Είναι γνωστή η μεγάλη επιχείρηση των ανταρτών του ΔΣΕ για την κατάληψη του οχυρού, στρατηγικής σημασίας, του κυβερνητικού στρατού στα πατώματα του Γράμμου. Στη μάχη αυτή που είχε μεγάλη επίδραση στην εξέλιξη του Εμφυλίου αναφέρεται σημαντικό μέρος της ύλης του 5ου τόμου του βιβλίου του Δ. Κατσή με τίτλο: «ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΑΝΤΑΡΤΗ ΤΟΥ ΔΣΕ 1946-1949». Πρόκειται για ένα έργο όπου αντικειμενικά εξιστορούνται σημαντικότατα γεγονότα του αγώνα του ΔΣΕ, από την έναρξη, την εξέλιξη και μέχρι την τελική έκβασή του. Από την άποψη αυτή είναι ένας πολύτιμος θησαυρός αυθεντικών πληροφοριών, ιστορικών ντοκουμέντων, αξιόλογων για τη μελλοντική ιστοριογραφία της πατρίδας μας. Ο ίδιος ο συγγραφέας είναι ένας από τους πρωταγωνιστές, επίλεκτους μαχητές του ΔΣΕ που βρισκόταν πάντα στην πρώτη γραμμή.

Στη μάχη αυτή, όπως παρουσιάζεται και στο βιβλίο, αναφέρεται με επιστολή του στο «Ρ» ο Αχιλλέας Προύτσαλης διοικητής της ΣΤ' Σειράς της Σχολής Αξιωματικών, αντισυνταγματάρχης του ΔΣΕ και σημειώνει, ανάμεσα στα άλλα:

Η μεγάλη επιχείρηση των ανταρτών για την κατάληψη του υπερισχυρού οχυρού στα πατώματα Γράμμου, που ήταν μια προωθημένη βάση στρατηγικής σημασίας, που επέλεξε η διοίκηση της 8ης Μεραρχίας του κυβερνητικού στρατού στο κέντρο του Γράμμου, αποτελούσε το κύριο προπύργιο σ' αυτήν την περιοχή. Το αμυντικό σύμπλεγμα στα πατώματα είχε κυκλικό σχήμα με μελετημένο σύστημα οχυρωματικών έργων. Με ένα πυκνό δίκτυο από πολυβολεία και αμπριά με γερά σκέπαστρα, που συνδέονταν μεταξύ τους με χαρακώματα επικοινωνίας. Σε όλη την περίμετρο της κυκλικής άμυνας, και σε απόσταση 50 μέτρων μπροστά απ' αυτή είχαν κοπεί όλα τα δέντρα και είχε δημιουργηθεί μια γυμνή λωρίδα που εξασφάλιζε την ορατότητα των αμυνόμενων. Σ' αυτή τη λωρίδα στήθηκαν τρεις περιφράξεις με συρματοπλέγματα, κλιμακούμενα σε βάθος, και στην επιφάνεια αυτού του εδάφους, τοποθετήθηκαν ατομικές νάρκες.

Το σύστημα πυρός στην πρώτη γραμμή άμυνας είχε σχεδιαστεί κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να βάλλεται παντού με διασταυρωμένα πυρά και δεν υπήρχαν απυρόβλητα σημεία. Τα πατώματα είχαν την άμεση υποστήριξη 16 πυροβόλων και τη μόνιμη εποπτεία της αεροπορίας. Η φρουρά αποτελούνταν από 350 άνδρες του 582 τάγματος της 75ης ταξιαρχίας, εφεδρεία 2 τάγματα, που στάθμευαν ένα στο Κάντσικο και ένα στην Οξιά. Διέθετε όλμους αντιαρματικά πυροβόλα «πίατ», υπόγειες αποθήκες όπου φυλάσσονταν άφθονα πυρομαχικά, τρόφιμα, πόσιμο νερό, υπήρχε εφεδρική δύναμη στη διάθεση της διοίκησης και, σε περίπτωση ανάγκης, η φρουρά να είναι σε θέση να διεξάγει αυτόνομη άμυνα σε συνθήκες μακρόχρονης πολιορκίας.

