Πενήντα χρόνια συμπληρώθηκαν φέτος απ' το Γενάρη του 1951, όταν ξεκίνησε να λειτουργεί - με προσωπικό μόλις 33 ατόμων και προϋπολογισμό 300.000 δολαρίων - η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.

Μόνο που χτες όλοι όσοι παρευρέθησαν στην παρουσίαση του βιβλίου του ΟΗΕ, με τίτλο «Οι πρόσφυγες του κόσμου» - ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε με αφορμή ακριβώς τη συμπλήρωση μισού αιώνα «ζωής και δράσης» του διεθνούς οργανισμού - συμφώνησαν απολύτως στο εξής: Πως τόσα χρόνια μετά δεν υπάρχει κανένας λόγος για να γιορτάσουμε. Ακόμα και ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου δεν μπόρεσε παρά να παραδεχτεί πως όντως «η διεθνής κοινότητα δεν έχει ακόμα καταφέρει να βρει λύσεις για τα γενεσιουργά αίτια που προκαλούν την προσφυγιά»...

Βέβαια, το κυρίαρχο θέμα, τόσο του συγκεκριμένου βιβλίου, όσο και του προβληματισμού που αναπτύχθηκε χτες κατά την παρουσίασή του, δε θα μπορούσε να είναι άλλο από το πολιτικό άσυλο. Τα όσα - θέλοντας και μη - καταγράφει ο ΟΗΕ είναι αποκαλυπτικά και για το μέγεθος του προβλήματος, αλλά και για τις ευθύνες που έχουν πλέον οι χώρες του λεγόμενου βιομηχανικού κόσμου. Η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ επισημαίνει στο καινούριο της βιβλίο ότι ο αριθμός των αιτούντων άσυλο στις αναπτυγμένες χώρες θα συνεχίσει να αυξάνεται, μόνο που το διεθνές νομικό πλαίσιο δημιουργεί ήδη «έναν κόσμο που είναι ολοένα και περισσότερο απρόθυμος να κρατήσει ανοιχτές τις πόρτες του στους εκτοπισμένους».

«Δεν υπάρχει λόγος για εορτασμούς. Αντιθέτως, η μακρά περίοδος λειτουργίας της ΥΑ του ΟΗΕ είναι απόδειξη της συνεχούς αδυναμίας της διεθνούς κοινότητας να αποτρέψει τις διώξεις, τις προκαταλήψεις, τη φτώχεια και άλλες αιτίες των εκτοπίσεων και των συγκρούσεων», αναφέρει ενδεικτικά στον πρόλογο του βιβλίου η τέως Υπατη Αρμοστής Σ. Ογκάτα.

Οι διαπιστώσεις του βιβλίου και κυρίως οι προβλέψεις του για το μέλλον, πραγματικά τραγικές. «Εάν οι ανισότητες μεταξύ των πλουσιοτέρων και φτωχότερων χωρών του κόσμου συνεχίσουν να μεγαλώνουν και αν οι χώρες που είναι εκτός του βιομηχανοποιημένου κόσμου δεν ενθαρρυνθούν επαρκώς και δεν υποστηριχτούν στο να παράσχουν προστασία και βοήθεια στους πρόσφυγες στις περιοχές τους, οι αριθμοί των ανθρώπων που αναζητούν μια νέα ζωή στα πλουσιότερα κράτη του κόσμου θα παραμείνουν σταθεροί».

Το βιβλίο αναφέρει επίσης ότι οι νομοθετικές αλλαγές στο καθεστώς ασύλου στις βιομηχανοποιημένες χώρες, τις δύο τελευταίες δεκαετίες, στόχευαν σε μεγάλο βαθμό στην προσπάθεια να ελεγχθεί η παράνομη - συμπεριλαμβανόμενης και της οικονομικής - μετανάστευση. Παρ' όλα αυτά στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτές οι αλλαγές απέτυχαν να αναγνωρίσουν ότι μερικοί άνθρωποι έχουν πραγματικά ανάγκη να ζητήσουν προστασία από τις διώξεις. Μάλιστα, σημειώνει ο ΟΗΕ, «η πολιτική καταστολής σε σχέση με το άσυλο και τη μετανάστευση δεν έχει λύσει το πρόβλημα του μεγάλου αριθμού των παράνομων μεταναστών, αντίθετα τείνει να οδηγεί τόσο τους μετανάστες όσο και τους αιτούντες άσυλο στα χέρια λαθροδιακινητών».

Τέλος ένα άλλο σημαντικό θέμα που πιάνει το συγκεκριμένο βιβλίο είναι ο χειρισμός του θέματος των προσφύγων από μερίδα των ΜΜΕ σε όλο τον κόσμο, τα οποία «εκμεταλλεύτηκαν το κλίμα του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και τα αισθήματα αντιπάθειας για τους μετανάστες, προκειμένου να αυξήσουν τις πωλήσεις τους. Για παράδειγμα τον Οκτώβρη του 1998 η αγγλική εφημερίδα "Dover Express" χαρακτήρισε τους αιτούντες άσυλο "ανθρώπινα σκουπίδια"»...