Ο Τρανσυλβανός σκηνοθέτης Ρόμπερτ Αντριαν Πέτζο, μειονότητα και ο ίδιος στη Ρουμανία, γνώριζε από πρώτο χέρι την άλλη μειονότητα της πολυφυλετικής πατρίδας του, τους Τσιγγάνους. Το πρόβλημά τους τον είχε συγκινήσει βαθιά. Οι άνθρωποι, ο χώρος, το πρόβλημα ήταν εκεί. Ο ίδιος, μαζί με τον Τσιγγάνο συγγραφέα, Τσέμερ Γκέζα, έκαναν το «πρόβλημα» σενάριο. Μια υποτυπώδη ιστορία, μια «απλή» ιστορία, δηλαδή, για να δώσουν την ευκαιρία στο φακό να καταγράψει την πραγματικότητα, η οποία πραγματικότητα είναι τόσο «εκφραστική», που δε χρειάζεται πλοκές, σασπένς, πολλά λόγια...

Δίπλα σε μια χωματερή, μέσα σε μια χωματερή, δεκάδες (εκατοντάδες χιλιάδες σε ολόκληρο τον κόσμο) Τσιγγάνοι, ψάχνουν στα σκουπίδια για το φαγητό τους και για ό,τι άλλο «χρήσιμο» ξεπέφτει εκεί μέσα, για να το καθαρίσουν και, στη συνέχεια, να το πουλήσουν! Τα πρόχειρα «σπίτια» τους δίπλα στη χωματερή, μέσα στη χωματερή. Γέροι, νέοι, παιδιά, μωρά! Ολοι μέσα στις λάσπες και στη βρώμα! Μέσα στις αρρώστιες. Είναι φανερό, αυτόν τον κόσμο, τον έχουν «τάξει» στα σκουπίδια. Τον μεταχειρίζονται σαν σκουπίδι.

Πώς, λοιπόν, να συναντήσεις και ευτυχισμένους Τσιγγάνους; Δεν υπάρχουν ευτυχισμένοι Τσιγγάνοι! Μην πάτε, λοιπόν, για να δείτε την ταινία, ελπίζοντας, ότι θα ακούσετε τραγούδια, μουσικές, ότι θα δείτε παθιασμένους και ανέμελους έρωτες. Αυτά γίνονται στις ψεύτικες ταινίες! Στην ταινία του Ρόμπερτ Αντριαν Πέτζο, παρότι και αυτή έχει κεντρικό θέμα της τον έρωτα, την «ανεμελιά» και το «εφήμερο» των Τσιγγάνων, μιλάει ο ρεαλισμός! Αυτά τα «πρόσθετα», τα «ντεσού», είναι οι «ανάσες» για να μη σκάσουν οι άνθρωποι. Χωρίς αυτά η ζωή τους θα ήταν, πια, ένα τίποτα! Αυτά τους κρατάνε ζωντανούς, και παράλληλα, δυστυχώς, λειτουργούν και σαν ανασταλτικοί παράγοντες, για βίαια αλλαγή της κατάστασης, που είναι αναγκαία! Γιατί προσφέρουν «δικαιολογίες», ότι «όλο και κάτι θα συμβεί», ότι «όλο και κάτι θα αλλάξει»! Από μόνο του! Από θαύμα! Ο ρεαλισμός, όμως, δεν προσφέρει τέτοιες ψευδαισθήσεις. Δεν επιδέχεται φτιασιδώματα!

Η ταινία, λοιπόν, είναι, σε μεγέθυνση, αυτό που βλέπουμε στις δικές μας χωματερές, στους δικούς μας καταυλισμούς των Τσιγγάνων (φαίνεται το πρόβλημα στη Ρουμανία και την Ουγγαρία είναι μεγαλύτερο). Αυτό που και εμείς βλέπουμε και κάνουμε πως δεν το βλέπουμε! Ε, λοιπόν, ο Πέτζο το είδε. Δεν πέρασε με το αυτοκίνητο και, αφού έκανε ένα «πικρό σχόλιο», συνέχισε την πορεία του. Αυτός σταμάτησε! Και έκανε το μεγάλο αυτό κοινωνικό και ανθρώπινο πρόβλημα, ταινία! Ταινία σοβαρή, χωρίς φτιασιδώματα και βερμπαλιστικές καταγγελίες! Ο φακός του έκανε σωστά τη δουλιά του. Ρεαλιστικά, απλά και κατανοητά. Και παράλληλα με αξιοπρόσεκτη καλλιτεχνική άποψη. Κάποιες στιγμές η ταινία απογειώνεται στο σουρεαλισμό και στην ποίηση.

Πηγαίνετε να δείτε την ταινία, όχι για να γεμίσετε ενοχές (και αυτό δε βλάπτει)! Πηγαίνετε για να εντοπίσετε ένα ακόμα πρόβλημα που πρέπει, αν θέλουμε να λέμε πως είμαστε πολιτισμένοι, να λυθεί. Πηγαίνετε να δείτε, και να συνειδητοποιήσετε, έναν ακόμα λόγο που μας αναγκάζει να θέλουμε, όσοι θέλουμε, ν' αλλάξουμε τον κόσμο.

Παίζουν: Ντόρκα Γκρίλους, Οσκάρ Νιάρ, Ζζόλτ Μπογκντάν κ.ά.