Σημαντικές πτυχές από την Ιστορία και την ανάπτυξη του ΚΚΕ στο νησί, τις πρώτες του Οργανώσεις και την προσπάθειά του να στεριώσει, σε μια πολύ δύσκολη περίοδο (δεκαετία 1930), φέρνει στο φως η Τομεακή Επιτροπή Ζακύνθου.

Πρόκειται για γεγονότα που συνδέονται και με την παρουσία του Νίκου Μπελογιάννη στα 1937 - '38, τα οποία αναδεικνύει η Κομματική Οργάνωση, μπροστά και στην εκδήλωση που θα πραγματοποιήσει την Κυριακή 17 Απρίλη στη Λιθακιά (11 π.μ.), χωριό στο οποίο συγκροτήθηκαν οι πρώτοι κομμουνιστικοί πυρήνες με τη συμβολή του κομμουνιστή ήρωα.

Θα πραγματοποιηθεί ομιλία από τον Θανάση Χαστά, μέλος του ΓΠ της ΕΠ Δυτικής Ελλάδας, ενώ θα τοποθετηθεί τιμητική πλακέτα στον χώρο που απέμεινε από το σπίτι όπου συγκροτήθηκε η πρώτη Κομματική Οργάνωση, παρουσία του Νίκου Μπελογιάννη, εκδηλώσεις συνολικά ενταγμένες στον προγραμματισμό της ΕΠ Δυτικής Ελλάδας για τα 70 χρόνια από την εκτέλεση του κομμουνιστή ήρωα.

Για την τοποθέτηση της μαρμάρινης πλάκας στον χώρο μεγάλη ήταν και η προσφορά φίλων και οπαδών του Κόμματος στη Ζάκυνθο, όπως του Τάσου Σταμίρη, γλύπτη, που φιλοτέχνησε την προσωπογραφία του Ν. Μπελογιάννη, με βάση τον πίνακα του Πικάσο, αλλά και του Νιόνιου Κλάδη (Πετρά), που δώρισε το μάρμαρο για το μνημείο.

Σημαντική, στην προσπάθεια εξεύρεσης των πρώτων «ριζών» του ΚΚΕ στη Ζάκυνθο, είναι η χειρόγραφη μαρτυρία του εκλιπόντος συντρόφου Αλέξανδρου Παπαδάτου, κατοίκου Λιθακιάς, που γράφτηκε στις 29 Απρίλη 1984 και παραδόθηκε από την οικογένειά του στο Κόμμα.

Ο Αλ. Παπαδάτος αναφέρει πως το 1930 μεταφέρθηκαν στο νησί τα πρώτα κομμουνιστικά ιδανικά, όχι οργανωμένα, αλλά από στόμα σε στόμα, βρίσκοντας απήχηση σε αρκετούς στην πόλη και στα χωριά. Μιλά για την πρώτη κομματική συγκέντρωση στην πρώην λίμνη «Μακρή» μεταξύ Αμπελοκήπων και Λαγανά, αλλά και για τις 360 ψήφους που πήρε το ΚΚΕ στις βουλευτικές εκλογές του 1932, εκ των οποίων οι 17 ήταν στη Λιθακιά.

Στέκεται στις συλλήψεις των γραμματέων της Οργάνωσης Ζακύνθου πριν από τη μεταξική δικτατορία, στην έλλειψη πείρας για την ανάπτυξη της κομματικής δράσης σε όλες τις συνθήκες και το γεγονός ότι τα μέλη έμεναν «σαν τα πουλιά που χάνουν την κλώσσα», όπου «η δουλειά του Κόμματος γινότανε αλλά από αυτί σε αυτί», όπως χαρακτηριστικά τονίζει, αφού δεν υπήρχε επαφή με την Αχαΐα ή την Ηλεία.

Σύμφωνα με τη μαρτυρία, η πρώτη παρουσία του Νίκου Μπελογιάννη στη Ζάκυνθο καταγράφεται τον Νοέμβρη του 1937.«Ητανε 2 παιδιά του Γυμνασίου, ευπαρουσίαστοι, συμπαθητικοί. Δεν υπήρχε φόβος και γίνανε καθαρές συστάσεις. Ο ένας ήταν ο Νίκος ο Μπελογιάννης», σημειώνει, μεταξύ άλλων, ο Αλ. Παπαδάτος, προσθέτοντας:

«Καθίσαμε στην κουζίνα γιατί έκανε κρύο, είπαμε πολλά και διάφορα, βάλαμε καινούρια σκαριά για τη δουλειά του Κόμματος, την μέθοδο και τον τρόπο ανάλογα με τις περιστάσεις, τέλος σφίξαμε τα χέρια και χωρίσαμε». Πρόκειται για το σπίτι, στον χώρο του οποίου θα πραγματοποιηθεί η εκδήλωση της Κυριακής.

Το καλοκαίρι του 1938, ο Νίκος Μπελογιάννης επανεμφανίζεται στη Ζάκυνθο, με τη σύσκεψη αυτήν τη φορά να πραγματοποιείται στο Μαραθωνήσι, όπου οι συμμετέχοντες μετέβησαν με βάρκες. «Κάναμε μπάνιο, ήπιαμε, τραγουδήσαμε, βγάλαμε φωτογραφίες αλλά δεν ήρθε στα χέρια μας καμία. Είπαμε πολλά, πήραμε πάλι γραμμή δουλειάς και τέλος φύγαμε στο λιμάνι. Χωρίσαμε σφίγγοντας το χέρι ο ένας του άλλου με τις σχετικές ευχές», υπογράμμισε ο Αλέξανδρος Παπαδάτος.

Στη σύσκεψη στο Μαραθωνήσι, που αναφέρεται ότι έγινε περίπου τον Ιούνη του 1938, συμμετείχαν εκτός από τον Νίκο Μπελογιάννη, σύμφωνα με τον Αλ. Παπαδάτο, οι Λάμπρος Ζήβας, Νικόλαος Τετράδης, Γεώργιος Στρούζας, Διονύσιος Κάπαρης, Αντώνιος Βλασσόπουλος και ο Αλέξανδρος Παπαδάτος.

Δυστυχώς, οι σεισμοί του 1953 κατέστρεψαν το σπίτι στη Λιθακιά που αναφέρεται στη μαρτυρία. Στην προσπάθειά της η ΤΕ Ζακύνθου βρήκε τα σημάδια και τις μαρτυρίες που «συνδέουν» τα γεγονότα. Πρόκειται για πτυχές άγνωστες στους νεότερους αλλά και σε πολλούς μεγαλύτερους ηλικιακά, στο νησί, σε μια προσπάθεια που συνεχίζει η Οργάνωση του Κόμματος, «δένοντας» τον αγώνα της με το χτες, το σήμερα και πολύ περισσότερο το αύριο.