Αφίσα του Φέρτη για τον Δεκέμβρη του '44

Για την έκθεση ο «Ριζοσπάστης» μίλησε με τον Μάκη Μακρή, μέλος της ΚΕ και του Γραφείου Περιοχής της ΚΟ Αττιικής, και την Αννα Αγαθοκλέους, μέλος της Επιτροπής Ιστορικού Αρχείου της ΚΕ και της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΟ Αττικής.

- Δυο βδομάδες απέμειναν για να ξεκινήσει η μεγάλη έκθεση. Πώς προχωράει η προετοιμασία της και τι υποδοχή λαμβάνει μέχρι στιγμής αυτή η πρωτοβουλία;

Α.Α.: Η αλήθεια είναι ότι από τότε που ανακοινώθηκε η πραγματοποίηση της έκθεσης φάνηκε το μεγάλο ενδιαφέρον στα μέλη και τους φίλους του Κόμματος και της ΚΝΕ, ευρύτερα σε ανθρώπους που ενδιαφέρονται για την ιστορική αυτή περίοδο και τα επιτεύγματα του λαού. Ηδη πολλοί παίρνουν τηλέφωνο, ρωτούν πληροφορίες για τις ώρες λειτουργίας και τις ξεναγήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι από την πρώτη στιγμή που μοιράστηκε το ενημερωτικό φυλλάδιο για την έκθεση - στην πρόσφατη συγκέντρωση της ΚΟ Αττικής στα Προπύλαια - κανονίζονταν τα πρώτα ραντεβού.

Αλλωστε, το Κόμμα μας, μέσα από τις συλλογικές του επεξεργασίες, μελετάει συστηματικά την Ιστορία του, την ιστορία του επαναστατικού και εργατικού - λαϊκού κινήματος και αξιοποιεί τα συμπεράσματα ως μια μεγάλη δύναμη αντοχής, διαπαιδαγώγησης, έμπνευσης για τη δράση στο σήμερα, με στόχο την ολοκλήρωση του τιτάνιου αγώνα που έδωσε ο λαός τα χρόνια της Κατοχής, της απελευθέρωσης και του ΔΣΕ, με την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας, τον σοσιαλισμό. Ολη η δραστηριότητα της ΚΟ Αττικής για τα 80 χρόνια από την Απελευθέρωση και την ταξική σύγκρουση του Δεκέμβρη και ειδικότερα η έκθεση αυτή έχει σήμερα ακόμα πιο επίκαιρο χαρακτήρα. Γιατί τα τύμπανα του πολέμου ηχούν πιο δυνατά στη γειτονιά μας, ήδη μακελεύονται οι λαοί, όλα όσα οδήγησαν στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο είναι εδώ.

- Σε ποιους απευθύνεται η έκθεση και οι πρωτοβουλίες που εξελίσσονται στην Αττική από τις Κομματικές και ΚΝίτικες Οργανώσεις;

Μ.Μ.: Θέλουμε σε αυτές τις εκδηλώσεις και φυσικά στην έκθεση να βρεθούμε με όλους όσοι έχουμε συμπορευτεί στις μάχες του προηγούμενου διαστήματος, που βρεθήκαμε μαζί στους δρόμους του αγώνα, με όλους όσοι αναγνωρίζουν τη συμβολή του ΚΚΕ στην ανάπτυξη της εργατικής - λαϊκής πάλης για τα συμφέροντα της μεγάλης λαϊκής πλειοψηφίας. Με όλους όσοι προβληματίζονται για τη σημερινή βαρβαρότητα, που μπορεί να σκέφτονται ότι «τίποτα δεν αλλάζει», αλλά ταυτόχρονα ανησυχούν, λένε ότι «κάτι πρέπει να γίνει». Πιστεύουμε ότι στην έκθεση θα βρουν μια σειρά απαντήσεις σε αυτούς τους προβληματισμούς.

Η έκθεση απευθύνεται σε όλους όσοι αναζητούν και θέλουν να μάθουν την ιστορική αλήθεια, που γράφτηκε με αγώνα, αίμα και αμέτρητες θυσίες. Σε όλους όσοι θέλουν να μάθουν την Ιστορία μέσα από τα μάτια των πραγματικών πρωταγωνιστών της, των αγωνιστών της ΕΑΜικής Αντίστασης, των μαχητών του ΕΛΑΣ, με μπροστάρη το ΚΚΕ που σάλπισε την αντίσταση. Του ήρωα λαού που απελευθέρωσε τη χώρα από τον κατακτητή, έδωσε τη μάχη του Δεκέμβρη και στη συνέχεια του ΔΣΕ, αρνούμενος να υποταχθεί.

