Η βελτίωση των συνθηκών εργασίας, της κατοικίας, του αποχετευτικού συστήματος, της ύδρευσης, η καλύτερη διατροφή, η απαγόρευση, έστω και ποινικά, της παιδικής εργασίας, η κατοχύρωση του ελεύθερου χρόνου, ήταν κατακτήσεις με ευρύτερη σημασία και συμβολή, με άμεση αντανάκλαση και στην υγεία, το πολυτιμότερο, όπως συνηθίζεται να λέγεται, αγαθό.

Η αλματώδης ανάπτυξη της Ιατρικής Επιστήμης και της τεχνολογίας, η χρησιμοποίηση των φαρμάκων είχε και αυτή τη δική της συμβολή, η οποία όμως είναι κατά πολύ μικρότερη, εκείνης της βελτίωσης των συνθηκών ζωής.

Η επισήμανση αυτή γίνεται κατανοητή σε όλη της τη διάσταση, όταν την υγεία την αντιληφθούμε με το πραγματικό της νόημα, που είναι όχι απλώς η έλλειψη κάποιας αρρώστιας αλλά "η δυνατότητα του ανθρώπου να συμμετέχει ενεργά στην παραγωγική διαδικασία (εργασία) αλλά και στις υπόλοιπες κοινωνικές δραστηριότητες". Γι' αυτό ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ιδιαίτερα την περίοδο (1970 - 89), με τη συμμετοχή των πρώην σοσιαλιστικών χωρών, έδινε μεγάλη σημασία στον παράγοντα αυτό. Είχε εκδώσει μια σειρά οδηγίες και προγράμματα στην κατεύθυνση της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης. Στην ίδια λογική κινείται και το πρόγραμμα "Υγεία για όλους το 2000".

* * *

Μεγάλες ομάδες πληθυσμού και στη χώρα μας οδηγούνται στην εξαθλίωση με αυξανόμενους ρυθμούς.

Η ανεργία, η φτώχεια, η υποβάθμιση των συνθηκών εργασίας, όχι μόνο της εργατικής τάξης, η αλλοπρόσαλλη χρήση των πόρων (άλλοι αρρωσταίνουν από την καλοφαγία και άλλοι πεθαίνουν από την πείνα ή από τα χαλασμένα προϊόντα που κυκλοφορούν), η υποβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης, η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, είναι παράγοντες που βρίσκονται σε εξέλιξη και ήδη έχουν επιδράσει αρνητικά στο επίπεδο της υγείας των εργαζομένων. Παρ' ότι ο προσανατολισμός των Υγειονομικών Συστημάτων και της Ιατρικής Επιστήμης στη χώρα μας δε βρίσκεται στην κατεύθυνση του εντοπισμού και επίλυσης του υγειονομικού προβλήματος των εργαζομένων, πολλές έρευνες και μελέτες υπάρχουν που αποδεικνύουν τον πιο πάνω ισχυρισμό.

* * *

Θα επιχειρήσω μια πρώτη και γενική αναφορά στις επιπτώσεις αυτές.

• Η επιδιωκόμενη, μέσα από το νομοσχέδιο, μείωση του κόστους εργασίας σημαίνει μείωση της οικονομικής δυνατότητας των εργαζομένων να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις της ζωής. Σημαίνει αύξηση της φτώχειας και αδυναμία κάλυψης βασικών - ζωτικών πλέον αναγκών, ακόμα και διατροφής ή αγοράς υπηρεσιών υγείας, δηλαδή πρόληψης, περίθαλψης και φαρμάκων. Πολύ περισσότερο που το Δημόσιο Σύστημα Υγείας συρρικνώνεται, το ασφαλιστικά ταμεία περικόπτουν παροχές και οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να προσφεύγουν στον ακριβό και κερδοφόρο Ιδιωτικό Τομέα Υγείας.

Σε χειρότερη μοίρα βρίσκονται οι ανασφάλιστοι, οι χιλιάδες μετανάστες με ή χωρίς άδεια εργασίας, οι οποίοι έχουν εγκαταληφθεί στη φιλανθρωπία "φιλέσπλαχνων" κυριών που ο μόνος στόχος τους είναι να καλύψουν μέσω της "φιλανθρωπίας" τα εγκλήματα και τις ευθύνες τους.

