Η δυναμική αντεπίθεση του νεολαιίστικου κινήματος και η ανάγκη να γίνουν τα προβλήματα της νεολαίας υπόθεση του εργατικού κινήματος, είναι βασικοί στόχοι για το ΚΚΕ, που προβάλλουν και αναλύονται μέσα από το κείμενο των Θέσεων της ΚΕ του Κόμματος για την Πανελλαδική Συνδιάσκεψη που πραγματοποιείται το Φθινόπωρο. Κομβικό ζήτημα για την αποφασιστική στροφή που καλείται να κάνει το ΚΚΕ στη δράση του, προκειμένου να βάλει στο επίκεντρο τα προβλήματα της νεολαίας, είναι η γνωριμία και η κατανόηση των νέων σύγχρονων συνθηκών, μέσα στις οποίες οι νέοι διαμορφώνουν πολιτική και κοινωνική συνείδηση, συνθήκες που καθορίζονται από δυο βασικούς παράγοντες: την προσωρινή νίκη της αντεπανάστασης και τις επιθετικές καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις.

Στο κείμενο των Θέσεων της ΚΕ του ΚΚΕ, ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην προσπάθεια του καπιταλισμού να χειραγωγήσει από πολύ νωρίς τις νεανικές συνειδήσεις. «Τα νεανικά, σε μεγάλο βαθμό διαχρονικού χαρακτήρα, νεολαιίστικα γνωρίσματα περισσότερο από πριν είναι ευάλωτα και εκτεθειμένα στη συστηματική προσπάθεια της άρχουσας τάξης, να κερδίσει τα μυαλά της νεολαίας από όσο γίνεται πιο μικρή ηλικία, πριν ακόμα φθάσει στα θρανία του Δημοτικού», επισημαίνεται χαρακτηριστικά. Και παρακάτω, οι Θέσεις εξηγούν: «Η πολιτική χειραγώγησης της νεολαίας συντελείται μέσα από έναν πολυπλόκαμο οργανισμό θεσμών και κρατικών μηχανισμών καταστολής στους χώρους εργασίας, κατοικίας, μόρφωσης, αθλητισμού και πολιτισμού, σε όλο το φάσμα του εποικοδομήματος. Υπεισέρχεται στην καθημερινή ζωή. Η χειραγώγηση ταυτίζεται σε μεγάλο βαθμό με την τρομοκράτηση. Η τρομοκρατημένη συνείδηση είναι ο στόχος της».

Μέσα στο κείμενο των Θέσεων περιγράφεται, αλλά και ο καθένας μπορεί να το αντιληφθεί και να το εμπλουτίσει με παραδείγματα από την εμπειρία του, το πώς συντελείται αυτή η προσπάθεια χειραγώγησης των νεανικών συνειδήσεων. Εντονος είναι, παράλληλα, ο προβληματισμός στις γραμμές του Κόμματος, αλλά και γενικότερα στην κοινωνία, για το πώς και πόσο μπορεί κανείς να αντισταθεί στα διαρκώς αυξανόμενα ρουσφέτια, στους εκβιασμούς, στον καθημερινό βομβαρδισμό αντιδραστικών μηνυμάτων με όλα τα μέσα, τους θεσμούς και τους μηχανισμούς που διαθέτει το σύστημα.

Σ' αυτές τις συνθήκες προβάλλει με αυξημένη σημασία η έννοια του προσωπικού παραδείγματος, της αυτοθυσίας και των αξιών των κομμουνιστών.

Η οικογένεια και το στενό συγγενικό ή φιλικό περιβάλλον είναι από τους πρώτους παράγοντες που επιδρούν στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και της συνείδησης του νέου, από τα πρώτα του βήματα στη ζωή μέχρι και μετά την ενηλικίωσή του. Είναι γεγονός ότι, όπως επισημαίνουν οι Θέσεις, μόνο «ένα μικρό μέρος των παιδιών, κάτω από τη θετική επίδραση οικογενειών που έχουν προσχωρήσει στην ταξική πάλη, στον πολιτικό αγώνα κατά της αντιδραστικής πολιτικής, στον αγώνα με αντιμονοπωλιακούς αντιιμπεριαλιστικούς στόχους, έχει την ευκαιρία να συνειδητοποιήσει τη σημασία του αγώνα». Το προσωπικό παράδειγμα του γονιού έχει βαρύνουσα σημασία για τη διαμόρφωση συνείδησης του παιδιού, από τα πολύ μικρά του χρόνια.

Δεν μπορεί, για παράδειγμα, οι εργάτες γονείς που μεγαλώνουν το παιδί τους με χίλιες δυο στερήσεις να τρέφουν την αυταπάτη ότι θα αφήσουν το παιδί τους «ελεύθερο» να μεγαλώσει και να επιλέξει μόνο του την πολιτική του τοποθέτηση και στάση ζωής, γιατί πολύ απλά, όσο δεν προσπαθούν οι ίδιοι να παρέμβουν στη διαμόρφωση πολιτικής συνείδησης του παιδιού τους, το σχολείο, η τηλεόραση, ο κοινωνικός του περίγυρος, δουλεύει ακατάπαυστα, προσπαθώντας να κάνει το σημερινό παιδί έναν υποταγμένο άνθρωπο.

