφού έχει καταφέρει να τις υπερκεράσει. Οι σύγχρονοι δικτάτορες των χρηματιστηρίων δε διαθέτουν ένοπλους στρατούς, μυστικές υπηρεσίες, χαφιέδες, τους γνωστούς δηλαδή κατασταλτικούς μηχανισμούς που έχουμε γνωρίσει μέχρι τώρα. Το πανίσχυρο όπλο τους είναι το άφθονο χρήμα, το οποίο, μέσω των ηλεκτρονικών υπολογιστών, κινούν ταχύτατα σε όλα τα μέρη του πλανήτη και το τοποθετούν εκεί που εκτιμούν ότι θα αποκομίσουν κέρδη. Με τις παρεμβάσεις που κάνουν στα διάφορα χρηματιστήρια του κόσμου και στις συναλλαγματικές ισοτιμίες είναι σε θέση να υπονομεύσουν κυβερνητικά οικονομικά προγράμματα μικρών, αλλά και μεγάλων χωρών και το κυριότερο να υπαγορεύσουν τις οικονομικές πολιτικές που οι ίδιοι επιθυμούν.

Ενας τέτοιος "αφέντης του πλανήτη Γη" είναι και ο ιδιοκτήτης της πολυεθνικής εταιρίας ΕΝΙC, αυτής που έχει αγοράσει και την ποδοσφαιρική ομάδα της ΑΕΚ. Σε ανύποπτο χρόνο - πριν ξεσπάσει η νομισματική κρίση - διαβάσαμε στον Τύπο ότι ο αγγλικής υπηκοότητας επιχειρηματίας αποσύρθηκε στις Μπαχάμες. Αγόρασε μια έπαυλη, την οποία ξεθεμελίωσε και στη συνέχεια έφτιαξε μια καινούρια, σύμφωνα με τις αισθητικές του προτιμήσεις. Από την έπαυλη αυτή, όπου έχει εγκαταστήσει υπερσύγχρονα συστήματα Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, παρακολουθεί κάθε μέρα τις διακυμάνσεις των μετοχών σε όλα τα χρηματιστήρια του κόσμου και τηλεφωνικά δίνει εντολές για αγορά ή πώληση μετοχών, κρατικών χρεογράφων, μετατροπή νομισμάτων κτλ.

Ενα δεύτερο παράδειγμα της πλανητικής δικτατορίας των χρηματιστηρίων μάς το δίνει ο γνωστός "κεντροαριστερός" της Ιταλίας Μάσιμο Ντ' Αλέμα, ο οποίος εξιστορούσε την εμπειρία του από την προ μηνών επίσκεψή του στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε κάποιο "ντίλινγκ ρουμ" μεγάλης τράπεζας, ο κύριος Ντ' Αλέμα είδε δυο νεαρούς χρηματιστές μπροστά στις ηλεκτρονικές οθόνες να κάνουν πράξεις με ευρωπαϊκά ομόλογα. Σε κατάσταση έκστασης δήλωσε ότι ενώ στην Ιταλία για να πάρουν αποφάσεις για την πολιτική δανεισμού του δημοσίου, χρειάζονταν συνεδριάσεις βδομάδων, τα δυο νεαρά παιδιά από ένα δωμάτιο εκατοντάδες χιλιάδες μίλια μακριά επηρέαζαν την αγορά των ευρωπαϊκών ομολόγων, χτυπώντας μερικά πλήκτρα. Ομως αντί να τρομάζει με την εξέλιξη αυτή, η οποία σε τελική ανάλυση θέτει υπό αμφισβήτηση την αστική δημοκρατία και τους θεσμούς της, ο "αστέρας της κεντροαριστεράς" την επιδοκίμασε.

Είναι προφανές ότι οι εξελίξεις αυτές προσθέτουν νέα ποιοτικά στοιχεία στο καθεστώς της οικονομικής και πολιτικής εξάρτησης των περιφερειακών χωρών από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της εποχής μας. Πριν από δύο περίπου δεκαετίες, οι ιμπεριαλιστικές χώρες έλεγχαν τις οικονομίες των αναπτυσσόμενων χωρών μέσω της διείσδυσης κεφαλαίων στα πλαίσια της εξαγοράς ή και δημιουργίας επιχειρήσεων, της χορήγησης δανείων, συνήθως με επαχθείς οικονομικούς και πολιτικούς όρους και της παραχώρησης τεχνογνωσίας έναντι πληρωμής δικαιωμάτων. Με την εισβολή ή την αποχώρηση πλέον των κερδοσκοπικών κεφαλαίων, τα οποία κινούνται αποκλειστικά σε χρηματιστηριακούς τίτλους και στο συνάλλαγμα, το σύστημα της εξάρτησης έγινε πιο βάρβαρο, πιο επαχθές, περισσότερο εγκληματικό. Αυτό διατηρείται πλέον ακόμα και στην περίπτωση που το ξένο κεφάλαιο αποχωρήσει τελείως από την παραγωγική σφαίρα, ή σταματήσουν να χορηγούν μία χώρα με κοινοπρακτικά ή ομολογιακά δάνεια. Αρκεί η απειλή ότι οι μεγάλοι χρηματιστηριακοί όμιλοι θα προχωρήσουν σε σύνταξη εκθέσεων αρνητικών για την οικονομία μιας χώρας, οι διαρροές προς τη διεθνή Τύπο ότι οι "αγορές" αίρουν την εμπιστοσύνη τους προς την εφαρμοζόμενη οικονομική πολιτική ή ακόμα και αυτό που είδαμε να γίνεται στη χώρα μας, να ξεπουλούν μαζικά ελληνικά ομόλογα, να παίζουν σαν τον σκύλο με τη γάτα με τις ισοτιμίες της δραχμής και με τα επιτόκια. Σαν τον καρχαρία δηλαδή που κάνει κύκλους γύρω από το θύμα του πριν το κατασπαράξει.

