Κοινοί αστυνομικοί σταθμοί από τα συνορεύοντα κράτη μέλη της ΕΕ. Καλύτερη «αξιοποίηση» και ενίσχυση του συστήματος φακελώματος Σένγκεν, όπου ήδη είναι καταχωρημένοι πάνω από 11 εκατομμύρια άνθρωποι. Σύσταση και νέων βάσεων δεδομένων, ανταλλαγή στοιχείων μεταξύ τους. Συνεργασία της Ευρωπόλ με Ιντερπόλ, ΗΠΑ και άλλες χώρες. Ηλεκτρονικό και γενετικό φακέλωμα. Διασυνοριακή καταδίωξη για πλήθος λόγων. Χρησιμοποίηση χαφιέδων και αξιοποίηση προβοκατόρων. Κατάλυση κάθε έννοιας λαϊκής κυριαρχίας, με άσκηση βίας από τα αστυνομικά όργανα ενός κράτους μέλους σε άλλο κράτος μέλος, προς «επιβολή της τάξης». Ακόμα και υπαγωγή αστυνομικών υπαλλήλων μιας χώρας στις προϊστάμενες αρχές μιας άλλης.

Τα παραπάνω είναι μερικά μόνο σημεία από όσα περιλαμβάνονται σε μια ογκώδη (65 σελίδες παρακαλώ) «Ανακοίνωση» της Κομισιόν προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ για την «Ενίσχυση της αστυνομικής και τελωνειακής συνεργασίας στην ΕΕ». Φέρει ως ημερομηνία την 18/5/2004 και χωρίζεται στην «Ανασκόπηση των επιτευγμάτων από την έναρξη ισχύος της Συνθήκης του Αμστερνταμ» και τις «Προτάσεις βελτιώσεων».

Φυσικά δεν είναι πρώτη φορά που τέτοια κείμενα κυοφορούνται στις Βρυξέλλες. Εδώ και χρόνια ενισχύουν το οπλοστάσιό τους με μέτρα καταστολής και κοινοτικές αποφάσεις που τα «νομιμοποιούν». Αλλωστε μόνο λίγες βδομάδες πριν, ο «Ρ» ανέδειξε το νέο τους αντιδραστικό επίτευγμα, το «Πρόγραμμα της Χάγης», το οποίο υπερψηφίστηκε στο Συμβούλιο Κορυφής στις 4 - 5 Νοέμβρη.

Ομως έχει τη σημασία του το γεγονός ότι πληθαίνουν πλέον τέτοιες ντιρεκτίβες στους κόλπους του ευρωμορφώματος, χαρακτηριστικό δείγμα της στροφής του προς όλο και αντιδημοκρατικότερες θέσεις. Οπως σημασία έχει και το γεγονός ότι η «Ανακοίνωση» αυτή στάλθηκε και στην «Eurocop», την Πανευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Αστυνομικών, και μέσω αυτής στα κατά κράτος μέλη της, π.χ. στην ελληνική Πανελλήνια Ομοσπονδία Αστυνομικών Υπαλλήλων, προκειμένου η «γνώση» να διαχέεται άμεσα και προς τα κάτω, προς συμμόρφωση και εφαρμογή

Τα Μάη 2004 η Κομισιόν αναγνώριζε ότι με βάση το άρθρο 39 της ΣΕΕ (τα κράτη - μέλη «αναλαμβάνουν την υποχρέωση» όπως οι αστυνομικές υπηρεσίες τους παρέχουν αμοιβαία συνδρομή, για την πρόληψη και έρευνα σχετικά με αξιόποινες πράξεις) αλλά και το σχετικό άρθρο 46, αποτέλεσαν το υπόβαθρο για σημαντικό αριθμό διμερών συμφωνιών μεταξύ των κρατών του Σένγκεν. Ωστόσο ψάχνουν για κάτι παραπάνω: «Οι συμφωνίες καθολικότερης μορφής είναι εκείνες με τις οποίες καθιερώνονται μόνιμες υποδομές συνεργασίας και ανταλλαγής στοιχείων υπό τη μορφή των Κοινών Αστυνομικών Σταθμών (ΚΑΣ) και των Κέντρων Αστυνομικής και Τελωνειακής Συνεργασίας (ΚΑΤΣ) στα εσωτερικά σύνορα». Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τα ΚΑΣ - ΚΑΤΣ στο Kehl/Offenburg (παραμεθόριος Γερμανίας - Γαλλίας), στο Tournai (Βέλγιο - Γαλλία), Ventimiglia και Modane (Γαλλία - Ιταλία), Canfrane - Somport - Urdos, Le Perfhus - La Junquera, Melles Pont du Roy - Les και Biriatou - Irto (Γαλλία - Ισπανία), Tuy - Valenfa do Minho, Caya - Elvas, Vilar Fonnoso - Fuentes de Ofioro, Vila Real de Santo Aatonio - Ayamoiite (Ισπανία - Πορτογαλία). Πιθανότατα αν η Ελλάδα είχε χερσαία σύνορα με κάποια από τις άλλες χώρες της ΕΕ, οι κυβερνήσεις του ελληνικού δικομματισμού να είχαν σπεύσει από τις πρώτες να συμμορφωθούν