Τα πατώματα είχαν μεταβληθεί σε κύριο προμαχώνα και απόρθητο φρούριο του κυβερνητικού στρατού. Η κατάληψή τους ήταν μια γενικότερη προσπάθεια και ζωτική ανάγκη για την άμυνα του ΔΣΕ στο Γράμμο. Ο σχεδιασμός, η οργάνωση και ο συντονισμός της επιχείρησης ανατέθηκε από τη διοίκηση του κλιμακίου του Γενικού Αρχηγείου στο Γράμμο στη διοίκηση της 9ης Μεραρχίας, με διοικητή τον υποστράτηγο του ΔΣΕ Ζηγούρα Μήτσο (Παλαιολόγο), με επιτελάρχη τον συντ/ρχη Γιώργο Αβούρα. Η εκτέλεση και προετοιμασία της επιχείρησης με τη συγκατάθεση του προέδρου του Πολεμικού Συμβουλίου του ΔΣΕ Νίκου Ζαχαριάδη ανατέθηκε στη διοίκηση της ταξιαρχίας αξιωματικών της ΣΤ' Σειράς της Σχολής Αξιωματικών Γενικού Αρχηγείου (ΣΑΓΑ).

Ο συγγραφέας Δ. Κατσής κατέβαλε τεράστιες προσπάθειες, δούλεψε σκληρά για να πετύχει την πιο άρτια περιγραφή κι αξιολόγηση αυτής της πολύπλοκης επιχείρησης, η οποία σχεδιάστηκε, οργανώθηκε, καθοδηγήθηκε και εκτελέστηκε στην εντέλεια. Αυτή η φιλότιμη προσπάθεια έγινε δυνατό να υλοποιηθεί χάρη στις προσωπικές συναντήσεις που είχε με 50 και πλέον μαθητές και διοικητές της Σχολής, αυτόπτες μάρτυρες αυτής της μάχης. Ιδιαίτερα εντυπωσιακές και πειστικότατες είναι οι πολλές επώνυμες αφηγήσεις αυτών που συμμετείχαν, όπως και αρκετές φωτογραφίες.

Στο στάδιο προετοιμασίας εκπαιδεύτηκαν ειδικά τμήματα της ΣΑΓΑ που θα έριχναν τους αυτοσχέδιους σταυρούς με εκρηκτικές ύλες και θα εκτόξευαν τα «πάντζερ». Επιλέχτηκε η κατεύθυνση που θα ανοιγόταν το ρήγμα, στα βόρεια των πατωμάτων. Πραγματοποιήθηκαν δυο αναγνωρίσεις σε απόσταση 150 μέτρων από τα συρματοπλέγματα, που οδήγησαν στις πρώτες απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες από τα ναρκοπέδια και πιάστηκε από τους ανιχνευτές αιχμάλωτος από τη φρουρά. Οι σαμποτέρ βγάλανε αρκετές νάρκες.

Στην επιχείρηση για την κατάληψη των πατωμάτων πήραν μέρος 2 τάγματα και ένας λόχος ανιχνευτών της Σχολής, τμήμα σαμποτέρ και λόχος τραυματιοφορέων της 9ης Μεραρχίας. Για πλαγιοφυλακές χρησιμοποιήθηκε ένα τάγμα της 8ης Μεραρχίας. Η επιχείρηση είχε την υποστήριξη δυο πυροβολαρχιών με 4 πυροβόλα, 2 αντιαρματικά και 8 ομαδικούς όλμους. Ο συσχετισμός σε βαρύ οπλισμό και ισχύ πυρός ήταν 2-1 προς όφελος του κυβερνητικού στρατού. Η επίθεση άρχισε ώρα 5.00 το πρωί τις 30 Μάη 1949, με το 2ο τάγμα με τον τολμηρό λαϊκό διοικητή Αντώνη Τσακμάκη, που θα έδινε το κύριο χτύπημα. Το 1ο τάγμα του Στέργιου Κόκκα και ο λόχος ανιχνευτών του Α. Τσαλίκη (Αδάκρυτου) ήταν εφεδρεία της διοίκησης.

