Η διαφάνεια στην ανάθεση και εκτέλεση των δημοσίων έργων είναι η μόνη λέξη που έχει ξεχαστεί από το νομοσχέδιο του ΥΠΕΧΩΔΕ, που πρόκειται να κατατεθεί σύντομα στη Βουλή και το οποίο παρουσίασαν χτες στους δημοσιογράφους ο υπουργός Κ. Λαλιώτης και ο υφυπουργός Χρ. Βερελής.Αντίθετα, το νομοσχέδιο αυτό προωθεί τη μονοπώληση των δημόσιων έργων από λίγους μεγαλοεργολάβους, ενώ περιέχει επικίνδυνες διατάξεις, όπως αυτή με την οποία διακυβεύεται ο δημόσιος χαρακτήρας της ΕΥΔΑΠ, ή αυτές με τις οποίες οι εταιρίες διαχείρισης των μεγάλων έργων εξαιρούνται από τους όποιους περιορισμούς περιέχει το θεσμικό πλαίσιο για τα δημόσια έργα, τις μελέτες και τις προμήθειες του Δημοσίου!

Με το άρθρο 3 του νομοσχεδίου, καθιερώνεται η υποχρέωση σε όλα τα στελέχη του ΥΠΕΧΩΔΕ που ασχολούνται με την ανάθεση ή επίβλεψη έργων, καθώς και σε όλα τα μέλη των Επιτροπών Εισήγησης, για την ανάθεση των δημοσίων έργων να υποβάλουν δήλωση "πόθεν έσχες". Και το μέτρο, όμως, αυτό μάλλον αποδυναμώνεται, αφού πρόθεση της κυβέρνησης φαίνεται πως είναι να αποδείξει ότι για τις στρεβλώσεις στην κατασκευή των έργων υπεύθυνοι είναι μερικοί υπάλληλοι που χρηματίζονται και όχι οι δικές της πολιτικές επιλογές και ο καθοριστικός της ρόλος στο "μεγάλο φαγοπότι" των δημοσίων έργων.

Να σημειώσουμε ότι ο νόμος αυτός είναι ο δεύτερος που προωθεί η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ τα τρία τελευταία χρόνια, με υποτιθέμενο στόχο να μπει τάξη στο σύστημα παραγωγής των δημοσίων έργων, ενώ στην πράξη μόνο αυτό δεν έγινε. Αρκεί να θυμίσουμε ότι ο προηγούμενος νόμος 2229/94 καθιέρωσε κατ' απαίτηση των Βρυξελλών τις περιβόητες αιτιολογήσεις των προσφορών, με βάση τις οποίες ανατέθηκαν έργα ακόμη και στον 30ό μειοδότη!

Με λίγα λόγια και το νέο νομοσχέδιο, κάλλιστα μπορεί να αποκληθεί ψευδεπίγραφο, αφού φέρει τον τίτλο "Βελτίωση των διαδικασιών ανάθεσης και άλλες διατάξεις". Σύμφωνα με αυτό:

• Καθιερώνεται, παράλληλα, με τις αιτιολογήσεις των προσφορών και ένας "μαθηματικός τύπος" αντικειμενικού προσδιορισμού των υπερβολικά χαμηλών προσφορών, προκειμένου να περιοριστεί ο υποκειμενισμός στις αναθέσεις των έργων με προϋπολογισμούς άνω του 1,5 δισ. δρχ. Ενδεχομένως και σε ένα βαθμό ο τύπος αυτός μπορεί να περιορίσει τον υποκειμενισμό, αν και όπως επισημαίνεται από πολλές πλευρές και το σύστημα αυτό μπορεί να ελεγχθεί από τις ισχυρές οικονομικές μονάδες των εργολάβων. Ομως, το ίδιο το νομοσχέδιο με την παράγραφο 8 του άρθρου 2 αυτοαναιρεί την εφαρμογή της διάταξης αυτής και την παραπέμπει στο άγνωστο μέλλον, αφού για να ισχύσει θα χρειαστεί να ορίσει ημερομηνία ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ με απόφασή του! Από το νομοσχέδιο, λοιπόν, αυτό "περί διαφάνειας" υπάρχει κίνδυνος να μείνουν μόνο όλες οι άλλες διατάξεις, που μόνο τη διαφάνεια δεν προωθούν...
• Μία από τις διατάξεις αυτές είναι η παράγραφος 2 του άρθρου 5, με την οποία παραδίδονται ανενδοίαστα τα μεγάλα έργα στις υπάρχουσες 40 περίπου τεχνικές εταιρίες Η Τάξης, αφού απαγορεύει ουσιαστικά στις μικρότερες εταιρίες Ζ Τάξης να μετεξελιχτούν σε Η Τάξης! Με τον τρόπο αυτό, η μονοπώληση των μεγάλων έργων από λίγους εργολάβους γίνεται πραγματικότητα...
• Με το άρθρο 6, λειτουργίες του δημόσιου τομέα παραδίδονται στον ιδιωτικό, όπως το περιβόητο Ινστιτούτο Οικονομίας των Κατασκευών, η ίδρυση του οποίου προβλεπόταν από το 1984 και ποτέ δε λειτούργησε και τώρα μετατρέπεται σε Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου.
• Με το άρθρο 7 εγκαταλείπονται όλα τα προσχήματα από την κυβέρνηση, και καθιερώνεται η διαχείριση του δημόσιου χρήματος με πλήρη αδιαφάνεια, αφού οι εταιρίες διαχείρισης των μεγάλων έργων εξαιρούνται από τις διατάξεις κατασκευής δημοσίων έργων, ανάθεσης μελετών και προμηθειών του δημοσίου και άρα από τις διατάξεις του Δημόσιου Λογιστικού.
• Από τον ολισθηρό δρόμο της ιδιωτικοποίησης δε γλιτώνει και η ΕΥΔΑΠ, από την οποία αφαιρείται, ουσιαστικά, όλος ο (χωρίς κέρδη) τομέας κατασκευής έργων αποχέτευσης, αγωγών ομβρίων και διευθέτησης ρεμάτων, που ανατίθενται, χωρίς όμως και πρόβλεψη για σχετικά κονδύλια, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ετσι, στη μεν ΕΥΔΑΠ παραμένει πλέον μόνον ο κερδοφόρος τομέας της ύδρευσης και, άρα, άνετα μπορεί να παραδοθεί πλέον η δημόσια και κοινωφελής αυτή επιχείρηση στους ιδιώτες για να πληρώνουν οι Αθηναίοι το νερό για... χρυσάφι, ενώ, από την άλλη, οι δήμοι θα αναγκαστούν να επιβάλουν νέα χαράτσια στους δημότες για να γίνουν τα έργα αποχέτευσης! "Με έναν σμπάρο δύο τρυγόνια", που λέει και η σχετική παροιμία.
• Με το άρθρο 11, η κυβέρνηση επιχειρεί να μετατρέψει το ΤΕΕ από τεχνικό σύμβουλο του κράτους σε τεχνικό σύμβουλο για καλύτερες επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα στα Βαλκάνια!

Νίκος ΠΕΡΠΕΡΑΣ