ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ (του ανταποκριτή μας ΒΗΣ. ΓΚΙΝΙΑ).-

Το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) «παρέπεμψε», χτες στις Βρυξέλλες, το ζήτημα των σχέσεων με την Τουρκία στην επόμενη συνεδρίασή του, στις 4 του Δεκέμβρη, και, ενδεχομένως, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Νίκαιας (7-9 Δεκέμβρη), γιατί η Αθήνα ζητά «υπέρβαση» των σχετικών αποφάσεων του Ελσίνκι και η Αγκυρα αρνείται προκαταβολικά.

Η «προενταξιακή στρατηγική» για την Τουρκία και η «εταιρική σχέση προσχώρησης» ΕΕ-Τουρκίας αποτελούσαν ξεχωριστό και ειδικό θέμα της ημερήσιας διάταξης του Συμβουλίου, και το γεγονός ότι αποσύρθηκε αποτελεί, από μόνο του, σημαντική εξέλιξη. Η γαλλική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, με δηλώσεις του Γάλλου ΥΠΕΞ, Ιμπέρ Βεντρίν, ανακοίνωσε ότι «η συζήτηση δεν ολοκληρώθηκε» και οι 15 ΥΠΕΞ θα συζητήσουν εκ νέου το ζήτημα, στις 4/12/2000, «στα πλαίσια που προσδιορίζει το Ελσίνκι». Η σιβυλλική ανακοίνωση Βεντρίν υπονοεί, ακριβώς, ότι οι 15 ΥΠΕΞ δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν μεταξύ τους για το τι θα πρέπει να εμπεριέχει η πολιτική πρόταση «εταιρικής σχέσης προσχώρησης» προς την Τουρκία.

Σύμφωνα με ενημέρωση της γαλλικής προεδρίας του Συμβουλίου, δεν υπήρξε συμφωνία, γιατί ένα κράτος-μέλος, δηλαδή η Ελλάδα, ζητά «διευκρινίσεις», οι οποίες «ξεπερνούν» τη συμφωνία του Ελσίνκι, και μια «τρίτη χώρα», δηλαδή η Τουρκία, «δε δέχεται». Η γαλλική προεδρία του Συμβουλίου, η οποία και διαμεσολαβεί μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ, εκτιμά ότι «δεν πρέπει να ξεφύγουμε από το Ελσίνκι, γιατί υπάρχει κίνδυνος να καταστραφεί η ισορροπία».

Ανεξάρτητα από τις δικαιολογίες που προσπαθεί να προπαγανδίσει η γαλλική προεδρία για να «εξηγήσει» το χτεσινό φιάσκο, παραμένει το γεγονός ότι δεν υπήρξε συμφωνία για τις σχέσεις με την Τουρκία, και ότι εμφανώς υπάρχει μια ελληνική και μια τουρκική «ερμηνεία» του Ελσίνκι, οι οποίες δε συμπλέουν με τις σχετικές προτάσεις της γαλλικής προεδρίας της ΕΕ.

Από τουρκικής πλευράς υπάρχουν σαφείς πιέσεις προς τη γαλλική προεδρία για την τελική πρόταση του κειμένου της «εταιρικής σχέσης προσχώρησης», η οποία θα αποτελεί και το βασικό πλαίσιο αναφοράς στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας για τα επόμενα χρόνια. Από ελληνικής πλευράς οι αντιδράσεις μπορούν να χωριστούν σ' αυτές της περασμένης βδομάδας και τις χτεσινές. Μέχρι το Συμβούλιο, η Αθήνα διέδιδε ότι όχι μόνο υπάρχει συμφωνία μεταξύ των «15» για την πρόταση προς την Αγκυρα, αλλά, επιπλέον, αυτή συμπληρώνει την πρόσφατη πρόταση της Κομισιόν και με «μεσοπρόθεσμη» πολιτική «υποχρέωση» της Τουρκίας, σχετικά με τις ελληνοτουρκικές «διασυνοριακές διαφορές».

Αντίθετα, μετά τις χτεσινές εξελίξεις ο ΥΠΕΞ, Γ. Παπανδρέου, δήλωσε ότι «η γαλλική προεδρία ανακοίνωσε, στο γεύμα, ότι το ζήτημα μετατίθεται για το επόμενο Συμβούλιο, και δεν έγινε συζήτηση επί της ουσίας«, υπονοώντας ότι για το θέμα δεν ευθύνεται η ελληνική διπλωματία. Μάλιστα, για να τονίσει και το πόσο (...) χαλαρά αντιμετωπίζει το όλο ζήτημα η Αθήνα, δήλωσε ότι «εμείς δεν είμαστε επισπεύδοντες, δεν έχουμε πρόβλημα να συζητηθεί το θέμα είτε σε επόμενο Συμβούλιο είτε στη Νίκαια, αρκεί να ικανοποιούνται οι προτεραιότητες που έχουμε θέσει όσον αφορά τα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό».

Δύο τινά μπορεί να συμβαίνουν: Είτε η Αθήνα κατάφερε πράγματι, όπως διέδιδε, να επιτύχει συμφωνία, εντός της ΕΕ, η οποία να ικανοποιεί τα όποια αιτήματά της, και η Αγκυρα αντιδρά - αλλά σ' αυτή την περίπτωση το χτεσινό Συμβούλιο θα έπρεπε να καταλήξει, έστω και σε μια κατ' αρχήν πολιτική συμφωνία-πρόταση προς την Τουρκία. Είτε η Αθήνα δε συμφωνεί με τις προτάσεις της γαλλικής προεδρίας της ΕΕ και ζητά να ικανοποιηθεί η ελληνική «ερμηνεία» του Ελσίνκι, γεγονός το οποίο εξαναγκάζει το Παρίσι να αναβάλει την οριστική απόφαση, αφού, όπως είναι φυσικό, η Αγκυρα αντιδρά προκαταβολικά στις «νέες» ελληνικές απαιτήσεις - αλλά σ' αυτή την περίπτωση η Ελλάδα δεν έχει την ίδια «ερμηνεία» του Ελσίνκι μ' αυτή των υπολοίπων «εταίρων» στην ΕΕ.

Παραμένει ως γεγονός ότι, σύμφωνα με δηλώσεις της γαλλικής προεδρίας ενώπιον της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Αγκυρα είχε (...) περίπου αποδεχτεί την αρχική πρόταση της Κομισιόν, έστω και με τη γενικόλογη αναφορά στην προώθηση επίλυσης του Κυπριακού, στα πλαίσια «των προσπαθειών» του γγ του ΟΗΕ. Οπως επίσης και η δεδηλωμένη πρόθεση της γαλλικής προεδρίας να μην «τραβήξει» το ζήτημα των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας μέχρι τη Νίκαια.

Μετά τη χτεσινή εξέλιξη, πάντως, και ανεξάρτητα από το παρασκήνιο, το όλο ζήτημα θυμίζει και πάλι τις παλιές ελληνοτουρκικές διαμάχες εντός της ΕΕ, για τις οποίες η ιστορία απέδειξε ότι, συνολικά, ευνόησαν συμφέροντα των ευρωπαϊκών «μεγάλων δυνάμεων» και της τουρκικής πλουτοκρατίας, αλλά όχι της Ελλάδας.