Εξάλλου εκτενείς μορφές τριμερούς αστυνομικής συνεργασίας αναπτύχθηκαν μεταξύ των Κάτω Χωρών, του Βελγίου και της Γερμανίας στην περιοχή με επίκεντρο το Μάαστριχτ, το Aachen και το Eupen, ενώ μεταξύ Γαλλίας και Λουξεμβούργου έχει συναφθεί σχετική συμφωνία, η οποία δεν έχει όμως ακόμα τεθεί σε εφαρμογή. Οι τετραμερείς υποδομές συνεργασίας μεταξύ Λουξεμβούργου, Γαλλίας, Βελγίου και Γερμανίας είναι πολύ κοντά στο στάδιο της τυπικής ολοκλήρωσης τους. «Τα αντίστοιχα κέντρα συνεργασίας αποδείχτηκε ότι είναι αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση των "κενών ασφαλείας" στις παραμεθόριες περιοχές, τα οποία είναι συνέπεια της κατάργησης των συνοριακών ελέγχων αλλά και του γεγονότος ότι η παρέμβαση των υπηρεσιών επιβολής του νόμου πρέπει να σταματά στα εσωτερικά σύνορα. Η συνεργασία συμπεριλαμβάνει τη διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφοριών, την ανάληψη κοινών επιχειρήσεων και ελέγχων και το σχεδιασμό συντονισμένων δράσεων» αναφέρει η Κομισιόν.

Στο Πρόγραμμα Δράσης της Βιέννης - ήδη από το 1998 δηλαδή - απευθύνεται έκκληση για την επέκταση αυτών των μορφών διασυνοριακής συνεργασίας. Η Κομισιόν έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι «η ευρύτερη εφαρμογή του μοντέλου αυτού σε όλη την Ενωση θα συμβάλει σε σημαντικό βαθμό στην καταπολέμηση του εγκλήματος αλλά και στη βελτίωση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και συνεργασίας μεταξύ των υπηρεσιών επιβολής του νόμου των διαφόρων κρατών μελών, θα ήταν σκόπιμο, εάν θα μπορούσε να υπάρξει συμφωνία, τα υποδείγματα της συνεργασίας αυτής να αποτελέσουν το πρότυπο που θα εφαρμοστεί από εκείνα τα κράτη μέλη όπου δεν έχουν ακόμη θεσπίσει τα σχετικά μέτρα».

Χαρακτηριστικά η Κομισιόν τονίζει με νόημα ότι «η συγκρότηση ΚΑΣ ή ΚΑΤΣ σε όλες τις παραμεθόριες περιοχές στο εσωτερικό της Ενωσης θα αποτελέσει έναν αποτελεσματικό μηχανισμό που θα οδηγήσει στην παράλληλη επίτευξη πολλών σημαντικών στόχων: στη μείωση της εγκληματικότητας, στην ενίσχυση της ορατότητας έναντι του κοινού, στην οικοδόμηση κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης και εχεμύθειας μεταξύ των διαφόρων υπηρεσιών των ενδιαφερόμενων κρατών μελών και, τέλος, στην εμπέδωση της αποτελεσματικής συνεργασίας ανάμεσα στις αστυνομικές, τις τελωνειακές και τις δικαστικές αρχές, στις περιπτώσεις που οι τρεις αυτές υπηρεσίες συνεργάζονται στο πλαίσιο των προαναφερόμενων κέντρων».

