Το "δέλεαρ" που πρόσφεραν οι αρχιτέκτονες της Ευρωπαϊκής Ενωσης στις μικρές και φτωχές χώρες - μέλη, για να αποσπάσουν τη σύμφωνη γνώμη τους, ήταν το Ταμείο Συνοχής. Η πολιτική τους μοιάζει με την εκτροφή θηραμάτων από τους κυνηγούς, για να εξασφαλίζουν περισσότερο και καλύτερο κυνήγι στο μέλλον.

Η ίδρυση του Ταμείου Συνοχής αποφασίστηκε στο Μάαστριχτ και αποτελεί μέρος της ομώνυμης Συνθήκης. Επισήμως, ο στόχος του Ταμείου είναι "η συμβολή στην ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής της Κοινότητας". Από το Ταμείο αυτό χρηματοδοτούνται μέχρι σήμερα μόνο τέσσερις χώρες - μέλη, η Ιρλανδία, η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία, με σκοπό, όπως αναφέρεται στη Συνθήκη του Μάαστριχτ, "τη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των κρατών - μελών".

Οπως ορίζεται στο ιδρυτικό του Ταμείου Συνοχής χρηματοδοτεί "έργα περιβάλλοντος που εντάσσονται στις προτεραιότητες της Κοινοτικής Πολιτικής για Προστασία του Περιβάλλοντος και Εργα Υποδομής, κοινού ενδιαφέροντος στον τομέα των μεταφορών". Η οικονομική "βοήθεια", λοιπόν, απαγορεύεται να χρησιμοποιηθεί από τις συγκεκριμένες χώρες - μέλη για τις πραγματικές τους ανάγκες. Απαγορεύεται, δηλαδή, να διατεθούν τα κονδύλια του Ταμείου Συνοχής για την ενίσχυση παραγωγικών δραστηριοτήτων είτε στην αγροτική οικονομία, είτε στη βιομηχανία. Αντίθετα, επιβάλλεται να χρηματοδοτούνται έργα που κρίνονται απαραίτητα από το Διευθυντήριο των Βρυξελλών για την εξυπηρέτηση των αναγκών και των συμφερόντων των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Γι' αυτό, εξάλλου, δίνεται έμφαση στα έργα υποδομής και ειδικότερα στον τομέα των μεταφορών.

Ομως, η λειτουργία του Ταμείου Συνοχής έχει και μια ακόμη δυσάρεστη παρενέργεια και αφορά στη δέσμευση εθνικών πόρων που θα μπορούσαν να διατεθούν είτε για παραγωγικές δημόσιες επενδύσεις, είτε για κοινωνικούς σκοπούς. Η κατασκευή ενός έργου που περιλαμβάνεται στις παραπάνω κατηγορίες χρηματοδοτείται κατά ένα μέρος από το Ταμείο Συνοχής και κατά το υπόλοιπο από εθνικούς πόρους, δηλαδή από τον κρατικό προϋπολογισμό. Για να χορηγηθούν, λοιπόν, τα κονδύλια του Ταμείου Συνοχής πρέπει να έχει εξασφαλιστεί η "εθνική συμμετοχή". Ετσι σημαντικά ποσά του κρατικού προϋπολογισμού, τα οποία θα μπορούσαν να διατεθούν για την ενίσχυση της παραγωγικής δραστηριότητας, ή για την παιδεία και την υγεία, δεσμεύονται για έργα που εξυπηρετούν κυρίως τις ανάγκες των μονοπωλίων.

Βέβαια, θα πρέπει να σημειώσουμε και τις πολιτικές διαστάσεις του Ταμείου Συνοχής, αφού ένα σημαντικό μέρος της λειτουργίας του αφορά στην προσπάθεια επηρεασμού συνειδήσεων υπέρ της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης, της Ευρωπαϊκής Ενωσης γενικότερα. Εμείς απλώς θα σας θυμίσουμε ότι κατά τη διάρκεια της πρόσφατης προεκλογικής περιόδου πολλοί υποψήφιοι δήμαρχοι και νομάρχες είχαν κάνει "σημαία" τους τα έργα που χρηματοδοτούνται, ή θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Συνοχής. Εργα τα οποία στις περισσότερες περιπτώσεις δεν πρόκειται να γίνουν ποτέ, αφού δεν εντάσσονται στις κοινοτικές προτεραιότητες, και σε κάθε περίπτωση είναι έργα που ελάχιστη σχέση έχουν με τις πραγματικές ανάγκες των πόλεων, των περιοχών και των κατοίκων τους.

Οσον αφορά στα αποτελέσματα που έχει το Ταμείο Συνοχής, η περίπτωση της Ελλάδας είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική. Η χώρα μας στο διάστημα που μεσολάβησε από την ίδρυση του Ταμείου μέχρι σήμερα όχι μόνο δε μείωσε την απόσταση που τη χωρίζει από τις πλουσιότερες χώρες - μέλη, αντίθετα η απόσταση αυτή μεγάλωσε ακόμη περισσότερο. Και τέλος δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι τα όσα δίνουν οι ισχυροί "εταίροι" στην Ελλάδα μέσω και του Ταμείου Συνοχής είναι ένα μικρό μόνο μέρος αυτών που έχουν πάρει μέσω και του εμπορικού ισοζυγίου.

Δ. Π.