Οταν ο γονιός, για να πάρουμε ένα άλλο παράδειγμα, δουλεύει από το πρωί μέχρι το βράδυ, συχνά σε δυο δουλιές, για να αντικαταστήσει την τηλεόραση με «home - cinema», για να βάλει στην μπανιέρα υδρομασάζ, για να πάρει δεύτερο αυτοκίνητο κ.ο.κ. τι πρότυπα δημιουργεί, τι παράδειγμα δίνει στο παιδί του;

Οταν ο γονιός νοιάζεται μόνο για τους βαθμούς που φέρνει το παιδί του από το σχολείο και δεν εξετάζει τι γράφουν τα βιβλία του, δεν εξετάζει τι γνώσεις αποκτά και τι αντίληψη διαμορφώνει, πώς θα βοηθήσει το παιδί του να αγαπήσει τη μόρφωση;

Από πολύ μικρή ηλικία, παρεμβαίνει επίσης στη διαμόρφωση της συνείδησης του παιδιού το σχολείο. Μεγάλη σημασία έχει, λοιπόν, ο ρόλος του δασκάλου. Στις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ αφιερώνεται ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στο ρόλο των κομμουνιστών εκπαιδευτικών και του κινήματος των εκπαιδευτικών. Εκεί τονίζεται: «Οι εκπαιδευτικοί συμμετέχουν στην "παραγωγή" μορφωμένων και ιδεολογικά προσανατολισμένων νέων. Διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της συνείδησης των νέων και από αυτήν την άποψη αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα η ποσοτική και ποιοτική ενδυνάμωση του Κόμματος στο χώρο αυτόν. Ο ρόλος τους είναι σχετικά διαφορετικός από το ρόλο και του εργάτη - παραγωγού εμπορευμάτων, και εκείνων που δουλεύουν στη σφαίρα των υπηρεσιών. Οι εκπαιδευτικοί αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του βασικού ιδεολογικού μηχανισμού του καπιταλιστικού συστήματος. Εχουν άμεση σχέση με διαμόρφωση κοινωνικής και, κατ' επέκταση, πολιτικής συνείδησης».

Ο όλο και πιο στενός εναγκαλισμός του σχολείου με επιχειρηματίες και επιχειρηματικές δραστηριότητες, καθώς και οι τελευταίες αντιεκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις, μπλέκουν στα δίχτυα τους τους εκπαιδευτικούς, πιέζουν και ελέγχουν τη δράση τους μέσα στην τάξη. Γι' αυτό και χρειάζεται μεγάλη και προσανατολισμένη προσπάθεια από το κίνημα των εκπαιδευτικών, ώστε να μη μετατραπούν οι εκπαιδευτικοί σε άβουλα γρανάζια στο σύστημα χειραγώγησης των νεανικών συνειδήσεων μέσα στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού συστήματος.

Και σ' αυτή την περίπτωση, το προσωπικό παράδειγμα του κομμουνιστή δασκάλου είναι σημαντικό. Δεν μπορεί ο δάσκαλος σήμερα να είναι εντάξει με τη συνείδησή του, να είναι ευχαριστημένος από τον εαυτό του, αν, για παράδειγμα, κατάφερε απλά και μόνο να ολοκληρώσει την παράδοση της διδακτέας ύλης μέσα στις προθεσμίες που του δίνονται. Δεν μπορεί, να αναπαράγει τις αντιεπιστημονικές δοξασίες και τον αντικομμουνισμό, που συναντάται όλο και πιο συχνά στα σχολικά βιβλία. Δεν μπορεί ο καθηγητής του γυμνασίου ή του λυκείου να γίνεται κήρυκας του «έξω η πολιτική από τα σχολεία».

Ιδιαίτερα ο κομμουνιστής δάσκαλος δε φτάνει να είναι μόνο καλός συνδικαλιστής και πρωτοπόρος στους αγώνες, χρειάζεται να δίνει πρώτα εξετάσεις μέσα στην τάξη, να είναι και πρωτοπόρος κομμουνιστής παιδαγωγός.

Οπως τονίζουν οι Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ: «Νεολαιίστικο κίνημα ενωμένο και ρωμαλέο μπορεί να υπάρξει όταν η πάλη για τα προβλήματα είναι στενά συνδυασμένη με την πάλη κατά της χειραγώγησης. Ο καπιταλισμός φαίνεται ισχυρότερος από ό,τι πραγματικά είναι, γιατί, πέρα από τους κλασικούς μηχανισμούς βίας και καταστολής, έχει αναγάγει σε επιστήμη και τη χειραγώγηση». Ο ρόλος των κομμουνιστών στην οικογένεια, στο σχολείο, συνολικά στη δράση τους είναι να αναμετρηθούν αποφασιστικά μ' αυτούς τους μηχανισμούς χειραγώγησης.