Αλήθεια, αυτή η «ενίσχυση της ορατότητας έναντι του κοινού» σε τι αποσκοπεί; Μήπως στο να συνηθίσει ο κόσμος ότι ανά πάσα στιγμή αρχές ξένων κρατών, εν είδη τοποτηρητή, θα μπαίνουν να κάνουν κουμάντο στον τόπο του;

Η Κομισιόν θυμίζει το άρθρο 45 της Σύμβασης Σένγκεν, ότι τα κράτη - μέλη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα, «προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι οι αλλοδαποί θα συμπληρώνουν και θα υπογράφουν τα δελτία δηλώσεως των επιχειρήσεων εμπορικής ενοικίασης καταλυμάτων, ότι θα επιβεβαιώνουν την ταυτότητα τους με την επίδειξη εγκύρων εγγράφων ταυτότητας και ότι τα έντυπα αυτά θα κρατούνται ή θα διαβιβάζονται στις αρμόδιες αρχές. Τα στοιχεία αυτά μπορεί να είναι σημαντικά για την επιβολή του νόμου, όπως απέδειξαν στο παρελθόν οι επιτυχίες που σημειώθηκαν στην πάλη κατά της τρομοκρατίας».

Θυμίζει ακόμα ότι τα άρθρα που καλύπτουν το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (ΣΠΣ ή SIS) «θεσπίζουν την υποχρέωση συγκρότησης και συντήρησης ενός κοινού συστήματος πληροφόρησης, περιγράφοντας τη δράση που οφείλει να αναληφθεί στις περιπτώσεις θετικής εξακρίβωσης των στοιχείων βάσει των διατάξεων των άρθρων 95-100 και προδιαγράφοντας το καθεστώς που ισχύει στα θέματα της προστασίας των δεδομένων. Με τα εν λόγω άρθρα διανοίγεται η δυνατότητα καταχώρισης και διερεύνησης ορισμένων στοιχείων, με βάση το καθεστώς που περιγράφεται στα άρθρα 95-100».

Και η Κομισιόν επιχαίρει: «Δέκα ήταν τα κράτη μέλη που χρησιμοποιούσαν το ΣΠΣ, το 1999. Εως το Μάρτιο του 2001, ο αριθμός τους είχε αυξηθεί σε 15, μετά από την προσχώρηση των πέντε χωρών του Βορρά στο ΣΠΣ. Στις 29 Μα?ου του 2000, το Συμβούλιο ενέκρινε το αίτημα του Ηνωμένου Βασιλείου να συμμετάσχει σε ορισμένες πτυχές του Σένγκεν, μεταξύ άλλων στην αστυνομική συνεργασία, στον αγώνα κατά των ναρκωτικών ουσιών και στο ΣΠΣ. Στις 28 Φεβρουαρίου 2002 εγκρίθηκε μία παρόμοια απόφαση για την Ιρλανδία. Ηδη γίνονται οι προετοιμασίες για τη διασύνδεση του Ηνωμένου Βασιλείου με το ΣΠΣ, στα τέλη του 2004. Η Ιρλανδία αναμένεται να ακολουθήσει αργότερα. Με τον τρόπο αυτό, ο συνολικός αριθμός των χρηστών του ΣΠΣ θα ανέλθει σε 17».

Και σε μια άλλη παράγραφο: «Το ΣΠΣ αποτελεί σημαντικό επίτευγμα στον τομέα της αστυνομικής συνεργασίας στην Ενωση. Εως το Μάρτιο του 2003 είχαν καταχωριστεί περισσότερα από 11 εκατ. στοιχεία για καταζητούμενα άτομα και αντικείμενα».

Αλλά η Κομισιόν ανησυχεί κιόλας: «Το τρέχον ΣΠΣ διαθέτει ωστόσο μόλις δεκαοχτώ θυρίδες χρήσης και στο μέλλον θα πρέπει να συνδεθούν μαζί του τα δέκα νέα κράτη μέλη. Στην Επιτροπή ανατέθηκε ως εκ τούτου το έργο της ανάπτυξης ενός ΣΠΣ της δεύτερης γενεάς». Πρόκειται για το διαβόητο, αναμενόμενο από το 2006, πληρέστερο από πλευράς λειτουργώνSIS 2 ή ΣΠΣ 2.

