Για την ανάγκη βαθύτερης διάγνωσης των δυνατοτήτων που ανοίγει η αυτοματοποίηση στην πάλη υπέρ της εργατικής εξουσίας και της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Στο πρώτο κείμενο των Θέσεων της ΚΕ επισημαίνονται σύνθετες προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε την επόμενη περίοδο, ενώ στοιχεία της τωρινής προβληματικής είχαν εισαχθεί - στον έναν ή στον άλλο βαθμό - ήδη από το προγραμματικό 19ο Συνέδριο, 8 χρόνια πριν. «Το κεντρικό ζήτημα επεξεργασίας του 21ου Συνεδρίου είναι να γίνεται ακόμα πιο διακριτός στις πλατιές εργατικές - λαϊκές δυνάμεις ο ρόλος του ΚΚΕ ως ισχυρής οργανωμένης ιδεολογικοπολιτικής εργατικής - λαϊκής πρωτοπορίας, ως ο φορέας νέων ιδεών της επαναστατικής κοινωνικής προοπτικής, απάντησης στα μεγάλα ζωτικά προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί και απαιτούν επιτακτικά τη λύση τους στον 21ο αιώνα. Αυτό απαιτεί ανώτερη ποιοτικά καθοδηγητική δουλειά, ιδεολογική - πολιτική μορφωτική αναβάθμιση της δουλειάς όλου του Κόμματος, από την ΚΕ μέχρι τις ΚΟΒ, από το ΚΣ της ΚΝΕ μέχρι τις ΟΒ» (Θ. 9, σελ. 9). Θεωρώ ότι το βασικό αντικείμενο επεξεργασίας και οι πλευρές του που ανοίγονται από το κείμενο - λόγω του ίδιου του χαρακτήρα τους - απαιτούν μαζική και συλλογική προσπάθεια εμπλουτισμού, να αντιμετωπιστούν και ως «ερέθισμα ανακίνησης» της σχετικής ατομικής και συλλογικότερης πείρας, με πνεύμα όμως (μη μηχανιστικής) γενίκευσης και γονιμοποίησής της με τον όποιο (αντικειμενικό) γνωστικό εξοπλισμό διαθέτει ο καθένας.

Επιλεκτικός σχολιασμός ορισμένων αποσπασμάτων από το κείμενο.

Θ. 2, σελ. 4 και Θ. 12, σελ. 11 - 12.

«Η τεχνολογική ανάπτυξη, η ψηφιοποίηση, η τηλεργασία κ.ά., αντί να οδηγούν στη γενική μείωση του εργάσιμου χρόνου, χρησιμοποιούνται για την εντατικοποίηση και αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης, για νέες μορφές χειραγώγησης».

«(Ξεχωρίζουμε τα εξής ζητήματα:) Την κατανόηση της εκμεταλλευτικής σχέσης και ιδιαίτερα τις σύγχρονες μορφές που παίρνει η καπιταλιστική εκμετάλλευση, εξαιτίας της εφαρμογής νέων τεχνολογιών και άλλων μεθόδων οργάνωσης της εργασίας. Ζητήματα όπως η υπεραξία, το μέσο ποσοστό κέρδους, ο χρόνος εργασίας, η εφαρμογή της Πληροφορικής, η επίδραση της τηλεργασίας, πρέπει να είναι οργανικό στοιχείο της αρθρογραφίας, αλλά και των δημόσιων παρεμβάσεων, ώστε να γίνεται κατανοητή η λειτουργία του εκμεταλλευτικού καπιταλιστικού συστήματος».

Είναι αναγκαία η αποκάλυψη των νέων τεχνολογικά εκσυγχρονισμένων μορφών εκμετάλλευσης και των ποικίλων αρνητικών συνεπειών - αποτελεσμάτων χρήσεων της τεχνολογίας (χειραγώγηση, κοινωνικές πλευρές κ.λπ.). Θεωρώ ότι υπάρχει «αμυντισμός» στην προσέγγιση του θέματος. Π.χ. «τσουβαλιάζονται» (μπαίνουν σε μια φράση, στη σειρά) ζητήματα αντικειμενικά - όπως η αυτοματοποίηση, συμπεριλαμβανομένης της ψηφιοποίησης/πληροφοριοποίησης - με πιο αντιδραστικά, όπως η τηλεργασία, ενδεχομένως και οι μέθοδοι οργάνωσης της εργασίας. Ακόμα, π.χ. η ανάδειξη του «θετικού» είναι πιο περιθωριακή - περιορισμένη, μονόπλευρη, αφηρημένη (με όρους αφηρημένης εργασίας, με όρους αξίας, π.χ. «γενική μείωση του εργάσιμου χρόνου», αν και εξαιρετικά σημαντική πτυχή). Πώς σχετίζεται π.χ. η αυτοματοποίηση της βιομηχανίας με την κοινωνική - ιστορική ανάπτυξη, πώς σχετίζεται με την ανάδειξη ποια είναι η κατεύθυνση επίλυσης αντιφάσεων του σοσιαλισμού, π.χ. μεταξύ επιτελικής - εκτελεστικής εργασίας;

Θ. 12, σελ. 11 και Θ. 28, σελ. 24.

«(...) ορισμένες βασικές επεξεργασίες του Κόμματος (...) δεν έχουν οργανωμένα μελετηθεί - αφομοιωθεί (...) από κομματικές - ΚΝίτικες δυνάμεις, όπως της σπουδάζουσας, των εκπαιδευτικών και των δυνάμεών μας στον Πολιτισμό, που εκ των πραγμάτων και από τη θέση τους βρίσκονται κάτω από τον συνεχή βομβαρδισμό της αστικής ιδεολογίας. Η ίδια οπωσδήποτε ανάγκη υπάρχει και για τις εργατικές μας δυνάμεις, παρόλο που σε ορισμένες από αυτές, ιδιαίτερα στη Βιομηχανία, τα ταξικά αντανακλαστικά δίνουν υπόβαθρο μεγαλύτερης αντοχής στην αστική ιδεολογική χειραγώγηση».