Καλούμε, λοιπόν, τους εργαζόμενους, τους επαγγελματίες, τους φοιτητές, τους μαθητές, τους σπουδαστές, τους απογόνους της δρακογενιάς της Αντίστασης και του ΔΣΕ να βρεθούμε στο κτίριο των πρώην Δικαστηρίων ανάμεσα στα ντοκουμέντα της εποχής και στις φωτογραφίες των τιμημένων όπλων του ΕΛΑΣ, ανάμεσα στις μορφές των αγωνιστών και στα συνθήματα του Δεκέμβρη. Να συζητήσουμε για την ανάγκη η κατεύθυνση της πάλης του εργατικού - λαϊκού κινήματος να προσανατολιστεί στη μοναδική φιλολαϊκή διέξοδο από την καπιταλιστική βαρβαρότητα, τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο που γεννά και τα σύννεφά του πυκνώνουν μέρα με τη μέρα, με ανυπολόγιστους κινδύνους και για τον λαό μας λόγω της εμπλοκής της χώρας μας σε αυτόν. Στον δρόμο της σύγκρουσης και της ανατροπής του συστήματος της αδικίας και των πολέμων, για τον σοσιαλισμό.

- Ο τίτλος της έκθεσης είναι «το απελευθερωτικό - επαναστατικό '44». Πείτε μας λίγα λόγια παραπάνω για την επιλογή αυτού του τίτλου.

Μ.Μ.: Ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να δει πως ο λαός που στις σκοτεινές μέρες της Κατοχής υπέφερε τα πάνδεινα, έφτασε, με καθοδηγητή το ΚΚΕ, να οργανώνει τεράστιες διαδηλώσεις μέσα στην κατεχόμενη Αθήνα, να ματαιώνει την επιστράτευση, να απελευθερώνει πόλεις σε όλη την Ελλάδα, να έχει τον δικό του στρατό, τον ΕΛΑΣ, να δημιουργεί τους δικούς του λαογέννητους θεσμούς. Ο επισκέπτης θα δει τη γέννηση ενός γίγαντα λαού που δεν φοβόταν κανέναν, που έφτασε να τα βάλει με το «παντοδύναμο» Γ' Ράιχ. Θα δει πώς έγινε πράξη το ότι κανένας αντίπαλος δεν είναι ανίκητος, ότι ο αρνητικός συσχετισμός αλλάζει μέσα σε κρίσιμες συνθήκες, με την παρέμβαση της πρωτοπόρας δράσης του ΚΚΕ.

Τμήμα της έκθεσης είναι αφιερωμένο στην ανασυγκρότηση της ΚΟ Αθήνας και της ΚΟ Πειραιά του ΚΚΕ, που τα στελέχη τους από τα μπουντρούμια της εξορίας μπαίνουν στη μάχη και οργανώνουν τον αγώνα σε όλη την Αθήνα και τον Πειραιά. Στιγμές από τη δράση του ΚΚΕ «κάτω από τη μύτη του κατακτητή» με πρωτότυπα ντοκουμέντα και αντικείμενα που εκτίθενται για πρώτη φορά στο κοινό, αναδεικνύουν την ανάγκη της δράσης του ΚΚΕ κάτω από όλες τις συνθήκες, την ακούραστη δουλειά όλων των «μαχητών των πόλεων», που μέσα στην πιο σκληρή παρανομία τύπωναν τον «Ριζοσπάστη» και τις προκηρύξεις, οργάνωναν απεργίες, ξεσήκωναν τις «φοβερές συνοικίες» που λέει και ο ποιητής. Τότε που το ΚΚΕ πήρε τη «μεγάλη πρωτοβουλία» και σάλπισε την αντίσταση, δημιούργησε το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ, την ΕΠΟΝ, την ΟΠΛΑ και μια σειρά αντιστασιακές οργανώσεις.

Ειδικά για τις μέρες της Απελευθέρωσης και της έναρξης της ένοπλης ταξικής σύγκρουσης του Δεκέμβρη, ο επισκέπτης μέσα από ντοκουμέντα και χάρτες θα δει την κατάσταση στην πρωτεύουσα, όπου ο ΕΛΑΣ έλεγχε σχεδόν όλες τις συνοικίες της Αθήνας, ενώ ο αστικός κρατικός μηχανισμός ήταν σμπαραλιασμένος, δεν μπορούσε πια να παίξει τον κατασταλτικό του ρόλο απέναντι στον ένοπλο λαό και ουσιαστικά είχε περικυκλωθεί σε ορισμένα σημεία στο κέντρο της πόλης. Δεν είναι τυχαίο ότι στις 3 Δεκέμβρη ο ΕΛΑΣ δίνει διαταγή να καταληφθούν τα αστυνομικά τμήματα της πόλης και την επόμενη μέρα αυτό γίνεται πράξη. Οι διαθέσεις του λαού αποτυπώθηκαν με τον πιο εμφατικό τρόπο στο σύνθημα που είχε το πανό της κεφαλής της πορείας τη μέρα που κηδεύονταν τα πρώτα θύματα του Δεκέμβρη «Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας, διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα». Τότε που «η μάνα Αθήνα έσφιξε τα δόντια της, έδεσε σφιχτά τα μπόλια της και κατέβηκε να θάψει τα παιδιά της. (...) Ποτέ δεν ήταν τόσο μεγάλη! Ηταν ωχρή, αδέκαστη, αποφασισμένη». Ηταν πλέον ξεκάθαρο ότι ο λαός που είχε μάθει να πολεμάει, να μην παραδίδεται, να βγαίνει στους δρόμους, να διεκδικεί και να θυσιάζεται, δεν ήταν διατεθειμένος να ξαναφορέσει τις αλυσίδες, να ζει όπως πριν, να επιστρέψει στην εξαθλίωση. Τα χρόνια της αντίστασης και της αλληλεγγύης, οι μήνες της ζωής στην «ελεύθερη» Ελλάδα, οι μέρες του Δεκέμβρη, είχαν δημιουργήσει έναν λαό που «δε χαμπαρίζει το θάνατο...». Ολα αυτά συνθέτουν το «Απελευθερωτικό - Επαναστατικό 1944» και από εκεί απορρέει και ο τίτλος της έκθεσής μας.

