«Μου είπαν - επειδή ξέρουν ότι είμαι κομμουνιστής - ότι ένας γέρος αγρότης στο νησί βρήκε, καθώς έκανε επισκευές στο σπίτι του, έναν τσίγκινο τενεκέ. Μέσα σ' αυτό τον τενεκέ ήταν κρυμμένα, και σώθηκαν από το πέρασμα του χρόνου, όλα αυτά τα πολύτιμα ντοκουμέντα». Ντοκουμέντα, τα οποία σκιαγραφούν με ζωντάνια και γλαφυρότητα κύριες πτυχές της ζωής των πολιτικών εξορίστων στην Τζια, διδάσκουν και οδηγούν τις επόμενες γενιές μεταφέροντας σημαντικές ιστορικές στιγμές στο σήμερα.

Ντοκουμέντα πολύτιμα για το Ιστορικό Αρχείο του Κόμματος, όπου και τα παρέδωσε πριν από μερικούς μήνες ο Δημήτρης Μπίθαρης, οικοδόμος από την Κέα. Το πρώτο φύλλο της εφημερίδας της Ομάδας Συμβίωσης Πολιτικών Εξορίστων στην Κέα «Αντιφασίστας», σημειώσεις και χειρόγραφα για τα καθήκοντα των πολιτικών κρατουμένων, για την ανάπτυξη του ιδεολογικοπολιτικού τους επιπέδου, τη διαπαιδαγώγηση και τις πολιτικές τους υποχρεώσεις. Ενας χάρτης από περιοχές της Σοβιετικής Ενωσης, γράμματα που λάμβαναν οι εξόριστοι από συγγενείς και φίλους.

«Πριν δυο χρόνια ήρθαν στα χέρια μου αυτά τα υλικά. Αρχικά, δε φαντάστηκα ότι θα είναι τίποτα σπουδαίο...». Οταν ο Δημήτρης Μπίθαρης άρχισε να τα διαβάζει, να κοιτάζει προσεχτικά ένα - ένα τα κιτρινισμένα από το χρόνο χαρτάκια με τα αχνά γράμματα, τους αυτοσχέδιους, αλλά τρομερά ακριβείς χάρτες και τη χειρόγραφη - προσεγμένη μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια - εφημερίδα, κατάλαβε πως πρόκειται για ένα μικρό «θησαυρό».

«Ο παππούς που τα βρήκε τα κράτησε πολλά χρόνια, μην ξέροντας τι να τα κάνει. Εγώ αμέσως μόλις κατάλαβα περί τίνος πρόκειται, ξεκίνησα να κάνω έρευνα. Θέλησα να μάθω ο ίδιος την ιστορία του νησιού και να διασώσω, να αναδείξω, ότι κάποτε πέρασαν από δω πραγματικοί αγωνιστές με υψηλά ιδανικά. Αυτοί οι άνθρωποι είναι κομμάτι της ιστορίας του τόπου και ιδιαίτερα οι ντόπιοι πρέπει να το γνωρίζουν», μας είπε ο Δ. Μπίθαρης. Στη συνέχεια, το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να τα χαρίσει στο Αρχείο του Κόμματος, αφού «εκεί είναι η θέση τους, εκεί θα χρησιμεύσουν και θα αξιοποιηθούν», υπογράμμισε.

Οπως μας εξήγησε, η έρευνα ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς οι περισσότεροι που είχαν ζήσει εκείνη την εποχή είχαν ήδη «φύγει». «Υποθέτω πως φεύγοντας οι κρατούμενοι από την Τζια, δεν μπορούσαν να πάρουν μαζί τους αυτά τα χαρτιά και τα έκρυψαν για να τα βρουν κάποιοι, για να "μείνουν προίκα" στις επόμενες γενιές». Και όντως, κάποιοι τα βρήκαν και τώρα βρίσκονται στο Αρχείο του Κόμματος για μελέτη και επεξεργασία.

Ο «Ρ» παρουσιάζει σήμερα ένα μικρό απάνθισμα από τον «Αντιφασίστα», εφημερίδα της ομάδας συμβίωσης που πρωτοεκδόθηκε στην Ανάφη και προφανώς εκδόθηκε και στην Κέα μετά τη μεταφορά σ' αυτό το νησί εξόριστων κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών, από την Ανάφη και τη Φολέγανδρο. Είναι χαρακτηριστικά αποσπάσματα της οργανωμένης ζωής των κομμουνιστών σε αντίξοες συνθήκες, προκειμένου να γίνονται ολοένα και πιο ικανοί να ανταποκρίνονται σ' αυτό που απορρέει από τον τιμημένο τίτλο του μέλους του ΚΚΕ.