Η 5η Σύνοδος για την Κασπία, που πραγματοποιήθηκε στην πόλη Ακτάου του Καζακστάν, την Κυριακή, κατέληξε σε μια προκαταρκτική συμφωνία που αφορά το καθεστώς της Κασπίας Θάλασσας (της μεγαλύτερης εσώκλειστης θάλασσας στον κόσμο με επιφάνεια 371.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και όγκο νερού 78,2 εκατ. κυβικά μέτρα). Το εν λόγω ντοκουμέντο υπογράφτηκε από τους Προέδρους των 5 χωρών που βρέχονται από την Κασπία, του Αζερμπαϊτζάν, Ιλάμ Αλίγιεφ, του Ιράν, Χασάν Ροχανί, του Καζακστάν, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, και του Τουρκμενιστάν, Γκουρμπανγκουλί Μπερντιμουχαμέντοφ. Σε γενικές γραμμές ρυθμίζει την πρόσβαση στη θαλάσσια επιφάνεια αλλά και στον πυθμένα της Κασπίας καθώς και μια σειρά από άλλα ζητήματα, όπως η αλιεία, η κατασκευή πετρελαιαγωγών και περιβαλλοντικά ζητήματα. Η συμφωνία συνοδεύεται και από επιμέρους συμφωνίες, όπως για την «αντιμετώπιση της τρομοκρατίας», τη στρατιωτική συνεργασία και τον αποκλεισμό της παρουσίας στρατιωτικών δυνάμεων εκτός των 5 χωρών.

Το ζήτημα της εκμετάλλευσης της Κασπίας, πλούσιας σε ορυκτό πλούτο (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) καθώς και σε αλιεύματα και βιοποικιλότητα, προέκυψε πιο έντονα μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ και την ανατροπή του σοσιαλισμού, καθώς πριν οι διευθετήσεις γίνονταν ανάμεσα σε αυτή και το Ιράν, με συμφωνίες του 1921 και του 1940. Μετά την καπιταλιστική παλινόρθωση του 1990-'91, προέκυψαν 4 χώρες και η κάθε αστική τάξη άρχισε να αναπτύσσει, ειδικά στην Ενέργεια, δεσμούς με διάφορα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Χαρακτηριστική η έντονη δραστηριοποίηση των αμερικανικών ενεργειακών κολοσσών στο Αζερμπαϊτζάν.

Το γεγονός ότι υπογράφτηκε η προσυμφωνία, που περισσότερο καθιερώνει το καθεστώς ανάμεσα στις παράκτιες χώρες έναντι τρίτων, δεν σημαίνει ότι ξεπερνιούνται οι αντιθέσεις μεταξύ των αστικών τάξεων αυτών των χωρών. Για παράδειγμα, για τον καθορισμό του πυθμένα, με τεράστιο ενεργειακό πλούτο, δεν δόθηκαν πολλά στοιχεία και προφανώς είναι αντικείμενο ενός διαρκούς παζαριού. Αλλωστε, και η ίδια η προκαταρκτική συμφωνία συζητιέται 22 χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ιρανός Πρόεδρος, Χ. Ροχανί, έσπευσε να δηλώσει ότι δεν έχει επέλθει τελική συμφωνία και η οροθεσία των συνόρων απαιτεί περαιτέρω διαβουλεύσεις και ξεχωριστές συμφωνίες ανάμεσα στα παράκτια κράτη, παρότι η σημερινή θα λειτουργήσει ως βάση γι' αυτό.

Από την πλευρά του ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλ. Πούτιν, απέδωσε τη συμφωνία στο «υψηλό επίπεδο εμπιστοσύνης και αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ των ηγετών των κρατών της Κασπίας, της ετοιμότητάς τους να ενεργούν πάντα μέσα στη λογική του σεβασμού, της εταιρικής σχέσης και της ισότητας», προσθέτοντας: «Η συλλογική προσέγγιση απέδειξε την αποτελεσματικότητα και τη σημασία της, απέδειξε ότι φιλόδοξοι στόχοι σε όλα, ακόμη και πιο περίπλοκα ζητήματα, μπορούν να επιτευχθούν με κοινές προσπάθειες, μπορούν να βρεθούν ισορροπημένες αποφάσεις με κοινά συμφέροντα. Είναι σημαντικό η σύμβαση να ρυθμίζει με σαφήνεια τα ζητήματα της ναυσιπλοΐας και της αλιείας, δεσμεύεται να χαρτογραφήσει τις αρχές της στρατιωτικής - πολιτικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών - μελών, εγγυάται τη χρήση της Κασπίας Θάλασσας για ειρηνικούς σκοπούς και τη μη παρουσία των στρατευμάτων ξένων δυνάμεων».

Στην πραγματικότητα, ο προσωρινός συμβιβασμός που προετοιμάζεται εντάσσεται στο γενικότερο μοίρασμα που γίνεται στην περιοχή της Κασπίας, του Καυκάσου και της Μαύρης Θάλασσας, που αποτελούν εκτός των άλλων περάσματα, με ενεργειακούς αγωγούς προς την Ευρώπη (και άρα επενδύσεων δισεκατομμυρίων για το κεφάλαιο). Επίσης, η τωρινή στάση του Ιράν, που για χρόνια κρατούσε το ζήτημα της Κασπίας «παγωμένο», σχετίζεται και με την έντονη πίεση που δέχεται από τις ΗΠΑ με την επιβολή κυρώσεων, που θέτουν εμπόδια όχι μόνο στο ίδιο αλλά και σε όποια χώρα ή κράτος συναλλάσσεται μαζί του, με απειλή απαγόρευσης συναλλαγών με τις ΗΠΑ. Ετσι, ο συμβιβασμός που επιτεύχθηκε πρέπει να ιδωθεί μέσα στο πλαίσιο της «μεγαλύτερης εικόνας», που περιλαμβάνει την όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, τη δημιουργία αξόνων και αντιαξόνων που μπορεί να μεταβάλλονται. Πάντως, από τις όποιες κολιγιές των εκπροσώπων του κεφαλαίου οι λαοί δεν έχουν να περιμένουν τίποτε το θετικό.