Συμφωνώ και με το 2ο κείμενο των Θέσεων της ΚΕ. Η μελέτη τους, η μελέτη των εξελίξεων (όπως αναλύονται στο κείμενο), μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εφόδιο στο σύνολο του Κόμματος, στην προσπάθεια για βελτίωση του ιδεολογικού και πολιτικού επιπέδου των δυνάμεών μας. Μπορεί να συμβάλει στον εξοπλισμό των κομματικών μας μελών και ευρύτερα, ώστε να μπορούν να αντεπεξέρχονται στην αντιπαράθεση με τις άλλες δυνάμεις.

Δεν αρκούν πλέον κάποιες γενικές, πολύ περισσότερο επιφανειακές γνώσεις. Στη διαμόρφωση της πολιτικής μας, των θέσεών μας, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τις ταχύτατα μεταβαλλόμενες εξελίξεις, να αναλύουμε σωστά όλα τα δεδομένα.

Εχουμε πολλά παραδείγματα παρανοήσεων, άγνοιας ή συγχύσεων, π.χ. για Ρωσία - Κίνα και το ρόλο τους ως μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Αρκετοί εργαζόμενοι, ακόμα και φίλοι του ΚΚΕ, έχουν άλλη θεώρηση. Στο βάθος βάθος πολλοί πιστεύουν ότι η Κίνα (με κάποιες ιδιαιτερότητες) οικοδομεί σοσιαλισμό με τα δικά της, εθνικά χαρακτηριστικά.

Σε μεγάλα τμήματα του λαού μας επιπλέον, λόγω και της ιστορικής πείρας και ιστορικών γεγονότων και της απόλυτης ταύτισης της κυρίαρχης μερίδας της αστικής μας τάξης μαζί τους, η εικόνα κυρίως του αμερικανικού αλλά και του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού είναι αποκρουστική. Απαιτείται μεγάλη προσπάθεια, ώστε η αντίθεση αυτή να μη μεταφράζεται σε επιλογή ιμπεριαλιστή, όπως και στις Θέσεις αναφέρεται, αλλά να είναι συνολική καταδίκη των ιμπεριαλιστικών λυκοσυμμαχιών και επεμβάσεων. Η σημερινή Ρωσία καμιά σχέση δεν έχει με τη σοσιαλιστική Σοβιετική Ενωση, νοιάζεται μόνο για τα δικά της ιμπεριαλιστικά συμφέροντα.

Ορισμένες σκέψεις για την κατάσταση στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα:

-- Συμφωνώ ότι διατρέχει μια από τις πιο δύσκολες περιόδους. Οι συνθήκες αντεπανάστασης, η μετάλλαξη ισχυρών κάποτε Κομμάτων, με αλλαγές στο χαρακτήρα και πολλές φορές και στον τίτλο, η ταλάντευση πολλών κομμάτων σε θέσεις αμφιλεγόμενες, μέχρι και εθνικιστικές, οπορτουνιστικές και «αντι- νεοφιλελεύθερες», η ελλιπής ή και ανύπαρκτη ανάλυση των αιτιών των αντεπαναστατικών ανατροπών, είναι κάποιες μόνο από τις εκφράσεις της κατάστασης και συνιστούν μια κάθε άλλο παρά ευχάριστη εικόνα.

-- Οι προσπάθειες που καταβάλλει το Κόμμα και το Τμήμα Διεθνών Σχέσεων είναι, τηρουμένων των αναλογιών, πολύ σημαντικές, πραγματική όαση. Με διμερείς συναντήσεις και συσκέψεις, τις επεξεργασίες του πρώτα απ' όλα, βοήθησε και βοηθάει πολλά Κόμματα. Αντικειμενικά όμως δεν φτάνουν οι προσπάθειες του ΚΚΕ. Το Κόμμα μας δρα σε μια μικρή χώρα, δεν μπορεί δυστυχώς να είναι Κόμμα αναφοράς, παρά το σημαντικό ρόλο που έχει αναλάβει. Θα χρειαστούν και άλλα ΚΚ σημαντικότερων χωρών.

Κατά τη γνώμη μου το Παγκόσμιο Κομμουνιστικό Κίνημα βρίσκεται απέναντι σε δύο σοβαρές προκλήσεις, εξίσου σημαντικές που πρέπει να αντιμετωπίσει:

-- Αφενός μέσα από διαρκή πάλη, αντιπαράθεση και αναζήτηση, να αποκτήσει κοινή γλώσσα, να αποκτήσει συνοχή, πάνω στις θεωρητικές, ιδεολογικές βάσεις του μαρξισμού - λενινισμού. Να αποτιμήσει (όπως κάνει το ΚΚΕ) ισορροπημένα την πείρα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, χωρίς ωραιοποιήσεις, αλλά και χωρίς να αφαιρείται από το κύριο: Οτι η πρώτη προσπάθεια για το άλμα στη σοσιαλιστική κοινωνία ήταν θετική και ελπιδοφόρα, άφησε ισχυρές παρακαταθήκες και εμπειρίες.

