Ολοένα και πιο πλούσιο φαίνεται ότι γίνεται το προσκήνιο, αλλά και το παρασκήνιο των εξελίξεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης. Το «μήνυμα» της «αλλαγής» του Ομπάμα, σε επίπεδο τακτικής και όχι στρατηγικών επιδιώξεων του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, δε φαίνεται να άφησε αδιάφορη την ιρανική ηγεσία. Ας μην ξεχνά κανείς ότι το έναυσμα για την έναρξη αυτού του ιδιόμορφου «πάρε - δώσε» έδωσε ο ίδιος ο Ιρανός Πρόεδρος, με το συγχαρητήριο τηλεγράφημά του για την εκλογή Ομπάμα. Η απάντηση Ομπάμα ήρθε μόλις πριν λίγο καιρό όταν απέστειλε βιντεοσκοπημένο μήνυμα ευχών με αφορμή την ιρανική Πρωτοχρονιά, στο οποίο εξαίρει τον ιρανικό πολιτισμό και δηλώνει την πρόθεσή του για «δημιουργικές σχέσεις» με την Τεχεράνη.

Την ανταλλαγή «ευχών» ακολούθησε η συνάντηση, στις Βρυξέλλες, μεταξύ του Ιρανού πρέσβη στην ΕΕ, Αλί Ασγκάρ Κχάτζι, με τον υψηλόβαθμο διαπραγματευτή του ΝΑΤΟ, Μάρτιν Ερντμαν, που αποτελεί και την πρώτη επαφή των δύο πλευρών μετά από 30 ολόκληρα χρόνια. Η συνάντηση επιβεβαιώθηκε εκατέρωθεν και χαρακτηρίστηκε «εποικοδομητική». Αν και επισήμως το περιεχόμενό της δεν έγινε γνωστό, θεωρείται, πλέον, σχεδόν βέβαιο ότι ασχολήθηκε κυρίως με τις εξελίξεις στην κατοχή στο Αφγανιστάν.

Είναι γνωστές οι προθέσεις της νέας αμερικανικής προεδρίας για ενίσχυση των κατοχικών δυνάμεων που βρίσκονται στη χώρα. Είναι επίσης γνωστό ότι στο πλαίσιο της ενίσχυσης αυτής η Ουάσιγκτον δε «βλέπει» μόνο την αύξηση των δικών της στρατευμάτων, αλλά ασκεί πιέσεις στους ΝΑΤΟικούς και όχι μόνο συμμάχους της να πράξουν το ίδιο. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο και πραγματοποιήθηκε, πριν από μερικές μέρες, στη Χάγη με αμερικανική πρωτοβουλία «διεθνής διάσκεψη» για το ζήτημα με τη συμμετοχή εκπροσώπων περίπου 70 χωρών και οργανισμών.

Η Τεχεράνη, σε αντίθεση με την προηγούμενη ανάλογη διάσκεψη στο Παρίσι, ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση. Ο υφυπουργός Εξωτερικών Μουχάμαντ Μεχντί Ακχουντζαντέχ κάθησε στο ίδιο τραπέζι με την Αμερικανίδα υπουργό Εξωτερικών. Το βήμα χαρακτηρίστηκε από μόνο του θετικό, αν και η ιρανική ηγεσία έσπευσε να διαψεύσει τα περί ανεπίσημης «θερμής» συνάντησης του Ακχουντζαντέχ με τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ για το Πακιστάν και το Αφγανιστάν, Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, επισημαίνοντας ότι επρόκειτο για μια «απλή χειραψία».

Γεγονός, όμως, είναι ότι ο Ιρανός διπλωμάτης χαρακτήρισε, στην ομιλία του, ιδιαίτερα θετικό το ότι η Ουάσιγκτον επιδιώκει τη διεθνή συνεργασία για την αντιμετώπιση της κατάστασης στο Αφγανιστάν, έστω και αν εκτίμησε ότι η ενίσχυση των κατοχικών στρατευμάτων δεν είναι σωστή επιλογή. Γεγονός, επίσης, είναι, σύμφωνα με διπλωματικές διαρροές, ότι η Τεχεράνη διάκειται θετικά ως προς το ενδεχόμενο να «παράσχει βοήθεια» προς το Αφγανιστάν, κάτι που άλλωστε είχε πράξει απλόχερα μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 παρέχοντας πληροφορίες, ασκώντας την επιρροή της σε όσες φυλετικές ομάδες έχει επαφές, και προσπαθώντας, όσο είναι δυνατόν, να ελέγξει τα δύσβατα σύνορά της με το Αφγανιστάν. Ως «πρώτο δείγμα» θα μπορούσαν να θεωρηθούν οι επαφές που, ήδη, έχουν γερμανικές εταιρείες, που έχουν αναλάβει την επιμελητεία των Γερμανών στρατιωτών στο Αφγανιστάν, με την ιρανική ηγεσία για την πιθανότητα να χρησιμοποιούν πλέον ως «δρόμο» το Ιράν και όχι το Πακιστάν.