Για να γίνουν όμως όλα αυτά, χρειάζονται και ορισμένα άλλα πράγματα. Χρειάζονται οικονομικές δυνάμεις που να παίζουν το ρόλο του υπηρέτη του διεθνούς κερδοσκοπικού κεφαλαίου, όπως συμπεριφέρεται δηλαδή η μεγαλοαστική τάξη της χώρας, αλλά και πολιτικές δυνάμεις μαριονέτες. Χρειάζονται δηλαδή κυβερνήσεις αχυρανθρώπων, όπως είναι σήμερα η κυβέρνηση Σημίτη, οι οποίες όχι μόνο δε θα καταγγέλλουν την εγκληματική πολιτική των κεφαλαίων αυτών, αλλά θα την επικαλούνται ώστε να κάμψουν κάθε φωνή διαμαρτυρίας και αντίστασης. Οπως ακριβώς κάνει σήμερα η κυβέρνηση Σημίτη. Δέσμια της εθελοδουλίας της, διακηρύσσει ξεδιάντροπα και ξετσίπωτα ότι η ίδια είναι ένας απλός διαχειριστής της θέλησης των "αγορών" και ότι το σαρωτικό πρόγραμμα μέτρων, που ανακοινώθηκε μετά την υποτίμηση της δραχμής, τής το επέβαλαν οι "αγορές". Και αλίμονο. Αν δεν το τηρήσουμε κατά γράμμα, οι "αγορές" παραμονεύουν και αν διαπιστώσουν παλινωδίες, είναι έτοιμες να επέμβουν και να μας τιμωρήσουν. Πόση αθλιότητα αλήθεια και δουλοπρέπεια υποκρύπτουν τέτοια επιχειρήματα.

Γεγονός είναι ότι οι πολυεθνικές εταιρίες χαρτοφυλακίων έχουν συγκεντρώσει στα χέρια τους τεράστια δύναμη. Είναι σε θέση να κινούν σε καθημερινή βάση το τρομακτικό ποσό του 1,5 τρισ. δολαρίων, το οποίο είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από τα συναλλαγματικά διαθέσιμα των μεγάλων κεντρικών τραπεζών του πλανήτη. Ομως τη δύναμή τους δεν τη στηρίζουν μόνο στην ισχύ πυρός των κεφαλαίων τους. Αυτή από μόνη της δεν αρκεί. Αν οι επιχειρήσεις αυτές δεν είχαν επιβάλει την εξωφρενική από όλες τις απόψεις "ελευθερία" στην κίνηση των κερδοσκοπικών κεφαλαίων, δε θα τους ήταν και τόσο εύκολο να κάνουν τα κερδοσκοπικά τους παιχνίδια. Η περίφημη "απελευθέρωση" της κίνησης κεφαλαίων και ό,τι συνεπάγεται από αυτή, είναι από τις πιο ακραίες μορφές υποταγής στο κεφάλαιο, καθώς οι κυβερνήσεις ειδικά των οικονομικά αδύνατων κρατών αποδέχτηκαν να αφοπλιστούν από το τελευταίο εργαλείο αυτόνομης παρουσίας τους στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Ενα εργαλείο το οποίο έπρεπε οπωσδήποτε να απαλλοτριωθεί, προκειμένου να συνεχιστεί η απρόσκοπτη κυριαρχία του κεφαλαίου επί των λαών και των χωρών του πλανήτη. Του κεφαλαίου που, ανεξάρτητα από τη μορφή που προσλαμβάνει στις διάφορες φάσεις της δράσης του, μπορεί να μη διαθέτει ένοπλους στρατούς για να επιβάλλει τη θέλησή του, εξασφαλίζει όμως την ασυδοσία του χάρη στους ένοπλους στρατούς των ιμπεριαλιστικών χωρών που παίζουν όλο και πιο αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση των συσχετισμών των δυνάμεων. Στα πλαίσια ακριβώς αυτών των συσχετισμών, οι ανά τη Γη πολιτικές μαριονέτες επινοούνται στους περιβόητους "μονόδρομους", στους οποίους προσπαθούν να υποτάξουν τους εργαζόμενους και τους λαούς.

Θανάσης ΚΑΝΙΑΡΗΣ