ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ (του ανταποκριτή μας ΒΗΣ. ΓΚΙΝΙΑ). - Προετοιμάζοντας τη διπλή υποχώρηση Αθήνας και Λευκωσίας από το βέτο στην κοινοτική χρηματοδότηση της Τελωνειακής Ενωσης (ΤΕ) με την Τουρκία και την εγκατάσταση των πυραύλων "S-300" στη μεγαλόνησο, μερίδα του φιλοκυβερνητικού Τύπου ξεκίνησε μια ενορχηστρωμένη εθνικιστική προπαγάνδα, εξαπολύοντας οτιδήποτε από την παραδοσιακή αντιτουρκική φαρέτρα. Ετσι, ενόψει και του Συμβουλίου Υυπουργών Εξωτερικών, την 5η Οκτώβρη στο Λουξεμβούργο, ξεκίνησε ήδη μια προσπάθεια τεχνητού πανικού σχετικά με τη διαδικασία προσχώρησης της Κύπρου. Με άλλοθι και πάλι το (...) δύσμοιρο Κυπριακό και αφορμή γενικόλογους ισχυρισμούς για πολύ ειδικά τεχνικά θέματα, εξελίσσεται ήδη μια συμπαιγνία σε βάρος των πραγματικών συμφερόντων της χώρας. Και αυτό, γιατί η διπλή υποχώρηση αφορά δύο από τα ελάχιστα εναπομείναντα εργαλεία αποτρεπτικής πολιτικής, τις σχέσεις Ευρωπαϊκής Ενωσης - Τουρκίας και την αμυντική θωράκιση της Κύπρου.

Υπάρχουν δύο εξωτερικά ζητήματα σχέσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης με "τρίτες χώρες", που, παραδόξως, έρχονται πάντα στα Συμβούλια Υπουργών ως "πακέτο": Η Τελωνειακή Ενωση (ΤΕ) με την Τουρκία και η διαδικασία προσχώρησης της Κύπρου. Μετά το καλοκαίρι, η κατάσταση έχει ως εξής: Οσον αφορά την ΤΕ, μετά από ομόφωνη απόφαση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Κάρντιφ(15/16 Ιούνη 1998) που υπέγραψε και ο Ελληνας πρωθυπουργός, "υπενθυμίζεται η ανάγκη να υποστηριχτεί οικονομικά η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Τουρκία" δηλαδή, σύμφωνα με ανάλογη απόφαση του Λουξεμβούργου, να αρθούν οι τελευταίες ελληνικές επιφυλάξεις, που είχαν διατυπωθεί μετά τα Ιμια, για την κοινοτική χρηματοδότηση προς την Αγκυρα ύψους 500 δισ. δραχμών. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Κάρντιφ ομόφωνα "σημειώνει την πρόθεση της Κομισιόν να μελετήσει τρόπους και μέσα υποστήριξης της υλοποίησης της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής και να καταθέσει κατάλληλες προτάσεις για το σκοπό αυτό". Οσον αφορά την Ατζέντα 2000 για τη διεύρυνση, η Αγκυρα διέκοψε μονομερώς τον πολιτικό διάλογο μέχρι τον περασμένου Ιούλη, που έστειλε, μετά από εξωγενείς πιέσεις, επιστολή προς την Κομισιόν. Οι Βρυξέλλες ετοιμάζονται να απαντήσουν, μια αποστολή βρίσκεται από χτες στην Αγκυρα και μάλλον αποδέχεται την επανάληψη του οικονομικού διαλόγου χωρίς πολιτικές επιπλοκές. Εκτός από αυτή την απάντηση, η Κομισιόν οφείλει,στα πλαίσια των ομόφωνων αποφάσεων του Κάρντιφ, "στο τέλος του 1998" να υποβάλει τακτική έκθεση για την πρόοδο της Τουρκίας ως προς την προσχώρηση.

