ΛΕΥΚΩΣΙΑ (της απεσταλμένης μας Αλεξάνδρας ΦΩTAKH).-

Σάββατο, 24 Απρίλη 2004. Τέλος τα ψέματα. Εφτασε η μέρα του δημοψηφίσματος. Ενα χρόνο μετά από το άνοιγμα των τειχών και την περιορισμένη επικοινωνία των ελεύθερων και των κατεχόμενων περιοχών, από τα οδοφράγματα κατοχής. Ηρθε η μέρα του «ναι» ή του «όχι» του κυπριακού λαού. Οχι για τη λύση του προβλήματος, αλλά για την αποδοχή ή όχι της ξένης επικυριαρχίας στο νησί. H μέρα της απόφασης, για το αν θα γίνει η Κύπρος ένα ακόμα πιο ισχυρό φέουδο των ιμπεριαλιστών, μια ακόμα πιο ισχυρή βάση, στο δρόμο των πετρελαίων.

Οι κάλπες ανοίγουν στις 7πμ και κλείνουν στις 6μμ. Οι Ελληνοκύπριοι φαίνεται ότι θα διατρανώσουν το «OXI» τους στο «σχέδιο Ανάν». Δεν ισχύει, όμως, το ίδιο και στην κατεχόμενη Κύπρο... H ενορχηστρωμένη προπαγάνδα, που έγινε στο ψευδοκράτος, ο διακαής πόθος των Τουρκοκυπρίων, για ένωση με τους Ελληνοκυπρίους - θεωρώντας ότι έτσι θα βγουν από τη μιζέρια και θα κερδίσουν μία καλύτερη ζωή, μακριά από το στρατοκρατούμενο καθεστώς, το οποίο αναγκάζονται να βιώνουν αυτή τη στιγμή - προδιαγράφουν, μάλλον, θετικό αποτέλεσμα στη βόρεια πλευρά του νησιού. Εξαίρεση οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι σπιτιών Ελληνοκυπρίων, σε χωριά της κατεχόμενης Λευκωσίας και Αμμοχώστου.

Χτες περάσαμε και πάλι την πράσινη γραμμή, με κατεύθυνση τη Μόρφου, ή, κατά το ψευδοκράτος, Γκιουζέλγιουρτ (= όμορφη πόλη). Σήμα κατατεθέν της πόλης, οι ανθισμένοι πορτοκαλεώνες. Δίνουν μυρωδιά και χρώμα στην περιοχή, ξυπνώντας τις αισθήσεις του επισκέπτη. Εκτός όμως από τη μυρωδιά των πορτοκαλιών, η Μόρφου χαρακτηρίζεται από την ισχυρότατη στρατιωτική παρουσία. Οπου και να γυρίσεις το βλέμμα σου, υπάρχει στρατός. Οπου και να κοιτάξεις πάνοπλοι στρατιώτες, που δηλώνουν την ισχύ του καθεστώτος. H πόλη ασφυκτιά από ένστολους. Ζει υπό τη σκιά των γιγάντιων αγαλμάτων, που θυμίζουν στους κατοίκους και στους επισκέπτες ότι δεν είναι ελεύθεροι.

Ενόψει του δημοψηφίσματος, το καθεστώς έχει γεμίσει την πόλη σημαίες του ψευδοκράτους και της «μαμάς» Τουρκίας, σε μία προσπάθεια τόνωσης του εθνικισμού. Επεισόδια με «γκρίζους λύκους», που επιτίθενται στους οπαδούς του «NAI», σκορπούν το φόβο...

Παρ' όλα αυτά, οι Τουρκοκύπριοι, θύματα της ανταλλαγής πληθυσμών, που έγινε, επί Κληρίδη, μετά το πραξικόπημα, είναι ιδιαίτερα φιλόξενοι και πρόθυμοι να μας ανοιχτούν και να μας παρακαλέσουν «να τους σώσουμε, να ψηφίσουμε NAI». Στο καφενείο των συνταξιούχων, ο καφές μας είναι κερασμένος από τον κ. Αλί, συνταξιούχο αεροσυνοδό, πρόσφυγα από την Πάφο, όπως και η πλειοψηφία των κατοίκων. «Αν προσπαθήσουμε και θέλουμε, μπορούμε να ζήσουμε μαζί», μας λέει, «δε θα έχουμε άλλη ευκαιρία για λύση. Εδώ βλέπετε την κατάσταση». Είναι τόσο συναισθηματικά φορτισμένος, που δε διακρίνει τις παγίδες του σχεδίου. «Ολα διορθώνονται, αρκεί να γίνει η αρχή», προσθέτει. Αυτή είναι η μία πλευρά...

