Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια

"Εγκυκλοπαίδεια" στην αρχαιότητα σήμαινε το σύνολο των στοιχειωδών και γενικών, τότε, γνώσεων. Εγκυκλοπαίδειες δεν υπήρχαν, αλλά υπήρχαν εγκυκλοπαιδικού περιεχομένου έργα στην αρχαία Αίγυπτο, την Ελλάδα, τη Ρώμη, την Κίνα, στις αραβόφωνες χώρες και σε ευρωπαϊκές κατά το Μεσαίωνα. Τον σύγχρονο όρο "εγκυκλοπαίδεια" τον "θεμελίωσε" (στα χρόνια 1751 - 1781) ο Γάλλος, κορυφαίος φιλόσοφος του Διαφωτισμού Ντενί Ντιντερό,ο οποίος, με συνεργάτη τον Λ. ντ' Αλαμπέρ, συνέταξε και εξέδωσε την πρώτη στον κόσμο "Εγκυκλοπαίδεια, ή ερμηνευτικό λεξικό των επιστημών, των τεχνών και των επαγγελμάτων".(35 τόμοι η πρώτη έκδοση, 23.135 σελίδες, 3.150 εικονογραφικοί πίνακες - χαρακτικά σπουδαίων καλλιτεχνών της εποχής). Μόνο ένας άθεος υλιστής φιλόσοφος, ένας "μετρ των τεχνών" σαν τον Ντιντερό, μπορούσε να παλέψει τα "σκοτάδια" της άγνοιας και τη φεουδαρχική "φωτισμένη δεσποτεία", για να δώσει στον ανείπωτα εκμεταλλευόμενο λαό της εποχής του το "φως" της γνώσης. "Φως" που προηγίαζε τη Γαλλική Επανάσταση.

Εκτοτε κυκλοφόρησαν, παγκοσμίως, πλήθος από εγκυκλοπαίδειες - όχι πάντα διαπνεόμενες από τις ιδέες του Ντιντερό - ενώ σήμερα αποτελούν "καταναλωτικό προϊόν", συχνά χαμηλής ποιότητας. Στο έργο αυτό του Ντιντερό - που θα παραμένει ιστορικός "σταθμός" στον αγώνα του ανθρώπου για γνώση - εισάγει και το συστήνουμε ιδιαίτερα σε μαθητές και νέους, το μικρού σχήματος βιβλίο"Ντιντερό Εγκυκλοπαίδεια" σε κείμενα - επιμέλεια του άξιου συγγραφέα Κυριάκου Ντελόπουλου,(εκδόσεις "Καστανιώτη"). Η έκδοση αυτή εικονογραφημένη με 92 πίνακες (από τους 3.150), που κυρίως αφορούν στο βιβλίο και την παραγωγή του (Αλφάβητα, Καλλιγραφία, Χαρτοποιία, Τυπογραφία, Βιβλιοδεσία), "κεφάλαια" που συνοδεύονται με σύντομα κατατοπιστικά κείμενα. Ποιος πρέπει να είναι ο σκοπός μιας εγκυκλοπαίδειας; Να τι διακήρυσσε ο ουμανιστής Ντιντερό: "Να συγκεντρώσει τη διασκορπισμένη στην επιφάνεια της Γης γνώση, να εξηγήσει το γενικό της σχήμα στους ανθρώπους που ζουν μαζί μας και να τη μεταβιβάσει σ' αυτούς που θα 'ρθουν μετά από μας, ώστε ο μόχθος αιώνων που πέρασαν να μην αποδειχτεί μάταιος στους ερχόμενους αιώνες και οι απόγονοί μας, αποκτώντας μια καλύτερη εκπαίδευση, να αποβούν πιο χρηστοί και να γίνουν ευτυχέστεροι, κι εμείς να απέλθουμε χωρίς να έχουμε φανεί ανάξιοι του ανθρώπινου γένους".

Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