Το πάθος του ταξιδιού και της έρευνας, αλλά πρωτίστως η αναζήτηση πρώτων υλών, νέων αγορών και η οικονομικοπολιτική κυριαρχία ενός κράτους επί των ανταγωνιστών του, ήταν, από αρχαιοτάτων χρόνων, τα κίνητρα της εξερεύνησης του κόσμου. Αυτά ήταν τα κίνητρα και του πρώτου εξερευνητή των βορείων θαλασσών της Ευρώπης, στα μέσα του 4ου π. Χ. αιώνα. Του Πυθέα, από την ελληνική αποικία της Μασσαλίας, την οποία ίδρυσαν οι Φωκαείς στα 600 π. Χ. και την κατέστησαν ένα από τα ισχυρότερα λιμάνια και εισαγωγικά, εξαγωγικά και διαμετακομιστικά εμπορικά κέντρα της Μεσογείου, με ανταγωνιστές τους Ετρούσκους, Ρωμαίους και Καρχηδόνιους. Η Μασσαλία, στα χρόνια του Πυθέα, χρηματοδότησε δύο εξερευνητικές αποστολές. Η μία, με επικεφαλής τον Ευρυμένη, εξερεύνησε τις δυτικές ακτές της Αφρικής. Η άλλη, με επικεφαλής τον Πυθέα, στα 340-330 π. Χ., αφορούσε στις ευρωπαϊκές ακτές του Ατλαντικού Ωκεανού, προς Βορράν. Ο Πυθέας, αναζητώντας τις «Κασσιτερίδες νήσους», δηλαδή πολύτιμα μέταλλα και κασσίτερο, πλέοντας παράλληλα στις ηπειρωτικές ακτές, πέρασε τις Ηράκλειες Στήλες, τη φοινικική πόλη Γάδειρα (Κάντιθ), το Ιερόν Ακρον (Αγιος Βικέντιος), τις ακτές της Ιβηρίας και Γαλλίας, τη Μάγχη, επισκέφθηκε τα ορυχεία κασσίτερου στη Βρετανία, διάβηκε τη θάλασσα μεταξύ Ιρλανδίας και Βρετανίας, έως τη Σκοτία, έφθασε στη Θούλη (μάλλον πρόκειται για την Ισλανδία) και μέσω των ανατολικών ακτών της Βρετανίας επέστρεψε στη Μασσαλία.

Σήμερα παρουσιάζουμε το ελκυστικότατα γραμμένο, πολύπλευρης, εκλαϊκευτικής, αλλά τεκμηριωμένης γνώσης (αρχαιολογικής, ιστορικής, πολιτικοοικονομικής) βιβλίο του καθηγητή Ευρωπαϊκής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Μπάρι Κανλάιφ «Πυθέας ο Ελληνας (Εξερευνητής και θαλασσοπόρος)» (μετάφραση Αλέξανδρος Ρήγας, εκδόσεις «Γκοβόστη»). Ο συγγραφέας ιστορεί την ίδρυση της Μασσαλίας, την αγροτική, εμπορική, ναυτική ανάπτυξή της, το καθεστώς, την ταξική διάρθρωση, τους θεσμούς, τις οικιστικές και λιμενικές επεκτάσεις, τις συνεργασίες και τους ανταγωνισμούς της με άλλους πολιτισμούς και αναλύει τους στόχους αλλά και τα επιτεύγματα του ταξιδιού του Πυθέα. Ο «Κολόμβος», «Γαλιλαίος» και «Δαρβίνος» της αρχαιότητας, όπως παρομοιάζουν τον Πυθέα οι ειδικοί επιστήμονες, δεν ήταν μόνο τολμηρός και ικανότατος θαλασσοπόρος, αλλά και πολύπλευρος επιστήμονας-ερευνητής (γεωμέτρης, αστρονόμος, μαθηματικός). Οι σωζόμενες - σε έργα άλλων αρχαίων συγγραφέων - ερευνητικές περιγραφές και επισημάνσεις του Πυθέα από το - δυστυχώς - χαμένο έργο του «Περί θαλασσών» ή «Γης περιήγησις», αποδείχτηκαν σε μεγάλο βαθμό ορθές, βοήθησαν πολύ τις αρχαιολογικές έρευνες και θεωρούνται αξιοθαύμαστη συνεισφορά στην επιστήμη.