-- Από την άλλη, το ίδιο σημαντικός είναι, κατά τη γνώμη μου, ο κίνδυνος να έχουν μεν κάποια επιτελεία ΚΚ, να κάνουν και σωστές κατά βάση αναλύσεις και επεξεργασίες, αλλά να είναι ακίνδυνα για την αστική τάξη και το σύστημά της, να βρίσκονται στο περιθώριο. Να μην έχουν επιρροή στο εργατικό - λαϊκό κίνημα, αλλά και εκλογική επιρροή (που όπως σημείωναν και οι κλασικοί μας, αντανακλά την ικανότητα των κομμάτων να δουλεύουν με τις εργατικές τους τάξεις και την ωριμότητα παράλληλα των μαζών). Και γνωρίζουμε καλά ότι δεν ενοχλεί παρά ελάχιστα τους αστούς μια μικρή, περιθωριακή δύναμη, που αναλύει, ξανά αναλύει, αλλά δεν έχει δυνατότητα να κινητοποιεί, να επηρεάζει εργατικές και λαϊκές μάζες. Και φυσικά αυτό προσπαθούν με όλα τα μέσα («νόμιμα» και μη) να κάνουν οι αστικές πολιτικές δυνάμεις.

Και δεν θα σταματήσουν να το επιχειρούν και διεθνώς και στη χώρα μας. Πολύ θα ήθελαν ένα ΚΚΕ, που θα μελετά και θα αναλύει, αλλά δεν θα υπολογίζουν παρά ελάχιστοι εργάτες και άνθρωποι των λαϊκών στρωμάτων, που η δυνατότητα να παρεμβαίνει αποφασιστικά στο εργατικό - λαϊκό κίνημα θα είναι μικρή, χωρίς δυνατότητα συσπείρωσης. Ονειρεύονται και ένα κίνημα τελματωμένο, χαμένο στο διαδίκτυο, στο συμβιβασμό και τη μοιρολατρία.

Αυτά που πέτυχε το Κόμμα όλα αυτά τα χρόνια μετά τις αντεπαναστατικές ανατροπές, να κρατήσει δηλαδή και τα επαναστατικά του χαρακτηριστικά, να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον κίνδυνο ενσωμάτωσης και ταυτόχρονα να παίζει σοβαρό ρόλο στο εργατικό κίνημα, να διαθέτει σοβαρή ικανότητα συσπείρωσης και πολιτική επιρροή, είναι μεγάλη υπόθεση, πραγματικό κατόρθωμα.

Δυστυχώς, πολλά Κόμματα, επειδή δεν έχουν τέτοιο επαναστατικό προσανατολισμό, αλλά και επειδή δεν είναι προσανατολισμένα στη δουλειά στην εργατική τάξη και το κίνημά της, στους χώρους δουλειάς, στα άλλα λαϊκά στρώματα, κινδυνεύουν άμεσα να περιθωριοποιηθούν, να μην παίζουν ουσιαστικά ρόλο.

Είναι απαραίτητο, υπερβάλλοντας ίσως θα έλεγα είναι ζήτημα ζωής και θανάτου, αυτή η κατάσταση να αντιστραφεί, γιατί η ανάγκη των ανατροπών, η ανάγκη να τεθεί τέρμα στη σημερινή βαρβαρότητα, εξακολουθεί πιο επιτακτικά να υπάρχει και σίγουρα θα εκφραστεί στο άμεσο μέλλον με διάφορους τρόπους. Και αλίμονο στα Κόμματα που δεν θα βρίσκονται στην πρωτοπορία.

Τέλος, σύντροφοι, επιγραμματικά δύο ζητήματα:

- Το Κόμμα έχει κάνει πολύ σημαντικά βήματα στην επεξεργασία και εκλαΐκευση της άρνησης συμμετοχής σε κυβερνήσεις αστικής διαχείρισης και είναι αυτό μια ακόμα προσφορά και στο διεθνές κίνημα. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν πρέπει να θεωρήσουμε ότι έχει ολοκληρωθεί η δουλειά πάνω σε αυτό το ζήτημα στον περίγυρο και ευρύτερα. Με διάφορους τρόπους επανέρχεται, είναι εξ αντικειμένου σύνθετη και δύσκολη δουλειά, οι πιέσεις από τη σοσιαλδημοκρατία και τον οπορτουνισμό θα υπάρχουν και ανά περιόδους θα δυναμώνουν. Αρα πρέπει και εμείς να επανερχόμαστε πειστικά και αποφασιστικά, να διαπαιδαγωγούμε στο πνεύμα της ανατροπής και τις δυνάμεις μας και τους αγωνιστές που συμμετέχουν στους αγώνες.

Η αφομοίωση του Προγράμματος είναι καθοριστικής σημασίας. Να κατανοηθεί καλά η στρατηγική μας, να αντιμετωπίσουμε λογικές σταδίων, που είτε από άγνοια είτε από διαφορετική αφετηρία θα ξανατίθενται.

- Τέλος, αν και έχουμε συζητήσει το ζήτημα του ιμπεριαλιστικού πολέμου, το θέμα δεν έχει τελειώσει. Κι αυτό με την έννοια ότι και ολοκληρωμένα δεν έχει κατανοηθεί και η αντιπαράθεση θα δυναμώνει και νέα θέματα και προκλήσεις θα αντιμετωπίζουμε.