Την ίδια στιγμή που η αυλαία της Ολυμπιάδας του Σίδνεϊ έπεφτε και η σημαία της διοργάνωσης μεταφερόταν στην Αθήνα, τα προβλήματα, με το τι κάνουμε ή, καλύτερα, με το τι θα κάνουν και πού το πηγαίνουν οι κυβερνώντες, παραμένουν, όπως και μια σειρά ερωτημάτων που έχουν να κάνουν με το συνολικό κόστος της διοργάνωσης. Ενα κόστος, που όλοι πλέον δέχονται, άλλοι φωναχτά κι άλλοι ψιθυριστά, ότι είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που στην αρχή μας έλεγαν, δηλαδή το 1,1 τρισ. δρχ. Αν τώρα συνυπολογιστεί και η περιβαλλοντική πτυχή της όλης υπόθεσης, οδηγούμαστε σε μια τεράστια πράσινη τρύπα. Οικονομική (το χρώμα του δολαρίου είναι πράσινο) και οικολογική. Ο λόγος, λοιπόν, για την πράσινη τρύπα και γενικά το πράσινο, που είναι και το χρώμα του καθεστωτικού κόμματος του ΠΑΣΟΚ. Ενα χρώμα, που, σύμφωνα με τον διαπρεπή Ελβετό ψυχαναλυτή Max Luscher, «σηματοδοτεί την αστάθεια του συστήματος του οργανισμού, με πολλές συνέπειες και διαταραχές, που, ενώ φαίνονται ασήμαντες, αν δεν καταπολεμηθούν, μπορεί να επιφέρουν πολλές και σοβαρές επιπτώσεις». Ετσι, και στην περίπτωση της Ολυμπιάδας, οι επιπτώσεις θα είναι ολέθριες για τη χώρα, αν δεν καταπολεμηθούν συστηματικά και επίπονα.

Ας εγκαταλείψουμε, όμως, την ψυχανάλυση κι ας μελετήσουμε τα οικονομικά μεγέθη. Και, ναι μεν, η γλώσσα των αριθμών μπορεί να είναι βαρετή και διόλου ελκυστική, αλλά είναι άκρως αποκαλυπτική και η μόνη που μπορεί να αναδείξει την όλη υπόθεση στις πραγματικές της διαστάσεις. Οπως ήδη αναφέραμε, στον τρελό χορό των δισ. που ακούγονται και γράφονται καθημερινά ή διαρρέουν σε φιλικά συγκροτήματα για να προετοιμάζεται η κοινή γνώμη, παλαιά και δοκιμασμένη μέθοδος των κυβερνώντων, το 1,1 τρισ. θα ξεπεράσει κατά πολύ τα 2,6 και δεν είναι λίγοι αυτοί που κάνουν λόγο για 3, ίσως και περισσότερα τρισ. δρχ. Οι μόνες δαπάνες που ισοσκελίζονται είναι τα (μέχρι σήμερα) 620 δισ. δρχ. του Οργανισμού Αθήνα 2004. Γνωρίζουμε, βέβαια, ότι το ΚΕΠΕ έχει αναλάβει την εκπόνηση μελέτης για το συνολικό κόστος των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά αυτή η μελέτη δε θα δει το φως της δημοσιότητας πριν από τους πρώτους μήνες του 2001 και πρέπει να σημειώσουμε ότι το ΠΑΣΟΚ φρόντισε τα τελευταία χρόνια να το συρρικνώσει σε προσωπικό και αρμοδιότητες, υποβαθμίζοντας το ρόλο του, όπως και σε παρεμφερή επιστημονικά κέντρα, για λόγους προφανείς. Για τα υπόλοιπα, βαδίζουμε στο άγνωστο, με μόνη βεβαιότητα ότι ο κρατικός κορβανάς θα επιβαρυνθεί να καλύψει, όποτε και όπως μπορεί, τα ελλείμματα που θα προκύψουν.

