Θα μιλήσουμε σήμερα για τη ζωή των εργατών και των εργατριών ταπητουργίας, για τα μεροκάματά τους, τις ώρες της δουλειάς τους, τους όρους υγιεινής των εργοστασίων μέσα στα οποία δουλεύουν και τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζουν τις χιλιάδες τα τετραγωνικά μέτρα των χαλιών, απ' τα οποία βγαίνουν οι 600 χιλιάδες (το ελάχιστο όριο) αγγλικές λίρες για να μπουν στα ταμεία των ταπητοβιομηχάνων.

Οι ταπητουργοί εργάτες είνε χωρισμένοι σε τρία τμήματα, που έχει το καθένα ειδική δουλειά.

Οι περισσότεροι δουλεύουν στα πλυντήρια. Εκεί δηλαδή που πλένονται τα μαλλιά. Ενας μεγάλος αριθμός δουλεύει στα βαφεία, το βάψιμο των μαλλιών και ένας μικρότερος αριθμός απασχολείται στις αποθήκες του μαλλιού, των νημάτων και των ταπήτων.

Οταν πιο κάτω μιλήσουμε για την υγιεινή τους κατάσταση, θα μιλήσουμε τότε για το ποιόν της δουλειάς τους. Επί του παρόντος θα μιλήσουμε για τα μεροκάματά τους και τις ώρες της δουλειάς τους.

Οι εργάτες αυτοί κατά μέσον όρον πληρώνονται όμοια. Ετσι τα μεροκάματά τους κυμαίνονται στις 50 - 60 δραχμές. Μα συχνότερο είνε το μεροκάματο των 50 και 55 δραχμών. Πολλοί λίγο απ' αυτούς παίρνουν 65 και το ανώτερο 70 δραχμές. Αυτοί όμως είνε οι τεχνίτες (όπως οι βαφείς) και ακόμα πρέπει νάναι και ευνοούμενοι (όργανα μ' άλλα λόγια) των επιχειρήσεων.

Ετσι κάνουν δυο δουλειές για να πάρουν 70 δραχμές μεροκάματο. Μια την τεχνική τους δουλειά και άλλη μια που παρακολουθούν και βιάζουν τους εργάτες και σπέρνουν ανάμεσα τους διχόνοια.

Εδώ, πάει να πούμε πώς ένα σπουδαίο μέσο για να κρατούν τις εργάτριες και τους εργάτες χωρισμένους οι επιχειρήσεις έχουν και την εθνικότητα. Ετσι ξεσηκώνουν τους Ρωμηούς ενάντια στους Αρμένηδες και τους Αρμένηδες ενάντια στους Ρωμηούς. Για να το πετυχαίνουν δε αυτό μεταχειρίζονται το εξής κόλπο. Για επιστάτη των Ρωμηών βάζουνε έναν Αρμένη ευνοούμενο τους, για επιστάτη δε των Αρμενίων ένα Ρωμηό οργανέττο τους.

Ετσι πετυχαίνουνε να κρατάνε χωρισμένους τους εργάτες, οι οποίοι νομίζουνε πως με το να είνε σπιούνος ο Ρωμηός ή ο Αρμένης αρχιμάστορας τους, τέτοιοι είνε όλοι όσοι είνε ομοεθνείς του!

Και τώρα για τις ώρες δουλειάς: Το 8ώρο είνε άγνωστο στους εργάτες ταπητουργούς. Για τις εργάτριες θα μιλήσουμε πιο κάτω. Οι εργάτες δουλεύουν 9 και τις πιο πολλές φορές 9 ½ ώρες. Ετσι έγινε και προ ημερών με τους εργάτες του πλυντηρίου της «Οριεντάλ Κάρπετ». Ενώ δούλευαν ταχτικά 9ωρο μια μέρα τους... «παρακάλεσαν να δουλέψουν 20 λεπτά πιο πολύ, με την υπόσχεση πως θα τους τάκοβαν την άλλη μέρα. Οι εργάτες δέχτηκαν. Εννοείται πως η επιχείρηση τους γέλασε. Και δεν φτάνει που δεν τους έκοψε την άλλη μέρα τα 20 λεπτά από το 9ωρο, αλλά θέλησε να τους «παρακαλέση» και πάλι να δουλέψουν 10 λεπτά πιο πολύ. Οι εργάτες όμως αρνήθηκαν και στο παραζόρισμα των οργάνων της Εταιρείας αυτοί τα παράτησαν κάτω και βγήκαν από τη φάμπρικα έξω.

Το 8ωρο λοιπόν μ' αυτόν τον τρόπο εφαρμόζεται από τους βιομηχάνους ταπητουργούς.