Αλλωστε το λένε και οι ίδιοι: «Εξαιτίας των νομοθετικών πρωτοβουλιών που ανέλαβε η Ισπανική Προεδρία μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2002 με στόχο την προσθήκη νέων λειτουργικών αρμοδιοτήτων στο ΣΠΣ και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για το ΣΠΣ 2, το νέο ΣΠΣ θα έχει πολύ μεγαλύτερο αριθμό χρηστών (σε αυτούς θα ανήκουν όχι μόνο τα κράτη μέλη, αλλά και οι Eurojust και Ευρωπόλ) ενώ θα περιλαμβάνει επίσης και νέα λειτουργικά καθήκοντα (π.χ. έρευνα με αντικείμενο τα ελλιπή δεδομένα, διασύνδεση των καταχωρίσεων συγκεκριμένων προσώπων) ενώ θα περιλαμβάνει επίσης και περισσότερες κατηγορίες στοιχείων (π.χ. βιομετρικά στοιχεία, στοιχεία για τα αεροσκάφη και τα εμπορευματοκιβώτια)».

Με επιμονή τονίζουν σχετικά με την αποθήκευση βιομετρικών στοιχείων, ότι «ένα βασικό όφελος αυτής της εξέλιξης είναι και η δυνατότητα να διεξάγονται ακριβέστερες έρευνες ούτως ώστε να αποφεύγονται τα σημερινά προβλήματα των αλφαριθμικών ερευνών που θα εμφανίζουν αναπόφευκτα ολοένα και μικρότερη ακρίβεια, στο βαθμό που αυξάνονται οι βάσεις δεδομένων».

Την άνοιξη 2003, εγκαινιάστηκε ο τρίτος γύρος των εργασιών αμοιβαίας αξιολόγησης, στόχος του οποίου είναι να εξεταστεί η ανταλλαγή των στοιχείων και των απόρρητων πληροφοριών μεταξύ των κρατών - μελών και της Ευρωπόλ και μεταξύ των κρατών - μελών, αντιστοίχως. Απώτερος σκοπός της αξιολόγησης αυτής είναι να διατυπωθούν βασικές συστάσεις για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να βελτιωθεί περαιτέρω αυτή η πτυχή της συνεργασίας.

«Εκτός από τα στοιχεία που χορηγούν τα κράτη μέλη της ΕΕ, η Ευρωπόλ εξαρτάται επίσης από τα στοιχεία που είναι διαθέσιμα εκτός της ΕΕ, για να διαθέτει καλύτερη βάση πληροφόρησης προς εκπλήρωση των καθηκόντων της. Σημαντική ήταν η πρόοδος που σημειώθηκε στη συνεργασία της Ευρωπόλ με τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμούς, με βάση τον κατάλογο που καταρτίστηκε από την απόφαση του Συμβουλίου της 27ης Μαρτίου 2000. Αυτές οι συμφωνίες συνεργασίας έχουν καίρια σημασία για το έργο της Ευρωπόλ, καθώς αποτελούν την τυπική προϋπόθεση που επιτρέπει να παρέχεται στην Ευρωπόλ η δυνατότητα ανταλλαγής προσωπικών δεδομένων με τις αντίστοιχες τρίτες χώρες και οργανισμούς» σημειώνει η Κομισιόν.

Η Ευρωπόλ έχει υπογράψει μέχρι σήμερα συμφωνίες συνεργασίας, που περιλαμβάνουν τη δυνατότητα ανταλλαγής προσωπικών δεδομένων, με πολλές υποψήφιες για προσχώρηση χώρες, αλλά και την Ισλανδία, τη Νορβηγία και την Ιντερπόλ. Υπέγραψε επίσης συμφωνίες με την Κομισιόν, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Eutojust αλλά και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF).

Και πώς αξιοποιήθηκε ο Μπιν Λάντεν; «Τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 βοήθησαν να επισπευστεί η σύναψη συμφωνιών με τις ΗΠΑ. Η Ευρωπόλ υπέγραψε συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ στις 6 Δεκεμβρίου 2001 και το Δεκέμβριο του 2002 υπέγραψε συμφωνία η οποία καλύπτει την ανταλλαγή προσωπικών δεδομένων. Η σύναψη της τελευταίας αυτής συμφωνίας αποτελεί θετική εξέλιξη αν ληφθούν υπόψη οι αποκλίνουσες διατάξεις της νομοθεσίας προστασίας των δεδομένων των ΗΠΑ και της ΕΕ».

