Η "ευελιξία" στις εργασιακές σχέσεις είναι ένας όρος ο οποίος κυριαρχεί, πλέον, στα κείμενα και τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που αφορούν στην ανεργία και την απασχόληση. Θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι με τον όρο "ευέλικτες μορφές εργασίας" περιγράφονται όλες οι σχέσεις εργασίας που προκύπτουν από την κατεδάφιση του μέχρι πρότινος ισχύοντος καθεστώτος. Ενός καθεστώτος, που δημιουργήθηκε από την ταξική πάλη δεκαετιών και είχε ως θεμέλιο το οκτάωρο. Πάνω σ' αυτό οικοδομήθηκαν τα δικαιώματα για την αμοιβή, για την ξεκούραση, την κοινωνική ασφάλιση, τη συνδικαλιστική οργάνωση, τη συλλογική διαπραγμάτευση και τις συλλογικές συμβάσεις. Τα δικαιώματα αυτά, και όσα άλλα κέρδισαν οι εργαζόμενοι στη συνέχεια με τους αγώνες τους, δεν ήταν ποτέ δεδομένα. Από την πρώτη κιόλας στιγμή οι καπιταλιστές, που υποχρεώθηκαν να τα παραχωρήσουν, επιδίωκαν να τα αφαιρέσουν. Η διατήρηση και η διεύρυνσή τους ήταν πάντα το αποτέλεσμα του συσχετισμού των δυνάμεων στην ταξική πάλη, που, παρά τις περί του αντιθέτου προβλέψεις των απολογητών του καπιταλισμού, συνεχιζόταν και συνεχίζεται.

Η "ευελιξία", λοιπόν, είναι η προμετωπίδα της επίθεσης που εξαπολύθηκε κατά της εργατικής τάξης σ' όλο τον κόσμο και πήρε τη σκληρότερη μορφή της λίγο μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, εκείνης της δύναμης που έδινε το μέτρο της σύγκρισης ανάμεσα στα δυο κοινωνικοοικονομικά συστήματα και αποτελούσε σημείο αναφοράς του παγκόσμιου εργατικού κινήματος για τις κατακτήσεις των εργαζομένων.

Επομένως, δεν είναι τυχαίο ότι αυτή η πολιτική θέτει ως προϋπόθεση την κατάργηση του θεμελιώδους δικαιώματος του οκταώρου. Από κει και πέρα αρχίζει το ξήλωμα. Ετσι επιχειρεί να το κάνει και η ελληνική κυβέρνηση. Ο νόμος που ψήφισε το καλοκαίρι στη Βουλή ήταν το πρώτο βήμα.

Στις "ευέλικτες μορφές εργασίας" συγκαταλέγονται όλες οι μορφές της μέχρι σήμερα γνωστής υποαπασχόλησης, της μερικής απασχόλησης, της απασχόλησης με μειωμένο ωράριο, της υπερεργασίας, της εποχιακής απασχόλησης, της δουλιάς με το κομμάτι, του φασόν, της τηλεεργασίας. Ο κοινός τους παρονομαστής είναι η αποδέσμευση της σχέσης εργασίας από το οκτάωρο, το οποίο αποτελούσε τη βάση υπολογισμού της αμοιβής, της κοινωνικής ασφάλισης, των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συμβάσεων. Επομένως, η "ευελιξία" δεν έχει σχέση μόνο με το ωράριο εργασίας, αλλά με το σύνολο των δικαιωμάτων των εργαζομένων.

Ισως την πιο παραστατική εικόνα της "ευελιξίας" να την έχει δώσει ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης, όταν κατά τη διάρκεια μιας ομιλίας του περιέγραψε το μοντέλο του "απασχολήσιμου". Δηλαδή του εργαζόμενου που θα είναι μονίμως στη διάθεση του εργοδότη του για να εργαστεί όπου, όσο και όταν χρειαστεί, με μια αμοιβή που θα καθορίζεται μεταξύ του ίδιου και του εργοδότη, ενώ ο ίδιος θα πληρώνει τα έξοδα της ιατροφαρμακευτικής του περίθαλψης και θα αποταμιεύει για τη μελλοντική του σύνταξη.

Οι "ευέλικτες μορφές εργασίας" γνωρίζουν ήδη μεγάλη εφαρμογή στις χώρες -μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Υπολογίζεται ότι αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν, περισσότεροι από 30 εκατομμύρια εργαζόμενοι "απασχολούνται μερικώς", ενώ από την Ευρωπαϊκή Ενωση θεωρείται μοντέλο εφαρμογής η Ολλανδία, όπου το ποσοστό της μερικής απασχόλησης είναι ήδη 38%, ενώ για τις γυναίκες το ποσοστό εκσφενδονίζεται στο 67,6%!

Δ. Π.