Με την προπαρασκευή του πυροβολικού το τμήμα σαμποτέρ, με επικεφαλής τον Δρίγκα, με εκρηκτικά στην κατεύθυνση του ρήγματος ανατινάζει κορμούς πεύκων και με το πέσιμό τους ανατινάζονται ναρκοπέδια. Ακολουθεί η ορμητική επίθεση του πεζικού. Μόλις πάτησαν το επισημασμένο πεδίο βρέθηκαν μπροστά σε ένα πυκνό φράγμα από διασταυρούμενα καταιγιστικά πυρά. Τα πάντα θερίζονταν από τις εκρήξεις, πέφτουν λεβέντικα κορμιά σ' αυτήν την πύρινη γη. Μαζί με τους ηρωικούς αξιωματικούς έπεσε στο πρώτο συρματόπλεγμα ο λαϊκός διοικητής λόχου Παναγιώτης Τερζόπουλος (Πανίκας). Οι τυχεροί που μείνανε ζωντανοί συνεχίζουν με ακμαίο ηθικό την επίθεση. Μετά από έξι ώρες το τάγμα κατόρθωσε να φτάσει στο σημείο του 3ου συρματοπλέγματος, εκεί καθηλώνεται. Ο ταγματάρχης Τσακμάκης κάνει ακόμα μια προσπάθεια. Δίνει εντολή να αρχίσει έφοδο ο ίδιος με το «πάντζερ». Είναι μπροστάρης με το σύνδεσμό του Νίκο Μπακούρα. Προλαβαίνει και το ρίχνει. Εκεί, όμως, τραυματίζεται θανάσιμα και υποκύπτει.

Τη συνέχιση της επίθεσης, με εντολή, αναλαμβάνει ο έμπειρος και καλός οργανωτής διοικητής του 1ου ΤάγματοςΣτέργιος Κόκκας που επέλεξε για εμπροσθοφυλακή τον επίλεκτο τολμηρό διοικητή λόχου τον Πέτρο Κουκίδη, με ΠΕ τον Ιάκωβο Κυριακίδη με το επίλεκτο τμήμα κρούσης. Ανάμεσα σ' αυτούς ήταν οι: Σέχι Χαμίτ, Γαβριηλίδης Αρίστος, Μυτόπουλος Παναγιώτης, Φαλλάγκας Κώστας, Καρυπίδης Χριστόφορος, Παυλίδης Κώστας και άλλοι. Με την προπαρασκευή του πυροβολικού του ΔΣΕ σαν μια πύρινη σιδερένια δύναμη, κάτω από τα πυρά, προωθούνται στο σημείο εφόδου. Εκτοξεύουν ομαδικά τα «πάντζερ» στα εχθρικά πολυβολεία, και με ορμητική έφοδο των γενναίων αξιωματικών διασχίζουν τα συρματοπλέγματα, καταλαμβάνουν ένα μέρος από τα χαρακώματα και πολυβολεία του βασικού υψώματος στα πατώματα και πιάνουν 8 αιχμαλώτους. Ανοίγεται, έτσι, το πρώτο ρήγμα στο συμπαγές αμυντικό σύστημα του αντιπάλου.

Η διοίκηση της φρουράς ενεργεί αμέσως σε δυο κατευθύνσεις, με το μαζικό βομβαρδισμό του πυροβολικού και της αεροπορίας επιδιώκει να κλείσει το ρήγμα και την προώθηση δυνάμεων προς τα πατώματα. Με την εφεδρεία της ενεργεί αντεπίθεση για την ανακατάληψη των χαμένων θέσεων που, όμως, ανατρέπεται από την αντίσταση που πρόβαλαν οι αξιωματικοί της ΣΑΓΑ. Η διοίκηση της ταξιαρχίας πήρε όλα τα μέτρα να κρατήσει τις θέσεις στο προγεφύρωμα με προοπτική να το διευρύνει. Γι' αυτό με εντολή της όλες οι δυνάμεις με πυρομαχικά, «πάντζερ», ολμίσκους, και πολυβόλα, κάτω από αρκετές δυσκολίες προωθούνται από επισημασμένο σημείο, που βαλλόταν όμως, και χρειάστηκε στο στενό διάδρομο που υπήρχε, οι μαχητές μας να δρασκελούν ανάμεσα από τα πτώματα των νεκρών συμπολεμιστών τους.