Και τώρα ας μιλήσουμε για τις δέκα χιλιάδες εργάτριες που δουλεύουν στην ταπητουργία.

Αυτές δουλεύουν στους αργαλειούς και φκιάχνουν τα χαλιά.

Απ' το πρωί στις 6 μέχρι το βράδυ στις 9 στη δουλειά.

Ναι, δεκαπέντε ώρες δουλειά την ημέρα, για να φτάσουν το πολύ τις 45 δραχμές την ημέρα.

Για να δουλεύουν δε τόσο, αναγκάζονται από το σύστημα της δουλειάς που εφαρμόζουν οι βιομήχανοι.

Οι εργάτριες δεν πληρώνονται με μεροκάματο καθωρισμένο, αλλά ανάλογα με την απόδοσή τους, που μετριέται με τους κόμπους.

Ετσι πληρώνονται προς 2,80 έως 4,20 δραχμές το πολύ τους χίλιους κόμπους που θα φτάσουν.

Πρέπει να φτάσουν δηλαδή τις 15 χιλιάδες κόμπους για να πάρουν κατά μέσον όρο 45 δραχμές την ημέρα.

Και ανάμεσα σ' αυτές τις εργάτριες που δουλεύουν την κοπιαστική αυτή δουλειά επί 15 ώρες την ημέρα, βρίσκεται ένας μεγάλος αριθμός, που μετριέται με χιλιάδες, από μικρά κορίτσια 8 - 14 χρονών.

Οι νόμοι περί «εργασίας ανηλίκων» όπως σ' όλους τους εργατικούς κλάδους δεν υπάρχουν.

Κάθε λέξη που θα αποπειράται να χρωματίση τη φρικτή αυτή κατάσταση των μικρών αυτών εργατριών, καταντά περιττή μπρος στη στυγνή και ωμή πραγματικότητα.

Σταματάμε ως εδώ για να μιλήσουμε αύριο για την υγιεινή κατάσταση των εργατών αυτών και για την τρομοκρατία που εξασκείται εναντίον τους.

Το παραπάνω άρθρο - έρευνα του «Ριζοσπάστη», αρκετά κατατοπιστικό για την κατάσταση που βίωναν οι εργάτριες και οι εργάτες της ταπητουργίας, δημοσιεύτηκε στον «Ριζοσπάστη» στις 22 Μάρτη 1929, εν μέσω απεργίας των ταπητουργών του Πειραιά.

Ο κλάδος της ταπητουργίας πριν από την εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτος. Ομως, μετά το 1922, ο κλάδος αναπτύχθηκε σημαντικά. Η Κοινωνία των Εθνών εκτιμούσε στα 1926 ότι πάνω από 30.000 πρόσφυγες - γυναίκες και νεαρά κορίτσια - βιοπορίζονταν στον τόπο που ζούσαν προηγούμενα από την ταπητουργία.

Το 1929, όταν γράφτηκε και η έρευνα του «Ριζοσπάστη», υπήρχαν 4.000-5.000 αργαλειοί σε όλη την Ελλάδα και στον κλάδο της ταπητουργίας εργάζονταν 11.000 εργαζόμενοι, οι 10.000 απ' αυτούς γυναίκες, οι οποίες εργάζονταν σε άθλιες συνθήκες.

Η κατάσταση που βίωναν οι εργάτριες του κλάδου αναγνωριζόταν ακόμα και απ' τον αστικό «Οικονομικό Ταχυδρόμο», ο οποίος έγραψε ότι λόγω των «εξευτελιστικών ημερομισθίων τα κέρδη των πρώτων ταπητουργικών επιχειρήσεων ήσαν σημαντικώτατα».

Σε άλλο άρθρο έκανε λόγο για την «αθλιότητα» των ταπητουργών, η οποία αποτελούσε «κατάλληλον έδαφος δια την εξάπλωσιν της κομμουνιστικής ιδέας». Η αναφορά αυτή, πιθανά, συνδεόταν και με τα αγωνιστικά σκιρτήματα που είχαν ήδη εκδηλωθεί στον κλάδο. Αναφέρουμε, ενδεικτικά, ότι στις αρχές του 1927 οι εργάτριες στα ταπητουργεία της Ν. Ιωνίας είχαν απεργήσει για δέκα μέρες, ενώ το 1929 σημαδεύτηκε από πολυήμερες απεργιακές κινητοποιήσεις στην Καισαριανή, στη Ν. Ιωνία και τους προσφυγικούς συνοικισμούς του Πειραιά.

Βλ. περισσότερα:

Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ (Επιμ.), 1922. «Ιμπεριαλιστική Εκστρατεία και Μικρασιατική Καταστροφή», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2022, σελ. 289-323.