Εξαίρεση, βέβαια, δε θα αποτελούσαν και οι πόλεμοι στην πρώην Γιουγκοσλαβία! Και ιδιαίτερα αυτός στη Βοσνία. Στη Βοσνία, όπου τα πολιτικά παιχνίδια ήταν τόσο έντονα, που έφεραν αρκετούς ανθρώπους, χρόνια πίσω! Στη Βοσνία, όπου η ξένη επέμβαση ήταν τόσο βίαιη, που εξαγρίωσε ανθρώπους και τους μετέτρεψε σε κτήνη. Ανθρώπους, που μέχρι εχτές ακόμα, ζούσαν ειρηνικά και πολιτισμένα.

Ο πόλεμος και οι επιπτώσεις του πάνω στη γυναίκα έκανε μεγάλους συγγραφείς, από τους αρχαίους τραγικούς μέχρι τις μέρες μας, να γράψουν αξιομνημόνευτα έργα. Εργα που αποκάλυψαν και προβλημάτισαν. Αυτά τα έργα, βέβαια, είχαν ένα μεγάλο προτέρημα. Δε γράφηκαν από ταπεινή σκοπιμότητα. Γράφηκαν για να βοηθήσουν! Και, ακριβώς, επειδή ο σκοπός τους ήταν ιερός, στάθηκαν πάνω από παρορμήσεις και εύκολους συναισθηματισμούς. Δεν καταναλώθηκαν με το ατομικό, με την περιπτωσιολογία, αλλά απλώθηκαν στο γενικό και γι' αυτό είναι παγκόσμια και πανανθρώπινα!

Το «Σαράγιεβο σ' αγαπώ», δυστυχώς, δεν μπόρεσε να ξεπεράσει την οργή της δημιουργού του. Η Γιασμίλα Σμπάντιτς, δεν μπόρεσε να δει το δάσος της φρίκης του πολέμου, να δει την ξένη παρέμβαση, να δει τη μεγάλη καταστροφή της διάλυσης και τον τεμαχισμό σε μικρά κομματάκια της μεγάλης πατρίδας της. Μπροστά στα μάτια της ορθώθηκε το δέντρο του εθνικού, του τοπικού, του προσωπικού, της «αληθινής» ιστορίας. Και αυτό το δέντρο έκρυψε την αντικειμενική αλήθεια και μίκρυνε την οικουμενικότητα της ταινίας.

Και να πεις πως δεν υπήρχαν οι προϋποθέσεις; Υπήρχαν! Η ιστορία της ταινίας, η οποία προπαγανδίζεται σαν αληθινή, είναι τόσο γερή που θα μπορούσαν να βγούνε μεγάλα συμπεράσματα. Μια 12χρονη Βόσνια κοπέλα, που ζει στα σύνορα της Βοσνίας με τη Σερβία, μεγαλώνει πιστεύοντας περήφανα πως ο πατέρας της ήταν ένας ήρωας που χάθηκε στον πόλεμο. Η μάνα της είναι διακριτική. Αποφεύγει να μιλάει γι' αυτό το γεγονός! Οι δυο γυναίκες, η μάνα και η κόρη, παρόλα τα καθημερινά προβλήματα, κυρίως οικονομικά, είναι βαθιά αγαπημένες. Κάποια μέρα, όμως, αποκαλύπτεται η αλήθεια. Οι δυο γυναίκες θα φτάσουν στα πρόθυρα του μίσους. Τελικά θα κυριαρχήσει η λογική και η κατανόηση. Θα νικήσει η άδολη αγάπη!

Δε θα σας πω το φινάλε της ταινίας! Αλλωστε δεν είναι εκεί το ζουμί! Το ζουμί είναι πως οι «τυφλοί» πόλεμοι, όπως και αυτός στη Γιουγκοσλαβία, έχουν πολλές «παράπλευρες απώλειες»! Κυρίως παιδιά και γυναίκες! Ζουμί, επίσης, υπάρχει στη δύναμη του ανθρώπου, της γυναίκας στη συγκεκριμένη περίπτωση, να ξεπερνάει την απελπισία και να αγωνίζεται με επιτυχία για το μέλλον της, παρότι οι πληγές είναι πάντα εκεί και πάντα σε αιμορραγία!

Ο πληροφορημένος θεατής, σίγουρα, θα αρνηθεί να ακούσει τη μονόπλευρη τοποθέτηση της ταινίας, πως οι κακοί είναι μόνον οι Σέρβοι, και θα δει την ταινία, τουλάχιστον, σαν ένα γεγονός που μπορεί να συμβεί τόσο από τη μια όσο και από την άλλη πλευρά. Θα δει την ιστορία, που διηγείται η ταινία, σαν συνακόλουθο του τυφλού και αστόχαστου πολέμου. Και σίγουρα ο πληροφορημένος θεατής, βλέποντας την ταινία, θα μισήσει ακόμα περισσότερο τον πόλεμο! Φοβάμαι, όμως, πως ο απληροφόρητος θεατής, ο θεατής που ενημερώνεται μονόπλευρα, θα παγιδευτεί από τον πλούσιο συναισθηματισμό της ταινίας και θα αρκεστεί στο πρώτο επίπεδο. Στην ιστορία της μικρής Σάρας και της μητέρας της. Στους καλούς Βόσνιους και στους κακούς Σέρβους!

Το «Σαράγιεβο σ' αγαπώ», που τιμήθηκε με τη Χρυσή Αρκτο, στο φεστιβάλ του Βερολίνου (2006), είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της σκηνοθέτιδας. Αυτό δε «φαίνεται», με την έννοια πως η ταινία, παρότι διαθέτει μεσαία οικονομικά μέσα, δεν έχει ελλείψεις. Είναι καλός κινηματογράφος, ο οποίος διαθέτει καλές ερμηνείες, λαϊκές και λειτουργικές μουσικές, καλή επιλογή χώρων. Και, βέβαια, σλάβικο πάθος. Τα παραπάνω, μαζί με τη σαφή αντισερβική στάση της, υποθέτω, της εξασφάλισαν διανομή σε περισσότερες από 45 χώρες!

Παίζουν: Μιργιάνα Καράνοβιτς, Λούνα Μίχοβιτς, Λέον Λούτσεφ, Κέναν Κάτιτς, Γιάσνα Ορνέλα Μπέρι, Ντέγιαν Ασίμοβιτς κ.ά.