Στην υιοθέτηση των περιβόητων «κριτηρίων αναφοράς» για την εκπαίδευση κατέληξε το άτυπο συμβούλιο υπουργών Παιδείας που συνήλθε χτες στις Βρυξέλλες. Πρόκειται για όρους που τίθενται για τα κράτη - μέλη της ΕΕ και περιγράφουν τους στόχους των εκπαιδευτικών συστημάτων μέχρι το 2010, προκειμένου η εκπαίδευση να εξυπηρετήσει με τον καλύτερο τρόπο τους στόχους της Λισαβόνας, την αύξηση δηλαδή των κερδών του ευρωπαϊκού κεφαλαίου. Τα πέντε κριτήρια αναφοράς είναι τα εξής:

• Μείωση του ποσοστού αυτών που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση. Και ειδικότερα των ατόμων 18-22 ετών που έχουν συμπληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση και δε βρίσκονται σε άλλη μορφή εκπαίδευσης. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του συμβουλίου, «η επίτευξη αυτού του στόχου θα έχει ως αποτέλεσμα τη διεύρυνση των δυνατοτήτων απασχόλησης, την ενεργό συμμετοχή των πολιτών, τελικά την επίτευξη μεγαλύτερης κοινωνικής συνοχής».
• Η αύξηση του αριθμού των αποφοίτων και η ισορροπία των φύλων στους τομείς των μαθηματικών, των φυσικών επιστημών και της τεχνολογίας.
• Η αύξηση του ποσοστού των νέων που θα ολοκληρώνουν το δεύτερο κύκλο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Λύκειο και ΤΕΕ) στο 85% ως το 2010.
• Βελτίωση των βασικών δεξιοτήτων και ιδιαίτερα των επιδόσεων στην ανάγνωση και κατανόηση κειμένου.
• Τέλος, η αύξηση του ποσοστού συμμετοχής των Ευρωπαίων στις διαδικασίες της διά βίου μάθησης.

Για την καλύτερη «ανάγνωση» των παραπάνω κριτηρίων, πρέπει να σημειωθεί ότι, για την ΕΕ, εκπαίδευση και κατάρτιση ταυτίζονται. Και η συμμετοχή σε «άλλη μορφή εκπαίδευσης» σημαίνει μεγαλύτερη διοχέτευση των αποφοίτων του γυμνασίου και ειδικότερα των παιδιών της εργατικής τάξης σε μεταγυμνασιακά ΙΕΚ ή ΤΕΕ. Σε ό,τι αφορά δε την προτροπή για περισσότερους αποφοίτους θετικών και τεχνολογικών επιστημών, αυτή συνδέεται και με τις προωθούμενες αναδιαρθρώσεις στην ανώτατη εκπαίδευση, για ακόμα μεγαλύτερη προσαρμογή της στις ανάγκες της αγοράς. Η αναφορά στις «βασικές δεξιότητες» περιγράφει τα εφόδια που θέλει το κεφάλαιο να έχουν οι αυριανοί «απασχολήσιμοι» και η συμμετοχή στη διά βίου μάθηση υπαγορεύει τον τρόπο απόκτησής τους.

Στο χτεσινό συμβούλιο υπουργών Παιδείας υιοθετήθηκε το πρόγραμμα «erasmus mundus», το οποίο προβλέπει συνεργασίες ευρωπαϊκών πανεπιστημίων με πανεπιστήμια τρίτων χωρών και θα χρηματοδοτηθεί με 180 εκατ. ευρώ, ενώ οι υπουργοί κατέληξαν σε συμφωνία για το πρόγραμμα «e-learning», την ενσωμάτωση δηλαδή των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, το οποίο επίσης συνδέεται με τους στόχους της Λισαβόνας.

Πάνω από το ένα τρίτο των Ευρωπαίων πολιτών σήμερα δε συμμετέχει σε καμία μορφή εκπαίδευσης ή κατάρτισης. Ο ένας στους δέκα, μάλιστα, δεν το επιθυμεί εξαιτίας έλλειψης χρόνου και χρήματος. Αυτό προκύπτει από έρευνα του «Ευρωβαρόμετρου» που αφορά τη συμμετοχή των Ευρωπαίων στη διά βίου μάθηση. Οκτώ στους δέκα πολίτες θεωρούν ότι η διά βίου μάθηση βοηθά τους πολίτες να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές και τη ζήτηση στην αγορά εργασίας. Η αντίληψη αυτή συνδέεται και με τις αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις στις εργασιακές σχέσεις, με τη συρρίκνωση των εργασιακών δικαιωμάτων και την προσπάθεια καλλιέργειας συνείδησης ότι το δικαίωμα στη δουλιά είναι ατομική ευθύνη και συνδέεται με τις δεξιότητες του καθένα. Σε ό,τι αφορά ειδικά την Ελλάδα, τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων απάντησαν ότι δε γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν υπολογιστή, ενώ μόνο δύο στους 10 έχουν συμμετάσχει στην εκπαίδευση και κατάρτιση το τελευταίο έτος.