Ακόμα και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν πλέον θεσπίσει την ανάλυση του κόστους - οφέλους (benefit - cost) για τα στρατηγικά τους σχέδια. Οι δικοί μας δυστυχώς, αν και έχουν καρπωθεί με υπερηφάνεια την προσωνυμία του λογιστή, το μόνο που παίρνουν υπόψη τους είναι το πολιτικό όφελος που θα αποκομίσουν και η παραμονή τους στην εξουσία. Το φανερό κόστος για τον Προϋπολογισμό 2001-2004 θα είναι γύρω στα 450 δισ. και, όπως συνήθως γίνεται, αυτό θα είναι σε βάρος της υγείας, της παιδείας και της πρόνοιας. Τομείς, που, εδώ και μια δεκαετία τουλάχιστον, έχουν μπει στο στόχαστρο της σοσιαλφιλελεύθερης κυβέρνησης. Η περικοπή των δαπανών στους συγκεκριμένους τομείς, τα τελευταία χρόνια, γινόταν στο όνομα της ΟΝΕ. Τώρα θα υπάρχει ένας επιπρόσθετος (εθνικός κι αυτός) λόγος. Παράλληλα με τις γνωστές καθυστερήσεις - εξ ου και οι ασκούμενες από τη ΔΟΕ πιέσεις - τα κόστη των έργων θα ανεβαίνουν με γεωμετρική πρόοδο, μια και οι εργολάβοι (εγχώριοι και αλλοδαποί) θα έχουν πλήρη άνεση να εκβιάζουν για μεγαλύτερα ποσά. Σενάριο πολυπαιγμένο και άκρως προσοδοφόρο για τους πάσης φύσεως διαπλεκόμενους (και μη) επιχειρηματίες, που αναλαμβάνουν το ρόλο του ντίλερ στις πολυεθνικές, μια και δεν μπορούν να κάνουν παιχνίδι μόνοι τους, για να χρησιμοποιήσουμε ποδοσφαιρική ορολογία.

Σιγά - σιγά, θ' αρχίσει να διακρίνεται όλο και περισσότερο το ξεδίπλωμα ενός εφιαλτικού πέπλου, που θα τυλίξει, όχι τους κυβερνώντες και τους παρέχοντες αμέριστη κάλυψη της αξιωματικής συμπολίτευσης, αλλά τα λαϊκά και μικρομεσαία στρώματα, που συνήθως υφίστανται τις επιπτώσεις σε παρόμοιες καταστάσεις. Μια κυβέρνηση, για να θυμηθούμε τα λόγια του Ε. Σουμάχερ από το κλασικό έργο του Το μικρό είναι όμορφο, «που δεν μπορεί ν' αγγίξει τις ανθρώπινες πραγματικότητες της φτώχειας, του γκρεμισμένου ονείρου, της αλλοτρίωσης, της απελπισίας, του εγκλήματος, του άγχους, της συμφόρησης των αστικών κέντρων, της ασκήμιας και του πνευματικού θανάτου», για να καταλήξει «τότε ας πετάξουμε την οικονομική στα άχρηστα κι ας ξεκινήσουμε πάλι από την αρχή». Αναφερθήκαμε στην ΟΝΕ, που πρόσφατα γύρισαν την πλάτη τους οι Δανοί, άρα δεν πρέπει να διαφύγει της προσοχής μας, ότι από την 1/1/2001 η χώρα εισέρχεται στο κλαμπ του ευρώ. Ετσι, θεωρητικά πρέπει να αρχίσει η εξομάλυνση ενός πλήθους ανισορροπιών, που δημιούργησε η ίδια η πορεία προς την ΟΝΕ. Το δημόσιο χρέος πρέπει να μειωθεί και οι επί μέρους προϋπολογισμοί υποχρεωτικά πρέπει να εμφανίζονται θετικοί ή ισοσκελισμένοι, όπως επιβάλλει η Κομισιόν. Κανείς δε μιλά για το πώς θα επιτευχθεί αυτό. Χωρίς τη διάθεση να κάνουμε τον προφήτη, μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι αυτό θα επιτευχθεί με δυο τρόπους. Σε καπιταλισμό ζούμε και η δημοσιονομική πολιτική είναι τυφλοσούρτης. Νέοι φόροι, περιστολή δαπανών. Ας δούμε, όμως, σύντομα μερικές ακόμα πτυχές. Τρία χρόνια μετά την ανάληψη των Ολυμπιακών και τέσσερα πριν την τέλεσή τους - αν γίνει - είναι ξεκάθαρο ότι το σύνολο των έργων θα υλοποιηθεί από το ελληνικό δημόσιο, εκτός από το Ολυμπιακό Χωριό, όπου εμπλέκεται ο ΟΕΚ, αλλά αποψιλωμένος, μια και φτιάχτηκε εταιρία που θα υλοποιήσει την κατασκευή. Η αυτοχρηματοδότηση από τους «καλούς» επιχειρηματίες αποδείχτηκε άλλη μια «εκσυγχρονιστική» φωτοβολίδα από αυτές που αρέσκεται να εκτοξεύει ο κ. πρωθυπουργός. Μας προέκυψαν και τα «παράλληλα» έργα, που θα υποστηρίξουν τα κύρια, που και σ' αυτά υπάρχει η πίεση του χρόνου, άρα θα οδηγηθούμε σε απευθείας αναθέσεις ή, κάτι που συνηθίζεται, μοίρασμα έργων με συμφωνίες «κυρίων» κάτω από το τραπέζι. Οι υπερβάσεις που εμφανίστηκαν σε προηγούμενες παρόμοιες διοργανώσεις δε μας αφήνουν το παραμικρό ίχνος αισιοδοξίας, παρά τα όσα περί απασχόλησης και ανάπτυξης ακούγονται.