Η εξέλιξη της μάχης βρισκόταν σε μια κρίσιμη καμπή, η τύχη της κρέμονταν από μια κλωστή. Διεξαγόταν ένας πόλεμος θέσεων, με ισορροπία δυνάμεων. Στη διοίκηση πρόβαλε επιτακτικά η ανάγκη για άνοιγμα νέου ρήγματος. Επιλέχτηκε ο ανατολικός τομέας των πατωμάτων. Πριν την επίθεση προηγείται μια εύστοχη βολή του πυροβολικού μας. Για εμπροσθοφυλακή επιλέχτηκαν οι τρεις επίλεκτοι λεβέντες ανιχνευτές Γιώργος Κατσής, Φάνης Καστανάς και Γιώργος... που θα τους υποστήριξε με το οπλοπολυβόλο. Τη στιγμή που ήταν έτοιμοι να κινηθούν, έπεσε νεκρός ο σκοπευτής.

Τα δυο τολμηρά παλικάρια με άλματα συνεχίζουν να προχωρούν προς το στόχο, πλησιάζουν το αμπρί ενός πολυβολείου, πιάνουν την είσοδο με προτεταμένα τα αυτόματα και ο Γιώργος αποτείνεται στους φαντάρους: «Είστε αιχμάλωτοι κάθε κίνηση σημαίνει θάνατος, ο ΔΣΕ εγγυάται τη ζωή σας». 22 στρατιώτες και δυο αξιωματικοί παραδόθηκαν. Χάρη στην ανδρεία, τόλμη και πρωτοβουλία των γενναίων ανιχνευτών δημιουργήθηκε ρήγμα και διάσπαση της άμυνας στον ανατολικό τομέα. Το ρήγμα αμέσως διευρύνθηκε με την επίθεση του λόχου ανιχνευτών και όλης της δύναμης της ΣΑΓΑ που ενεργούσε επίθεση σ' όλο το μέτωπο. Μετά από δεκάωρη μάχη με θυσίες 39 νεκρούς και 72 τραυματίες οι επίλεκτοι αξιωματικοί της ΣΑΓΑ σαρώνουν την αντίσταση του πανίσχυρου αμυντικού οχυρού. Βγάλανε ένα τάγμα στρατού εκτός μάχης και πιάσανε 172 αιχμαλώτους.

Σ' αυτή την αναμέτρηση νικητές βγήκαν οι αξιωματικοί της ΣΤ σειράς της ΣΑΓΑ που έδειξαν πρότυπα ανδρείας, αυτοθυσίας, ηρωισμού και πολεμικής τέχνης. Στο σύνολό τους ήταν εθελοντές - μέλη του ηρωικού ΚΚΕ, που αγωνίζονταν για μια Ελλάδα ανεξάρτητη λαοκρατική.

Η απώλεια των πατωμάτων ήταν μια σοβαρή ήττα του κυβερνητικού στρατού. Γι' αυτό τις 2 Ιούνη δυο τάγματα και δυο διλοχίες στρατού ενεργούν επίθεση από το Νότιο τομέα για την ανακατάληψη. Ομως ανατρέπονται από το τάγμα του Γιώργου Αμανατιάδη της 8ης Μεραρχίας και της ΣΑΓΑ που στάλθηκε για ενίσχυση. Με την απώλεια των πατωμάτων ο κυβερνητικός στρατός εγκατέλειψε τα υψώματα Προφήτη Ηλία, Οξιάς και Θεοτόκου και ευθυγράμμισε το μέτωπο νοτίως Σαρανταπόρου. Ακόμα μια φορά συγχαίρω τον Δ. Κατσή. Του εύχομαι υγεία και επιτυχίες στο συγγραφικό του έργο.