Η αναταραχή που επικρατεί στην Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδας (ΕΒΕ) για την ενδεχόμενη -και απ' ό,τι φαίνεται πιθανή- αλλαγή του νομικού της καθεστώτος, δε θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη την «ψυχή» της Βιβλιοθήκης, τους εργαζόμενους. Τα μέλη του Συλλόγου Εργαζομένων της ΕΒΕ ήταν εκείνα που έσπευσαν πρώτα να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον της Βιβλιοθήκης, παρά το κλίμα φόβου και αβεβαιότητας που επικρατεί στους κόλπους της.

Για την αλλαγή του θεσμικού καθεστώτος της Εθνικής Βιβλιοθήκης μίλησε στο «Ρ», ο Γιώργος Παρλαβάτζας, γραμματέας του Συλλόγου Εργαζομένων της ΕΒΕ: «Για τους εργαζόμενους της Βιβλιοθήκης το θεσμικό καθεστώς της ΕΒΕ είναι αδιαπραγμάτευτο. Η Εθνική Βιβλιοθήκη δεν είναι τίποτα άλλο από δημόσια περιουσία, ο δημόσιος χαρακτήρας της είναι αδιαπραγμάτευτος. Οι θησαυροί που φυλάσσονται σε αυτήν είναι ανεκτίμητοι και δεν μπορούν να ανήκουν πουθενά αλλού, παρά μόνο στους Ελληνες και το κράτος. Δεν μπορεί να τη διαχειριστεί, ο οποιοσδήποτε ιδιώτης και ένα διοικητικό συμβούλιο με θητεία τριετή, που όποτε αλλάζει κυβέρνηση ή ο υπουργός της ίδιας κυβέρνησης, να παραιτείται το διοικητικό συμβούλιο και να αναλαμβάνει κάποιο άλλο», λέει αρχικά ο γραμματέας του Συλλόγου.

Σχετικά με τον τρόπο που οι εργαζόμενοι «άκουσαν τα πρώτα καμπανάκια» για την ενδεχόμενη ιδιωτικοποίηση της ΕΒΕ, ο Γ. Παρλαβάτζας αναφέρεται σε ένα ανυπόγραφο έγγραφο με μια σειρά προτάσεων του υπουργείου Παιδείας, το οποίο δόθηκε σε ομάδα εργασίας που συστήθηκε για το συγκεκριμένο θέμα από το ίδιο το υπουργείο. Μια από αυτές τις προτάσεις ανέφερε ότι τα οικονομικά της Εθνικής Βιβλιοθήκης θα αποτελούν αρμοδιότητα του ελέγχου ορκωτών λογιστών. «Ολοι ξέρουμε ότι οι ορκωτοί λογιστές ελέγχουν μόνο ιδιώτες και νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου. Αυτό ήταν κάτι που μας ανησύχησε. Σε εμάς υπάρχει απόλυτη διαφάνεια ως δημόσια υπηρεσία, τα οικονομικά ελέγχονται και υπογράφονται από το συμβούλιο, πηγαίνουν στον υπουργό, ο οποίος τα υπογράφει κι αυτός με τη σειρά του. Αν κάτι πρέπει να ελεγχθεί, υπάγεται στις αρμοδιότητες του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους», τονίζει ο γραμματέας του Συλλόγου.

Αλλη μια πρόταση αναφερόταν στα νέα τμήματα που σχεδιάζεται να δημιουργηθούν, των οποίων οι διευθυντές που θα οριστούν θα πρέπει να έχουν τριετή προϋπηρεσία στο δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα. «Αυτό αντίκειται στο δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα, δεν εμπίπτει σε αυτόν. Για όλα τα παραπάνω, εμείς θεωρήσαμε ότι τίθεται θέμα νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου. Βέβαια, όλοι το γνωρίζουμε ότι υπάρχει νομικό κώλυμα, το οποίο έγκειται στην υποχρέωση της συνέχισης των δημοσίων υπηρεσιών. Δηλαδή, καμία δημόσια υπηρεσία δεν μπορεί να ιδιωτικοποιηθεί, να μετατραπεί σε ΝΠΙΔ, αν δεν προηγηθεί ένα μεταβατικό στάδιο. Το ΝΠΔΔ δεν είναι παρά το σκαλοπάτι για την ιδιωτικοποίηση της Εθνικής Βιβλιοθήκης».

Εξάλλου, όπως επισημαίνουν οι εργαζόμενοι, «αυτό το έργο το έχουν ξαναδεί, απλά οι πρωταγωνιστές ήταν διαφορετικοί». Και υπενθυμίζουν την περίπτωση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής που σε μια νύχτα μετατράπηκε σε πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου. «Στην ουσία τίθεται θέμα εμπορευματοποίησης της ΕΒΕ. Είναι ξεκάθαρο ότι σκοπός κάθε ιδιώτη είναι το κέρδος. Η ανιδιοτέλεια της ΕΒΕ ως δημόσιας υπηρεσίας θα πάψει να υπάρχει», τονίζει ο Γ. Παρλαβάτζας.