Στη συζήτηση μπαίνει και ο κ. Ισμαήλ, συνταξιούχος γεωπόνος, που σε άπταιστα ελληνικά δηλώνει ότι σήμερα θα καταψηφίσει το σχέδιο. «Κι εγώ, παιδί μου, πρόσφυγας είμαι εδώ. Θέλω να πάω σπίτι μου, αλλά φοβάμαι ότι όλοι αυτοί δε θα μας αφήσουν να ζήσουμε μαζί», μου λέει. «Εγώ τους φοβάμαι, οι εθνικιστές το '57 έκαψαν το χωριό μου, γιατί ήμασταν Τούρκοι, το '74 ήρθαν οι Τουρκαλάδες και μας έκαναν έτσι, μετά απ' όλα αυτά, πώς θα ζήσουμε μαζί;». Δηλώνει Κύπριος, όχι Τούρκος «και οι δύο πλευρές κάναμε λάθη, σημειώνει, αλλά αν δε μας αφήσουν μόνους μας, με όλους αυτούς πάνω στο κεφάλι μας, να βάζουν φιτιλιές, πώς θα τα καταφέρουμε;». Μάλλον όμως ανήκει στη μειοψηφία, που καταλαβαίνει το παιχνίδι που παίζεται στην πλάτη του λαού, αφού οι περισσότεροι είτε παρασύρονται από την ανάγκη για αλλαγή της κατάστασης, είτε - στις περιπτώσεις που λένε «όχι» - αφήνονται στα εθνικιστικά τους αισθήματα.

O Σαΐμ είναι οδοντογιατρός, πρόσφυγας κι αυτός. «Εγώ είμαι τρεις φορές πρόσφυγας, δηλώνει. Μας διώξανε τρεις φορές, οι Ελληνες εθνικιστές, το '59, το '63 και οι Τούρκοι το '74». Θα ψηφίσει «ναι» σήμερα, γιατί «εχθρός του καλού είναι το καλύτερο και τόσα χρόνια διαιωνίζουμε την κατάσταση, ψάχνοντας κάτι καλύτερο. Αυτοί (σ.σ. τα τουρκικά στρατεύματα), δε φεύγουν κι αυτή είναι η τελευταία μας ευκαιρία, πριν πάμε στα ακόμα χειρότερα. Εμείς εδώ λέμε ότι μπορούμε να ζήσουμε μαζί και σας παρακαλώ να ψηφίσετε "ναι"».

Οι Τουρκοκύπριοι, που ζουν στη Μόρφου ως πρόσφυγες, είναι σίγουροι ότι μια μέρα θα αναγκαστούν να φύγουν. Θέλουν να φύγουν, να πάνε στα δικά τους χωριά. Το περιμένουν από μέρα σε μέρα. Δε φτιάχνουν τίποτα, δε χτίζουν, δε θάβουν τους νεκρούς στην πόλη...

Στην κατεχόμενη Κύπρο το αποτέλεσμα θα είναι μάλλον «ναι». Ενα «ναι», φορέας όσων προσπαθούν να αποφύγουν. Ενα «ναι», που δημιουργεί συνθήκες για ένα νέο '74, καθώς βαθαίνει περισσότερο τον υπάρχοντα διαχωρισμό. Κανείς όμως δεν μπήκε στον κόπο να εξηγήσει στους ανθρώπους, τι είναι αυτό που, πραγματικά, χτίζεται με το «σχέδιο Ανάν». Ετσι μένουν με την εντύσωση πως απλά θα πέσουν τα τείχη του διαχωρισμού...