-- Δώστε μας μια πρόγευση για το τι θα δει ο επισκέπτης.

Α.Α.: Προετοιμάζουμε μια έκθεση που σε περιεχόμενο, δομή και μορφή να μπορεί και να δίνει στον επισκέπτη την απαραίτητη ιστορική πληροφορία - έτσι ώστε να καλύπτονται πιθανά γνωστικά κενά για να παρακολουθηθεί και από νέους ανθρώπους που δεν έτυχε μέχρι σήμερα να μελετήσουν τα γεγονότα - αλλά ταυτόχρονα να ξεφεύγει από την απλή χρονολογική παράθεση και να μπαίνει στην ουσία των γεγονότων, στη σύνδεσή τους, στην ταξική τους ερμηνεία.

Στην έκθεση θα παρουσιαστούν και τα συμπεράσματα από τη στρατηγική του ΚΚΕ εκείνη την περίοδο, που παρά την τεράστια προσφορά που είχε το Κόμμα μας απέναντι στην Κατοχή, δεν κατάφερε να συνδυάσει τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα με την πάλη για την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας. Αναδεικνύονται οι αρνητικές συνέπειες από τη συμμετοχή στην κυβέρνηση της «εθνικής ενότητας», που είχε σαν αποτέλεσμα να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος στις αστικές δυνάμεις και τους συνεργάτες τους να ανασυγκροτηθούν, να εγκαταστήσουν βρετανικά στρατεύματα στην Αθήνα. Μέσα από τα ντοκουμέντα και τον Τύπο της εποχής εξάγεται ένα ακόμα βασικό συμπέρασμα: Οτι δεν υπάρχει η δυνατότητα να ικανοποιηθούν ταυτόχρονα τα εργατικά - λαϊκά συμφέροντα και τα καπιταλιστικά - ιμπεριαλιστικά. Η νίκη του ενός προϋποθέτει την ήττα του άλλου, γεγονός που οδήγησε στην αναπόφευκτη σύγκρουση του Δεκέμβρη και στη συνέχεια στην εποποιία του ΔΣΕ.

Η έκθεση θα στεγαστεί στο κτίριο της οδού Σανταρόζα, εκεί όπου στεγάζονταν τα Παλιά Δικαστήρια. Αυτό έχει τη δική του αυτοτελή ιστορική αξία, καθώς εκεί στάθηκαν αλύγιστοι κομμουνιστές μπροστά στα έκτακτα στρατοδικεία και άλλες δίκες που έστηνε το αστικό κράτος. Εκεί, στις 19 Οκτώβρη 1951 ξεκίνησε και η πρώτη δίκη του κομμουνιστή ήρωα Νίκου Μπελογιάννη.

Στην έκθεση θα υπάρχει πρωτότυπο αρχειακό υλικό, αντικείμενα από το Αρχείο του ΚΚΕ, ενώ ξεχωριστή θέση θα έχουν οι αίθουσες με τους πίνακες ζωγραφικής που αφορούν την Κατοχή και την Αντίσταση. Το «Κόκκινο Αερόστατο» θα έχει επίσης τον δικό του χώρο, όπου οι μικροί μας φίλοι μέσα από το δικό τους πρόγραμμα θα μάθουν τις ιστορίες των ηρωικών «Αετόπουλων» και της ΕΑΜικής Αντίστασης.

Τώρα πια έχουμε μπει την τελική ευθεία των προετοιμασιών, σύντροφοι και φίλοι τεχνικοί και καλλιτέχνες έχουν «εγκατασταθεί» στον εντυπωσιακό χώρο των πρώην Δικαστηρίων. Εκεί, στο κέντρο της Αθήνας, στήνουμε μέρα τη μέρα την «απελευθερωτική - επαναστατική» έκθεσή μας, ανάμεσα στους δρόμους που πριν από 80 χρόνια είχαν στηθεί τα οδοφράγματα του Δεκέμβρη. Σε αυτούς που η ΚΟΑ του ΚΚΕ αποτέλεσε την καρδιά της αδούλωτης Αθήνας. Ταυτόχρονα οι Οργανώσεις καθημερινά προπαγανδίζουν την έκθεση στους χώρους δουλειάς και τις γειτονιές, στα σχολεία και τις σχολές, οργανώνουν τις ομαδικές επισκέψεις και τις εκδηλώσεις τους.