Με απλά λόγια, υπό το βάρος του «κατεπείγοντος» ξεπεράστηκαν βασικά νομικά κωλύματα, καθότι ακόμα στην ΕΕ το επίπεδο προστασίας των προσωπικών δεδομένων είναι κάπως καλύτερο από αυτό των ΗΠΑ.

Εξάλλου από τον κατάλογο των μέτρων που έπρεπε να θεσπιστούν μέσα σε μία διετία από την έναρξη ισχύος της ΣΕΕ, το Πρόγραμμα Δράσης της Βιέννης ζητούσε να διερευνηθεί η πρόσβαση της Ευρωπόλ στα δεδομένα του ΣΠΣ. Το Συμβούλιο της ΕΕ συμφώνησε κατά βάση να έχει η Ευρωπόλ μερική πρόσβαση στο ΣΠΣ, ιδίως σε ό,τι αφορά τα δεδομένα που αποθηκεύονται συνεπεία των άρθρων 95, 99 και 100 της Σύμβασης Σένγκεν. «Προς το σκοπό αυτό, το Συμβούλιο θα αποφασίσει σύντομα σχετικά με την τροποποίηση της σύμβασης ΣΠΣ, θεσπίζοντας ένα νέο άρθρο (101Α), το οποίο θα αποτελεί τη νομική βάση για την πρόσβαση της Ευρωπόλ στο ΣΠΣ».

Ωστόσο, «εξαιτίας των τεχνικών περιορισμών, διαγράφεται ο κίνδυνος να μπορέσει να αποκτήσει πρόσβαση η Ευρωπόλ μόνο μετά από την υλοποίηση του ΣΠΣ 2, δηλαδή όχι πριν από το 2006. Η Κομισιόν κρίνει ότι το διάστημα αυτό είναι υπερβολικά μεγάλο και συνιστά να εξεταστεί η υιοθέτηση ρεαλιστικών εναλλακτικών λύσεων, όπως για παράδειγμα η παραχώρηση στην Ευρωπόλ της πρόσβασης μόνο για σκοπούς ανάγνωσης, μέσω της εθνικής υπηρεσίας ΣΠΣ. Θα πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί ότι για την επίτευξη ενός τέτοιου διακανονισμού θα απαιτηθεί η αντίστοιχη τροποποίηση της Σύμβασής του Σένγκεν».

Στην υποενότητα «τεχνικές έρευνας» και για το πώς εφαρμόστηκε όλα αυτά τα χρόνια το άρθρο 30 παράγραφος 1 στοιχείο δ της ΣΕΕ, η Κομισιόν αναφέρει: «... παρά το γεγονός ότι στο πλαίσιο της Ευρωπόλ αναπτύχθηκαν κοινές κατευθυντήριες γραμμές, για παράδειγμα σχετικά με τη χρήση πληροφοριοδοτών ή τις ελεγχόμενες παραδόσεις (σ.σ:;!), πρόκειται μόνο για κατευθυντήριες γραμμές, οι οποίες δεν εφαρμόζονται υποχρεωτικά σε όλα τα κράτη - μέλη. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμία γενικά αποδεκτή ερμηνεία του άρθρου 30 παράγραφος 1 στοιχείο δ της ΣΕΕ στο επίπεδο της ΕΕ».

Για να αντιμετωπίζονται τέτοια προβλήματα η Κομισιόν συμμερίζεται «την άποψη ότι θα αποδειχθεί πραγματικά χρήσιμο να υπάρχει κοινή αξιολόγηση των τεχνικών αυτών από τους εμπειρογνώμονες, για να γίνεται η διάγνωση ποια από αυτές μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως "καλή" ή "άριστη" πρακτική υπό τις δεδομένες συνθήκες».

Παρακάτω αναφέρει κι άλλες τεχνικές, όπως «μυστικές επιχειρήσεις, έρευνα και κατάσχεση», όπως προβλέπονται άλλωστε στη Σύμβαση περί αμοιβαίας συνδρομής και συνεργασίας μεταξύ των τελωνειακών υπηρεσιών (σ.σ: υπογράφηκε στις 23/1/1998) και στη Σύμβαση για την αμοιβαία δικαστική συνδρομή επί ποινικών υποθέσεων (υπογράφηκε στις 12/7/2000).

Αύριο το δεύτερο μέρος