Ως προς την απασχόληση, οι 130.000 θέσεις εργασίας, και πραγματικές να είναι, θα μειωθούν στο μισό (μπορεί και περισσότερο) μετά την τετραετία. Η προσδοκία για απασχόληση θα προσελκύσει κι άλλους εργαζόμενους από την περιφέρεια προς το κέντρο και θα οξύνει, αντί να αμβλύνει, το όλο πρόβλημα. Και λίγα λόγια για την ανάπτυξη. Δε γνωρίζουμε αν κάποιοι δείκτες θα ανέλθουν. Αλλά, τελικά, τι εννοούμε, όταν μιλάμε για ανάπτυξη; Το ζήτημα δεν είναι το κατά κεφαλήν εισόδημα (κάτι που το γνωρίζουν και οι πρωτοετείς φοιτητές των οικονομικών σχολών), αλλά πώς αυτό διαχέεται στην κοινωνία. Γιατί μπορεί κάποιοι να βγουν πολλαπλά ωφελημένοι και να φουσκώσουν οι καταθέσεις τους, αλλά για την πλειοψηφία του κόσμου δε θα υπάρξει όχι μόνο όφελος, αλλά εμμέσως θα συρρικνωθεί ακόμα περισσότερο το εισόδημά του. Αλλά και μακροοικονομικά αν προσεγγιστεί, το όλο εγχείρημα της Ολυμπιάδας γεννά ερωτήματα. Είναι ανάπτυξη τα στάδια, τα γήπεδα μπέιζμπολ και τοξοβολίας και διάφορων άλλων απίθανων αθλημάτων; `Η, μήπως, η τσιμεντοποίηση και η χάραξη κι άλλων δρόμων στο Λεκανοπέδιο; `Η τα εστιατόρια, τα ελικοδρόμια, τα συνεδριακά κέντρα και οι χώροι στάθμευσης των αυτοκινήτων σε μια πόλη με τεράστια προβλήματα, σε αίθουσες διδασκαλίας, νοσοκομειακές κλίνες και ελεύθερους χώρους; Και, τελικά, η απορρόφηση τεράστιων πόρων από το κέντρο σε βάρος της περιφέρειας σε τι είδους ανάπτυξη εμπίπτει, εκτός από τη Λιβανοποίηση της πρωτεύουσας; Ενα πρότυπο που προωθείται στις υπανάπτυκτες κυρίως χώρες με δικτατορικά και διεφθαρμένα καθεστώτα, μια και πάει γάντι στους διεθνείς οργανισμούς, στα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και, γενικά, την ολιγαρχία. Κι αν αυτό επιτευχθεί, εκτός από τα «φρου φρου» των 15 ημερών, στο τέλος τι θα μείνει για το μέσο πολίτη; Ο Μάρεϊ Μπούκτσιν, στο βιβλίο του Τα όρια της πόλης, λέει «η παραγωγή για την παραγωγή, μεταφρασμένη με αστικούς όρους, σημαίνει την ανάπτυξη της πόλης σαν αυτοσκοπού, δίχως κάποια αστικά ή ανθρώπινα κριτήρια ν' αναχαιτίζουν αυτήν την ανάπτυξη». Ετσι πρέπει να τεθεί, κατά τη γνώμη μας, το όλο εγχείρημα της κυβέρνησης και των εταίρων της, της ΝΔ κι εδώ μπαίνουμε στο μεγάλο ζήτημα. Πώς απαντάμε; Πώς απαντά, δηλαδή, το εργατικό κίνημα και οι διανοούμενοι ή κάποιοι από αυτούς, αφού η πλειοψηφία τους δυστυχώς σιωπά, αρκούμενη να ξεκοκαλίζει κάποια ψίχουλα από τα ευρωπαϊκά πακέτα;

(*) Το κείμενο αυτό είναι το πρώτο μέρος της εισήγησης που διαβάστηκε στην Ημερίδα της «Συμπαράταξης για την Αθήνα», που έγινε στις 18/10/2000 στην ΕΣΗΕΑ. Το δεύτερο μέρος, που αφορά την περιβαλλοντική διάσταση της Ολυμπιάδας, θα δημοσιευτεί το επόμενο Σάββατο.