Δεν είναι λίγοι εκείνοι που με αφορμή τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση αναφέρονται στον Μαρξ. Αλλοι στην προσπάθεια να τον ξορκίσουν, «διορθώνοντας» θέσεις και χρεώνοντάς του «προφητείες», τις οποίες, όμως, ποτέ δεν έκανε. Αλλοι για να τον φέρουν στα μέτρα τους κι άλλοι - περιώνυμοι των αστικών σαλονιών - απλώς για να κάνουν επίδειξη «γνώσεων» στις ομηγύρεις μιας ημιμαθούς οκνηρίας, την οποία ο Μαρξ είχε προβλέψει σημειώνοντας ήδη στον πρόλογο του «Κεφαλαίου», ότι το έργο του απευθυνόταν «φυσικά (σε) αναγνώστες που θέλουν να μάθουν κάτι το καινούριο και επομένως να σκεφτούν και οι ίδιοι».

*

Αγνοώντας τους τελευταίους, θα σταθούμε στους υπόλοιπους, οι οποίοι με αφορμή την τρέχουσα κρίση διακηρύττουν ότι ο Μαρξ για μια ακόμα φορά «διαψεύστηκε» αφού ο καπιταλισμός και πάλι δεν «κατέρρευσε». Επομένως - για άλλους εξ αυτών ευθέως, για άλλους ανομολόγητα - το θέμα δεν είναι να «υπερβούμε» τον «αιώνιο» καπιταλισμό, αλλά να προβούμε σε εκείνες τις «ρυθμίσεις» που θα τον κάνουν «καλύτερο».

*

Κατ' αρχάς και όσον αφορά στη «διάψευση» του Μαρξ, στηρίζεται, ως συνήθως, στην εξόχως ...αντιμαρξιστική ανάγνωσή του, που αναπαράγει τη γνωστή σοφιστεία περί της δήθεν «αυτόματης κατάρρευσης του καπιταλισμού». «Κατάρρευση» την οποία υποτίθεται ότι προαναγγέλλει ο Μαρξ, στο πλαίσιο της ανάλυσής του σχετικά με την υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου.

Ομως, αυτή είναι μια χυδαία καρικατούρα της μαρξιστικής προσέγγισης. Στην πραγματικότητα ο Μαρξ, με την ανάλυσή του για τη διαδικασία της αναπαραγωγής του κεφαλαίου, εκείνο που μεταξύ άλλων φωτίζει, περιγράφει και - με απαράμιλλη επιστημονική διαύγεια - καταδεικνύει, είναι τον εγγενή χαρακτήρα των οικονομικών κρίσεων του καπιταλισμού. Ομως, από την κατάδειξη του εγγενούς χαρακτήρα των κρίσεων στον καπιταλισμό - κάτι που έχει επιβεβαιωθεί καμιά εικοσαριά φορές πριν πεθάνει ο Μαρξ κι άλλες τόσες αφότου πέθανε - μέχρι την «αυτόματη κατάρρευση» του καπιταλισμού υπάρχει μια αβυσσαλέα πολιτική και τελικά νοητική απόσταση, που ο Μαρξ, εν αντιθέσει με τους «προικισμένους» επικριτές του, ουδέποτε αγνόησε.

*

(Εδώ μια παρένθεση: Ας υποθέσουμε προς στιγμήν πως αυτοί που ισχυρίζονται ότι διάβασαν τον Μαρξ, πράγματι τον διάβασαν. Οτι δεν παπαγαλίζουν ό,τι ακούνε δεξιά κι αριστερά. Αν, όμως, μπήκαν σε τέτοιον κόπο και εκείνο που κατάλαβαν ότι διδάσκει ο Μαρξ είναι μια «χιλιαστική» αντίληψη περί «αυτόματης κατάρρευσης του καπιταλισμού», που θα επέλθει λόγω της κρίσης του συστήματος, τότε θα πρέπει να υποθέσουμε ότι σταμάτησαν το διάβασμα στο δεύτερο τόμο του «Κεφαλαίου». Γιατί; Πώς δεν προχώρησαν παρακάτω, όπου και δίνονται οι αναγκαίες διασαφηνίσεις προς όσους «δεν κατάλαβαν»; Ο τρίτος τόμος του «Κεφαλαίου» τούς έπεφτε βαρύς;)

*

Αν ήταν περισσότερο επιμελείς θα έβλεπαν την πλάνη τους. Αρκεί να διάβαζαν λίγο ...περισσότερο.