«(...) η ανάγκη θεωρητικής και ιδεολογικής - πολιτικής γνώσης (...) αφορά τις φοιτητικές μας δυνάμεις, τους εκπαιδευτικούς και τις δυνάμεις μας στον χώρο του Πολιτισμού».

Υπάρχει μια υποτίμηση - μονομέρεια σ' αυτήν τη σκέψη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο χώρος των ερευνητών, οι μηχανικοί (γιατροί) κ.ά. Μπορεί να μη δέχονται τη χειραγώγηση άμεσα με τη μορφή της αναθεώρησης της Ιστορίας κ.λπ. Ομως υπάρχουν π.χ. τα ιδεολογήματα περί τεχνολογικής καινοτομίας - επιχειρηματικότητας, υπάρχει η γενική επιρροή της αστικής θεωρίας και ιδεολογίας, που έχει αυξημένες απαιτήσεις αντιμετώπισης συγκριτικά με το βιομηχανικό προλεταριάτο εν γένει. Η συνθετότητα αυτή σχετίζεται και με το αντικείμενο εργασίας, που είναι πιο «πνευματικό». Εκτός των άλλων, τα «ταξικά αντανακλαστικά» δεν οδηγούν όλους και για μεγάλο χρονικό διάστημα σε επαναστατική δράση, αλλά κάτω από ορισμένους όρους κ.λπ. Σε πιο «διανοητικά» επαγγέλματα ας είναι και πιο «διανοητική» - θεωρητική η καθοδήγηση της ανάπτυξης επαναστατικών χαρακτηριστικών. Η εν λόγω μονομέρεια ενδεχομένως συνδέεται με τη μονόπλευρη και αφηρημένη (π.χ. με όρους αφηρημένης εργασίας) προσέγγιση του ζητήματος της αυτοματοποίησης.

Θ. 42, σελ. 35 - 36.

«Είναι η κοινωνία που εξασφαλίζει την όσο το δυνατόν πιο ελεύθερη επιλογή σπουδών, ώστε υπολογίζοντας τα ατομικά ενδιαφέροντα, αυτά να ικανοποιούνται με δημιουργική εργασία προς όφελος των αναγκών της πλειοψηφίας».

Θεωρώ ότι χρειάζεται μία μαρξιστική υλιστική θεμελίωση της έννοιας «δημιουργική εργασία» και της ίδιας της δημιουργικότητας. Διαφορετικά είναι νομοτέλεια να γίνεται αντιληπτή ιδεαλιστικά ή απλώς ρομαντικά. Μια απλή σχετικά νύξη που μπορεί να γίνει σαν παράδειγμα είναι η ανάγκη ανάπτυξης της έννοιας της εργασίας που ορίζει ο Μαρξ στο «Κεφάλαιο» (βλέπε Βαζιούλιν, «Η Λογική της Ιστορίας»).

Θ. 29, σελ. 25.

«Πολλές φορές τα ίδια τα μέλη της ΚΕ γινόμαστε κακός οδηγός (...) με συνθήματα και μεταφορά κομματικών κειμένων σε ανακοινώσεις σωματείων (...) Η επιφανειακή φραστική όξυνση δεν είναι εύστοχη ιδεολογική αντιπαράθεση, ούτε μας προφυλάσσει από το ιδεολογικό πλευροκόπημα του ταξικού αντιπάλου και των πάσης φύσεως οπορτουνιστών».

Κατά τη γνώμη μου πρόκειται για ένα σοβαρό σύμπτωμα, που μπορεί να εκφραστεί ακόμα και ως «παιχνίδι με τις λέξεις» και «φλυαρία», π.χ. σε χώρους όπως η Σπουδάζουσα. Πώς αντιλαμβανόμαστε εκεί την «αναβάθμιση του πολιτικού περιεχομένου»; Χρειάζεται να πηγάζει από την επιστημονικότητα της επαναστατικής θεωρίας, να μην εξαντλείται π.χ. στην «εφευρετικότητα» στην «κατασκευή» επιχειρημάτων και «μηχανικών» ή λεκτικών «συνδέσεων» των προβλημάτων με τον καπιταλισμό, χωρίς εμβάθυνση της γνώσης των νομοτελειών του και του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.

Υπάρχει μια (ακόμα) αντικειμενική αντίφαση που πολώνεται περισσότερο από ποτέ: Από τη μία η συνθετότητα π.χ. των τεχνικών γνώσεων που καλούνται να διαχειριστούν οι φοιτητές στις σπουδές τους (ίσως και στο επάγγελμα) και από την άλλη η μεθοδολογική ανεπάρκεια που διέπει τις σπουδές, η άγνοια της διαλεκτικής λογικής και μεθοδολογίας. Ωστόσο, το πρόβλημα δεν αφορά μια «νησίδα της συνείδησης» της σπουδάζουσας νεολαίας, αλλά μια αντίφαση που πρέπει να διαχειριστούμε, με την έννοια της προώθησης της λύσης της σε επαναστατική κατεύθυνση. Εκτός των άλλων, η προς τα πίσω κίνηση της εν λόγω αντίφασης δυσχεραίνει τη βαθύτερη κατανόηση της διαλεκτικής ενότητας επαναστατικής θεωρίας και πρακτικής.