Η Τουρκία δε θα συμμετέχει ούτε στην Ευρωπαϊκή Διάσκεψη που έχει οριστεί για την 6η Οκτώβρη στο Λουξεμβούργο. Η αυστριακή εξάμηνη προεδρία δεν έχει προβλέψει Συμβούλιο Σύνδεσης με την Τουρκία έως το τέλος του χρόνου. Μετά, την προεδρία της Ενωσης, για το πρώτο εξάμηνο του 1999, αναλαμβάνει η Γερμανία.Οσον αφορά την Κύπρο, ήδη από τον περασμένο Ιούνη, στο Κάρντιφ, "το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημειώνει ότι έχουν ολοκληρωθεί οι πολυμερείς και διμερείς εργασίες εξέτασης επτά κεφαλαίων του κεκτημένου". Αυτό σημαίνει, στην κανονική γλώσσα, ότι οι έξι υποψήφιες για προσχώρηση χώρες (Κύπρος, Ουγγαρία, Πολωνία, Εσθονία, Τσεχία και Σλοβενία) έχουν προχωρήσει (7 στα 35 κεφάλαια) στο ρυθμό υιοθέτησης του κοινοτικού κεκτημένου. Σύμφωνα με τις αποφάσεις του Λουξεμβούργου (12/13 Δεκέμβρη 1997), η Κομισιόν θα υποβάλει "τακτικές εκθέσεις" για την εξέταση της "προόδου" κάθε υποψηφίου μέλους. Υπάρχει δυνατότητα πολιτικής παρέμβασης (να υπάρξει τώρα πολιτικό "κλείσιμο" για τα 7 κεφάλαια, ή να γίνει τον Ιούνη 1999 για τα 35), αλλά δεν υπάρχει δυνατότητα παρεμπόδισης, σ' αυτή τη φάση των διαδικασιών προσχώρησης. Αυτό δε σημαίνει τίποτα και είναι ανεξάρτητο από την τελική ένταξη της κάθε υποψήφιας χώρας.

Κάποια κράτη - μέλη, ιδιαίτερα η Γαλλία και δευτερευόντως η Ιταλία, έχουν προβάλει επιμέρους επιφυλάξεις στη διαδικασία διεύρυνσης στο σύνολό της,προσπαθώντας να ζυγιάσουν τη διεύρυνση, που ενδιαφέρει ιδιαίτερα τη Γερμανία, με δικά τους οφέλη, τόσο στην ΟΝΕ, όσο και στα εκκρεμή "θεσμικά" ζητήματα. Γαλλία και Ιταλία, έχοντας ιδιαίτερα συμφέροντα στην Τουρκία, έχουν κινητοποιηθεί από τις αρχές του χρόνου για επανενεργοποίηση των σχέσεων Ευρωπαϊκής Ενωσης - Τουρκίας.

Ολοι οι "εταίροι" και η Ελλάδα ελπίζουν, σύμφωνα με την απόφαση του Κάρντιφ, ότι "οι διαπραγματεύσεις προσχώρησης θα επηρεάσουν θετικά την προσπάθεια πολιτικής επίλυσης του Κυπριακού", αλλά κανείς δεν πρόκειται να συμφωνήσει στην τελική ένταξη της Κύπρου, χωρίς επίλυση του πολιτικού ζητήματος. Ετσι, όποιος έχει πρόβλημα για τις σχέσεις με την Τουρκία, επικαλείται "αυτόματα" την Κύπρο.

Αυτός είναι ένας μηχανισμός, που χρησιμοποιείται κατά κόρον από τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις και τις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια για να εξουδετερωθεί οποιαδήποτε "άτακτη" προσπάθεια της ελληνικής διπλωματίας. Αλλά ακριβώς γι' αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από Αθήνα και Λευκωσία για τη "διπλή υποχώρηση".Η Γαλλία και η Ιταλία επαναλαμβάνει και μετά το καλοκαίρι τις πάγιες ενστάσεις για το "πάγωμα" των σχέσεων με την Αγκυρα, "παίζοντας" με το Κυπριακό. Το Παρίσι ζήτησε από την Κομισιόν μια τεχνική έκθεση προόδου για το ρυθμό υιοθέτησης του κοινοτικού κεκτημένου από την Κύπρο και πολιτική συζήτηση για το σύνολο της διεύρυνσης στο Συμβούλιο ΥΠΕΞ του Λουξεμβούργου. Η ελληνική πλευρά οξύνει τους τόνους, προετοιμάζοντας το "κλίμα" για τη διπλή υποχώρηση. Αν οι "εταίροι" εμποδίσουν τις διαπραγματεύσεις με την Κύπρο, ε, βέβαια, δεν πρέπει ως αντάλλαγμα κάτι να πάρουν και αυτοί; (...) Το ότι οι διαπραγματεύσεις με την Κύπρο δε σημαίνουν ένταξη, ότι, αντίθετα, προαλείφεται διεθνής αναγνώριση της διχοτόμησης, ότι η Αθήνα, αν απειληθεί, έχει το δικαίωμα να βάλει βέτο σ' όλη τη διεύρυνση, και ότι οι παραχωρήσεις είναι δυσανάλογες, αυτά θεωρούνται μάλλον λεπτομέρειες.