Είναι ο Μαρξ, λοιπόν, που στον τρίτο τόμο του «Κεφαλαίου» δείχνει όλες τις μορφές για το πώς είναι δυνατό, μέσα από την καπιταλιστική κρίση, να ανατροφοδοτείται το ίδιο το σύστημα. Εκεί είναι που καταγράφει το πώς αυτή η δομική για τον καπιταλισμό ροπή προς την κρίση γεννά - λόγω ακριβώς της κρίσης και μέσα από αυτήν - μια σειρά από αντίρροπες κοινωνικές διεργασίες και οικονομικές εξελίξεις, που αφ' ενός καταδεικνύουν τη δυνατότητα του συστήματος να επιβιώνει, αλλά αφ' ετέρου αποδεικνύουν το γιατί είναι κοινωνικά επιβεβλημένο, το γιατί είναι δυνατόν - ότι υπάρχουν δηλαδή οι υλικές προϋποθέσεις - ώστε αυτό το σύστημα να ανατραπεί.

*

Εν ολίγοις, ο Μαρξ προσέφερε όλα εκείνα τα εργαλεία της λογικής που μπορούν να μας κάνουν να δούμε πώς ο καπιταλισμός έχει τη δυνατότητα να αναπαράγεται μέσα από την καταστροφική και απάνθρωπη λειτουργία του. Και, ταυτόχρονα, προσδιόρισε, λόγω ακριβώς αυτής της «κανιβαλικής» φύσης του καπιταλισμού, την ιστορική αναγκαιότητα της ανατροπής αυτού του συστήματος, η οποία φυσικά δε θα επέλθει σαν απότοκο κάποιου τεχνοκρατικού ντετερμινισμού, αλλά ως αποτέλεσμα της πάλης των τάξεων.

*

Το ζητούμενο, επομένως, για τους θιασώτες του καπιταλισμού είναι, κάθε φορά που αναδεικνύεται - όπως σήμερα - ότι ο καπιταλισμός έχει ξεπεραστεί ιστορικά, να παρεμβάλλουν όλα τα δυνατά εμπόδια ώστε η πολιτική δράση των μαζών να μην ανέλθει στο αναγκαίο πολιτικό επίπεδο. Ακριβώς αυτό είναι και το ζητούμενο για την εργατική τάξη, αλλά από την ανάποδη. Το πώς, δηλαδή, όπως σημείωνε ο Λένιν στον «Αριστερισμό», ο καπιταλισμός που έχει ξεπεραστεί ιστορικά, θα σταθεί δυνατό να ξεπεραστεί και πολιτικά.

*

Το ζήτημα της πολιτικής πάλης, όμως, ως αναγκαίας προϋπόθεσης για το ξεπέρασμα του καπιταλισμού, οδηγεί τη συζήτηση σε εκείνο το σημείο που φοβίζει όσο τίποτα άλλο τους αστούς φίλους μας και εκθέτει τις οπορτουνιστικές «ουρές» τους: Στην αναγκαιότητα για την ύπαρξη και τη δράση του κομμουνιστικού επαναστατικού κόμματος της εργατικής τάξης.

Τέτοιες επομένως συζητήσεις, στον Τύπο, στα ΜΜΕ, στη δημόσια αντιπαράθεση, όπου ελλοχεύει ο κίνδυνος να οδηγήσουν πλατιές λαϊκές μάζες στην εξαγωγή ριψοκίνδυνων για το σύστημα πολιτικών συμπερασμάτων, και μάλιστα σε περίοδο κρίσης του καπιταλισμού, πρέπει να αποφεύγονται. Πολύ περισσότερο να αποφεύγονται στην Ελλάδα, που τέτοιο κομμουνιστικό κόμμα υπάρχει και δεν εννοεί να πάψει να διαμορφώνει την τακτική και τη στρατηγική του με βάση ότι η αναγκαιότητα της ανατροπής του καπιταλισμού βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη της Ιστορίας και ότι το δίλημμα «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» είναι δραματικά επίκαιρο.