Είμαι πολιτικός κρατούμενος στα Γιούρα από τον Ιούνη του 1948 έως τον Απρίλη, αρχές Μάη, του 1950. Μετά τις διαμαρτυρίες συγγενών μας και φίλων, μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, η κυβέρνηση που βγήκε από τις εκλογές του 1950, για να δείξει το άλλο της πρόσωπο, αποφασίζει την αποσυμφόρηση των φυλακών της Γιούρας.

Στο τέλος Απρίλη με αρχές Μάη 1950 προσεγγίζει ένα αρματαγωγό και φορτώνει 800 περίπου από μας τους κρατούμενους. Με αυτή την ομάδα είμαι και εγώ. Δεν ξέρουμε σε ποια φυλακή θα πάμε. Μετά τον Ισθμό της Κορίνθου προσεγγίζει Πάτρα - Λευκάδα -Πρέβεζα και, τελικά, Κέρκυρα. Στους τελευταίους που μείναμε (για αποβίβαση), περίπου 200, είμαι κι εγώ.

Στις φυλακές Κέρκυρας είχε δημιουργηθεί ένα απάνθρωπο καθεστώς βαρβαρότητας. Ιδιαίτερα εξουθενωτική ήταν η συμπεριφορά απέναντι στους θανατοποινίτες που γλίτωσαν από τα εκτελεστικά αποσπάσματα των ετών 1947-48-49.

Μας βάλανε στη Θ ακτίνα, περίπου 80 άτομα, και τους άλλους στις άλλες ακτίνες. Δίπλα μας στην Ι ακτίνα ήταν οι θανατοποινίτες. Αυτοί έζησαν για χρόνια το μαρτύριο: στα κελιά για 18 ώρες το 24ωρο και προαύλιο μόνο 8-12 το πρωί και 3-5 το απόγευμα. Η επικοινωνία μεταξύ των κρατουμένων από ακτίνα σε ακτίνα σχεδόν αδύνατη. Οι διαμαρτυρίες γίνονταν, αλλά όχι συντονισμένα. Εμείς οι Γιουρίτες, όπως μας έλεγαν, πήγαμε με άλλον αέρα. Ακολουθήσαμε μια επιθετική τακτική με πολλή προσοχή. Για να πας στα κελιά, μετά το προαύλιο έπρεπε να περάσεις 4 σιδερόπορτες. Η πρώτη σε έβγαζε σε ένα μεγάλο στεγασμένο χώρο με κάγκελα στις δυο πλευρές. Η δεύτερη πόρτα στον εσωτερικό χώρο, η τρίτη στον κάτω διάδρομο και η τέταρτη στον επάνω διάδρομο. Το άνοιγμα και το κλείσιμο των κελιών ήταν γενικό. Για να αλλάξουμε αυτό το ωράριο του κλεισίματος των κελιών ήταν πολύ μεγάλο θέμα και όχι μόνο για μας, αλλά για όλες τις ακτίνες και κυρίως την Ι ακτίνα των θανατοποινιτών. Το μεγάλο θέμα ήταν η κρυφή επικοινωνία μεταξύ των ακίινων.

Εγώ μένω στο 13 κελί της Θ ακτίνας. Να σημειώσω ότι σε όλες τις φυλακές και εξορίες που πέρασα ζούσαμε οργανωμένη ζωή με προγραμματισμό. Για μας το μόνο πρόβλημα που θα έσπαζε την απομόνωσή μας ήταν η επικοινωνία για να γίνεται συντονισμένος αγώνας για κοινά γενικά προβλήματα. Η λύση ήταν να προμηθευτούμε το Μορσικό Αλφάβητο με τα βιβλία που μας επέτρεπαν να διαβάζουμε. Είχα ένα μικρό επίτομο λεξικό («Λαρούς»). Πράγματι στο γράμμα Μ είχε τη λέξη Μορς με τα σημεία τηλεπικοινωνίας του αλφάβητου και των αριθμών.