Κατόπιν αυτών των εξελίξεων ο Σύλλογος Εργαζομένων συναντήθηκε - αντί του υπουργού Παιδείας - με την κ. Μάνεση, ειδική γραμματέα του υπουργείου Παιδείας. «Στο ερώτημά μας -αναφέρει ο γραμματέας του Συλλόγου- αν προτίθεται το υπουργείο να αλλάξει το νομικό πλαίσιο της ΕΒΕ, η κα Μάνεση μας απάντησε ότι εξετάζονται όλες οι απόψεις, όλες οι προτάσεις και το υπουργείο δεν έχει αποφασίσει ακόμα... Επίσης μας είπε ότι είναι θέμα των νομικών και ό,τι γίνει θα αποφασιστεί, αφού πρώτα μελετηθούν οι συστάσεις της ομάδας εργασίας. Η ομάδα εργασίας από ό,τι γνωρίζουμε έχει ήδη ολοκληρώσει το έργο της. Ως εκ τούτου δεν πήραμε καμία ξεκάθαρη απάντηση από το υπουργείο για το τι πρόκειται να γίνει, αν τελικά θα αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο της Εθνικής Βιβλιοθήκης».

Για τη μελέτη του συγκεκριμένου θέματος από τα μέλη της ομάδας εργασίας έχουν υποβληθεί σχετικές προτάσεις. Η αναλογία των δύο προτάσεων που έχουν κάνει τα οχτώ μέλη της ομάδας, είναι 5 - 3. Δηλαδή πέντε μέλη πρότειναν για λόγους... ευελιξίας, τη μεταβολή του νομικού καθεστώτος της ΕΒΕ σε ΝΠΔΔ. Τρία μέλη - ο Αντώνης Μπασπάνος πρόεδρος του Συλλόγου, η Μ. Κεφαληναίου διευθύντρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης, η οποία αρχικά δεν ήταν στην ομάδα εργασίας και συμμετείχε κατόπιν δικής μας πρωτοβουλίας, καθώς και η τμηματάρχης των Βιβλιοθηκών του υπουργείου Παιδείας - πρότειναν τη διατήρηση του νομικού καθεστώτος της ΕΒΕ ως δημόσιας αυτοτελούς υπηρεσίας σε επίπεδο Γενικής Διεύθυνσης, υπαγόμενης στον υπουργό. Αυτές οι προτάσεις τώρα πρόκειται να πάνε στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή του υπουργείου Παιδείας».

Οπως επισημαίνει και ο Σύλλογος Εργαζομένων της ΕΒΕ σε υπόμνημά του προς το υπουργείο Παιδείας, για το νομικό καθεστώς της ΕΒΕ ως δημόσια υπηρεσία, βάσει του Ν.814/1943, άρθρο 1, «δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ιδεωδέστερη νομική μορφή από τη σημερινή για τους εξής λόγους: προστατεύει καλύτερα από οποιοδήποτε άλλον τους θησαυρούς της, οι οποίοι ανήκουν από το 1832 στην "κυριότητα του κράτους" και ως εκ τούτου δεν μπορούν να διατεθούν σε νομικά πρόσωπα. Τα πολυπρόσωπα συλλογικά όργανα διοίκησης των νομικών προσώπων, με τις συνεχείς εναλλαγές τους από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, δεν εγγυώνται την προστασία των θησαυρών. Το σημερινό νομικό καθεστώς βοηθάει, με την ευελιξία που διαθέτει -έχει επιτρέψει με πολλές αποφάσεις του νομικού συμβουλίου του κράτους- να διενεργεί αγορές, δωρεές, να δέχεται κληρονομιές και να διαθέτει το δικό της (της ΕΒΕ) προϋπολογισμό, στοιχεία βασικά για την εξέλιξή της».

Ο Σύλλογος Εργαζομένων της ΕΒΕ έχει ήδη ενημερώσει για την ενδεχόμενη αλλαγή του νομικού της καθεστώτος, όλα τα πολιτικά κόμματα, τα ΜΜΕ και στη συνέχεια αποσκοπεί στην ενημέρωση όλων τους επιστημονικών φορέων στην Ελλάδα, αλλά και διεθνών οργανισμών. Τη συμπαράσταση στα αιτήματα του Συλλόγου Εργαζομένων της ΕΒΕ εκφράζει η Ενωση Βιβλιοθηκαρίων, η οποία έχει δηλώσει την αντίθεσή της στην αλλαγή του νομικού καθεστώτος. Να σημειωθεί ότι μέχρι και σήμερα έχουν κατατεθεί τρεις Ερωτήσεις στη Βουλή (δύο από το ΚΚΕ - η μια είναι Επίκαιρη - και άλλη μια από το ΣΥΝ).

Ενας από τους διεθνής οργανισμούς που έχει ενημερώσει ο Σύλλογος, είναι και η Διεθνής Ομοσπονδία Ενώσεων Βιβλιοθηκών και Ινστιτούτων (IFLA). Οπως αναφέρει η IFLA η πλειοψηφία των Εθνικών Βιβλιοθηκών του κόσμου είναι κρατικές. Ενδεικτικά αναφέρονται μερικές από αυτές: οι τρεις Εθνικές Βιβλιοθήκες των Ηνωμένων Πολιτειών (Βιβλιοθήκη Κογκρέσου, Εθνική Ιατρική Βιβλιοθήκη, Αγροτική Εθνική Βιβλιοθήκη), οι Εθνικες Βιβλιοθήκες Ιαπωνίας, Γαλλίας, Ολλανδίας, Γερμανίας, Βελγίου, Πορτογαλίας, Σουηδίας, Νορβηγίας και πάρα πολλές άλλες.

Αξίζει να σημειωθεί επίσης άλλο ένα στοιχείο της IFLA, σύμφωνα με το οποίο οι εθνικές βιβλιοθήκες που είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου ανήκουν στις τριτοκοσμικές χώρες...