• Οι καταυλισμοί και οι υποβαθμισμένες συνοικίες αυξάνονται και αποτελούν πηγή μολύνσεων και θερμοκήπια για λοιμώξεις και άλλα νοσήματα. Εκεί οι δείκτες διαφόρων νόσων βρίσκονται σε τρομακτικά μεγάλα επίπεδα.
• Το οχτάωρο, βασική κατάκτηση των αρχών του αιώνα, αποτελεί σήμερα μεγάλο χρόνο εργασίας. Αντί της καθολικής μείωσής του, το νομοσχέδιο καθιερώνει το εννιάωρο και το δεκάωρο. Η παράταση όμως του χρόνου εργασίας, πλην των άλλων αρνητικών επιπτώσεων, αυξάνει τις επαγγελματικές ασθένειες και ιδιαίτερα τα εργατικά ατυχήματα.
• Το σταθερό ωράριο εργασίας αποτελεί βασικό στοιχείο ποιότητας ζωής. Το ελαστικό ωράριο αποδιοργανώνει το ρυθμό και την οργάνωση της ζωής του ίδιου του εργαζόμενου και της οικογένειάς του. Η οικογένεια, που πάνω της στηρίχτηκαν για χιλιετηρίδες οι κοινωνίες μας, αποτελεί το κύτταρό τους, πηγή αξιών, αρχών, παραδόσεων αλλά και δομή στήριξης της υγείας των μελών της. Πέρα από την καθοριστική συμβολή της στην ψυχολογική ανάπτυξη και ισορροπία του ανθρώπου, μια σειρά υπηρεσίες υγείας παρέχονται μέσα από την οικογένεια. Πολλές μάλιστα από αυτές μετατοπίζονται στην οικογένεια λόγω της έλλειψης του κράτους. Η οικογένεια λοιπόν δεν κινδυνεύει από τον κομμουνισμό, όπως διέδιδαν οι καπιταλιστές, αλλά από τον ίδιο τον καπιταλισμό και τις αντιφάσεις του.
• Η μετατροπή του ανθρώπου από υποκείμενο της εργασίας σε εργαλείο, ανά πάσα στιγμή σε ετοιμότητα για την ικανοποίηση των αναγκών του ανταγωνισμού της επιχείρησης, θα τον αποξενώσει ακόμα πιο πολύ από την εργασία του, θα επιδράσει αρνητικά στον χαρακτήρα και την ψυχοσωματική του συγκρότηση, θα του στερήσει κάθε δυνατότητα προσωπικών, οικογενειακών και κοινωνικών στόχων και δραστηριοτήτων.

Είναι σίγουρο ότι το νέο τούτο νομοσχέδιο θα αποτελέσει πηγή αύξησης των επαγγελματικών αλλά και των κοινωνικών ασθενειών. Νοσήματα που σήμερα κάτω από τις ήδη άσχημες συνθήκες δουλιάς και διαβίωσης ευδοκιμούν (π.χ., λοιμώξεις που στο άμεσο παρελθόν ο άνθρωπος είχε θέσει υπό έλεγχο, καρκίνοι, εργατικά ατυχήματα, άγχη, μελαγχολία, ναρκωτικά) κάτω από την παραπέρα υποβάθμιση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης θα γίνουν επιδημίες που θα θερίζουν κύρια νέους αλλά και μεσήλικες και συνταξιούχους.

* * *

Οφείλουν αξιοποιώντας όλες τις γνώσεις που υπάρχουν μέχρι σήμερα, αλλά και προκαλώντας και συγκεκριμένα επιστημονικές μελέτες πάνω στο θέμα, να τεκμηριώσουν την επιστημονική άποψη. Να ενημερώσουν τους φορείς των εργαζομένων και την κυβέρνηση.

Σε κάθε περίπτωση που η κυβέρνηση αγνοεί την επιστημονική άποψη των ΙΣ, αυτοί οφείλουν να προστατεύσουν την υγεία των εργαζομένων μέσα από άλλους δρόμους, αυτούς της συμπαράταξης μαζί τους και του αγώνα. Μόνο έτσι, νομίζω, μπορούν να ισχυρίζονται ότι ανταποκρίνονται στον κοινωνικό τους ρόλο.

Οι ΙΣ οφείλουν να ασχοληθούν με το νομοσχέδιο και για το λόγο ότι θίγει και τους ίδιους τους γιατρούς. Αυτούς που εργάζονται με εξαρτημένη σχέση εργασίας στο δημόσιο και ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα.

Αλλά και οι συνδικαλιστικοί φορείς της εργατικής τάξης πρέπει να απαιτήσουν από τους Ιατρικούς Συλλόγους να ασκήσουν την υποχρέωση που έχουν, να ασχοληθούν με τον όγκο των εργαζομένων και τους κοινωνικούς παράγοντες που τον επηρεάζουν. Να ζητήσουν τη γνώμη τους και την παρέμβασή τους, τόσο για το επίμαχο νομοσχέδιο όσο και για αντίστοιχα θέματα.

Η πολιτική της κυβέρνησης όσο πιο επιθετική γίνεται, τόσο χτυπά όλο και ευρύτερα στρώματα εργαζομένων. Αντικειμενικά διευρύνεται το μέτωπο αντίστασης και ανατροπής αυτής της πολιτικής.

Το ζητούμενο είναι να βρεθούν οι κρίκοι των προβλημάτων αλλά και των κοινωνικών στρωμάτων που θίγονται, έτσι που να οργανωθεί αυτό το ισχυρό πλατύ μέτωπο που θα είναι ικανό να ανατρέψει αυτή την πολιτική και να βάλει τους δικούς του στόχους και τη δική του στρατηγική. Οι επιστήμονες ας μπουν στην υπηρεσία αυτού του μεγάλου κοινωνικοπολιτικού στόχου.

Μαριάνθη ΑΛΕΙΦΕΡΟΠΟΥΛΟΥ - ΧΑΛΒΑΤΖΗ

μέλος του ΔΣ του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών

σποτ