Παράλληλα με τα προαναφερόμενα «βήματα», βέβαια, και οι δύο πλευρές τηρούν στάση αναμονής. Η ιρανική ηγεσία τόσο διά στόματος του θρησκευτικού της ηγέτη, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, όσο και άλλων αξιωματούχων, έχει ξεκαθαρίσει ότι περιμένει να δει συγκεκριμένα την «αλλαγή» που ευαγγελίζεται ο Ομπάμα στην αμερικανική πολιτική στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Μέχρι στιγμής, η ιρανική ηγεσία δηλώνει ότι «δεν έχει δει τίποτε πέρα από λόγια» τόσο όσον αφορά στο Παλαιστινιακό, όσο και όσον αφορά στην ευρύτερη περιοχή και ιδιαίτερα απέναντι στο Ιράν, αφού οι πιέσεις και οι απειλές σχετικά με το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, αλλά και οι κατηγορίες περί υποστήριξης της τρομοκρατίας από την Τεχεράνη συνεχίζονται. Βέβαια, διπλωματικές πηγές προσκείμενες στην ιρανική ηγεσία διέρρεαν ότι η «επιθετική ρητορική» θα συνεχιστεί, ακόμη και αν στο παρασκήνιο γίνονται βήματα προσέγγισης, καθώς θεωρείται απαραίτητο προπαγανδιστικό εργαλείο των πλέον «συντηρητικών» δυνάμεων του θεοκρατικού καθεστώτος, ενόψει των προεδρικών εκλογών των επομένων μηνών.

Από την άλλη πλευρά, ο Πρόεδρος Ομπάμα «τείνει χείρα» διπλωματίας και υποστηρίζει, όπως δήλωσε και δίπλα στον Ρώσο ομόλογό του πριν από λίγες μέρες, ότι θα επιμείνει στο δρόμο του διαλόγου ως προς το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Ταυτόχρονα, όμως, ο επικεφαλής των αμερικανικών στρατευμάτων στον Κόλπο, Ντέιβιντ Πετρέους, ενημερώνοντας το Κογκρέσο, τόνιζε ότι «δεν αποκλείεται το Ισραήλ να επιτεθεί στο Ιράν εντός του τρέχοντος έτους», εκτιμώντας ότι «η ιρανική πυρηνική απειλή είναι άμεση». Την εκτίμηση του Πετρέους σχολίασε ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας, Ρόμπερτ Γκέιτς, όχι διαψεύδοντας την πιθανότητα, αλλά υποστηρίζοντας ότι «πιθανώς δεν πρόκειται να γίνει μια τέτοια κίνηση εντός του έτους».

Είναι ηλίου φαεινότερο ότι το Ισραήλ δεν βλέπει με καθόλου καλό μάτι το ενδεχόμενο «προσέγγισης» μεταξύ ΗΠΑ - Ιράν, αφού κάτι τέτοιο αυτομάτως θα καταργούσε τη μοναδικότητά του «καλού μη Αραβα συμμάχου των ΗΠΑ στην περιοχή» και θα υπέσκαπτε καταλυτικά τον κορμό της «αντιτρομοκρατικής» του επιχειρηματολογίας. Είναι, όμως, δεδομένο ότι το Τελ Αβίβ μάλλον δύσκολα θα προχωρήσει σε μια τέτοια ενέργεια χωρίς να έχει την, έστω και έμμεση, έγκριση των ΗΠΑ. Κάτι που καθιστά ξεκάθαρο ότι ο Λευκός Οίκος, παράλληλα, με το «καρότο της διπλωματίας» αναδεύει διαρκώς και το «μαστίγιο» προς την Τεχεράνη.

Η ιρανική ηγεσία, από την πλευρά της, εκτιμάται ότι «παίζει το χαρτί» της επιρροής που ασκεί στους σιιτικούς πληθυσμούς στην περιοχή («Χεζμπολάχ» στο Λίβανο, αναταραχές με τη σιιτική πλειοψηφία στο Μπαχρέιν υπό την ανοιχτή διπλωματική στήριξη της Τεχεράνης, ένταση στις πετρελαιοπαραγωγές περιοχές της Σ. Αραβίας με τη σιιτική μειονότητα). Είναι σαφές ότι η Τεχεράνη στέλνει, με τη σειρά της, το «μήνυμα» ότι είναι πλέον περιφερειακή δύναμη και ως τέτοια επιδιώκει ν' αναγνωρίζεται από όποιον συνομιλεί μαζί της.

Κατά πολλούς αναλυτές, η έκβαση του όλου εγχειρήματος, δηλαδή της «αλλαγής» στο χαρακτήρα των αμερικανο-ιρανικών σχέσεων, θα εξαρτηθεί πολύ από το πώς θα προχωρήσουν τα αμερικανο-ΝΑΤΟικά ιμπεριαλιστικά σχέδια στο Αφγανιστάν. Αν ληφθεί ως κριτήριο μόνο το «θετικό δείγμα» συνεργασίας του πρόσφατου παρελθόντος, το 2001, τότε μακροπρόθεσμα δεν μπορεί κανείς ν' αποκλείσει το ενδεχόμενο ανακατατάξεων σε επίπεδο συμμαχιών και συσχετισμού δύναμης μεταξύ περιφερειακών παραγόντων στη Μέση Ανατολή.