Στα 30 μου χρόνια έγινα πάλι μαθητής, εντατικό διάβασμα, εξέταση, άσκηση. Με τις ώρες στο κελί μελέτη. Το αλφάβητο το δώσαμε στην Ι και την Η ακτίνες, τις διπλανές μας. Οι συνωμοτικοί κανόνες της παρανομίας σε άψογη λειτουργία. Για την ακτίνα Η εύκολο, με μολύβι στον τοίχο σε ορισμένη ώρα και ειδικό σημείο του τοίχου που μας χώριζε. Με την ακτίνα Ι μόνο οπτικά με τις παλάμες. Μια παλάμη τελεία, δυο παλάμες παύλα. Με έρευνες που κάναμε, βρήκαμε ότι μπορεί να γίνει από το δικό μας παράθυρο με το αντίστοιχο απέναντι της Ι ακτίνας. Επρεπε ο μεταδότης των σημάτων να προσέχει να είναι στο βάθος του κελιού, γιατί μπορούσε να τον δει ο σκοπός της μάντρας ψηλά, για μας αριστερά και της Ι ακτίνας δεξιά. Οσο για τον κώδικα ήταν εύκολο. Γιατί εγώ από την πολιτοφυλακή που ήμουνα στην κατοχή στην Ελεύθερη Ελλάδα είχα μάθει. Ολα ήταν έτοιμα και ένα μεσημέρι, περίπου αρχές Ιούνη, έγινε η πρώτη επικοινωνία με τους συναγωνιστές της Ι ακτίνας.

Να σημειώσω ότι η προσφώνηση μεταξύ μας ήταν «συναγωνιστή». Το πρώτο θέμα κοινού αγώνα όλων των κρατουμένων της Κέρκυρας ήταν «να μείνουν ανοιχτά τα κελιά το μεσημέρι με κλειστή την πόρτα της αυλής». Ενα μεσημέρι όλοι οι κρατούμενοι της Θ ακτίνας αρνηθήκαμε να μπούμε στα κελιά. Ζητούσαμε να κλείσουν την πόρτα που βγάζει στην αυλή. Επεσαν «γκλομπς», σπρωξίδι, φωνές, κακό. Ξεσηκώθηκαν και οι άλλοι κρατούμενοι στις άλλες ακτίνες και διαμαρτύρονταν. Τι γίνεται στη Θ ακτίνα, γιατί τους χτυπάτε; Ο συντονισμός ήταν πετυχημένος. Την άλλη μέρα ο διευθυντής Βουρνάς άκουγε από όλους τους κρατούμενους το ίδιο ζήτημα που το έκαναν και δικό τους. Στάθηκε αδύνατον να μάθω πώς έγινε ο συντονισμός. Εγώ πήγα στην ακρόαση και διαμαρτυρήθηκα για το ξύλο και του 'δειξα και το τραυματισμένο μου χέρι. Φάνηκε έκπληκτος.

Σημειώνω ότι ο Βουρνάς ως διευθυντής των φυλακών ήταν ο σκληρότερος που γνώρισα στα 8 χρόνια φυλακής. Ηταν ο κέρβερος φύλακας των διαταγών που έβγαζε για τη διαβίωση των κρατουμένων. Δεν υπήρχε γι' αυτόν ηθικό στοιχείο. Τον φωνάζαμε ο «σκληρός». Φόβος και τρόμος των φυλακών και των κατώτερων αξιωματούχων του προσωπικού, όπως έμαθα από έναν φύλακα που γνώρισα στις φυλακές.

Το παιδί αυτό ήταν καλό και μας εφοδίαζε με εφημερίδες. Τον μετέθεσαν από τη Φυλακή Αβέρωφ στην Κέρκυρα. Τις φωνές μας και το ξύλο τα έμαθε όλη η Κέρκυρα και επιτέθηκαν στον Βουρνά. Επιτροπή από Κερκυραίους πήγε στον εισαγγελέα Κέρκυρας και διαμαρτυρήθηκαν. Ο εισαγγελέας έκανε ανακρίσεις μεταξύ των φυλάκων και του προσωπικού. Δεν πέρασαν πολλές μέρες και τα κελιά των Φυλακών Κέρκυρας όλων των ακτίνων τα μεσημέρια έμεναν ανοιχτά. Το προαύλιο έμενε κλειστό. Σπάσαμε το κύριο σώμα του απομονωτισμού. Τσακίσαμε τον τσαμπουκά του Βουρνά. Ακολούθησαν άλλες μικρότερες παραχωρήσεις και υποχωρήσεις του Βουρνά.

Αναμνήσεις του Λάκη Τσώνη