Η Α Διεθνής (επίσημη ονομασία: "Διεθνής ένωση των εργαζομένων") ιδρύθηκε το 1864.

H ίδρυσή της ήταν μια σημαντική εξέλιξη. Σηματοδοτούσε μια πρώτη προσπάθεια συσπείρωσης των πιο προωθημένων εργατών, ύστερα από τη μακρόχρονη ύφεση που είχε προκαλέσει το τέλος της Επανάστασης του 1848. Σηματοδοτούσε επίσης και την εξέλιξη του ίδιου του καπιταλισμού, που - όπως ακριβώς τονίζεται στην ιδρυτική της διακήρυξη - είχε σημειώσει αλματώδη αναπτυξιακή εξέλιξη από το 1848. Τέλος, η ίδρυση της Α Διεθνούς σηματοδοτούσε, αν και αυτό δεν το είχαν πάντα συνειδητοποιήσει οι πρωταγωνιστές της, ένα νέο γύρο όξυνσης των αντιθέσεων του καπιταλισμού, που δε θα αργήσουν να εκδηλωθούν.

Τόσο στην ίδρυση όσο και στη λειτουργία και δράση της πήραν έντονα μέρος ο Κ. Μαρξ και ο Φ. Ενγκελς. Πολλά από τα πιο σημαντικά έργα τους στην περίοδο αυτή οφείλονται στις ανάγκες που δημιούργησε η ανάπτυξη της Διεθνούς, αλλά και στα νέα (και, συχνά, θεμελιακά νέα) εμπειρικά διδάγματα που αυτή έφερε.

Η Α Διεθνής έκανε 5 συνολικά συνέδρια (Γενεύη 3-8.9.1866, Λωζάνη 2-8.9.1867, Βρυξέλλες 6-13.9.1868, Βασιλεία 6-11.9.1869, Χάγη 2-7.9.1872), συνέδρια που έγιναν, μεταξύ άλλων, και σε συνθήκες οξυμένης ιδεολογικής πάλης μεταξύ του επαναστατικού ρεύματος και των αναρχικών και ρεφορμιστικών ρευμάτων.

Η Ιστορία επιφύλασσε στην Α Διεθνή μια ευχάριστη έκπληξη, αλλά και μια μεγάλη δοκιμασία: Τη σύνδεσή της με την πρώτη σύντομη απόπειρα εγκαθίδρυσης της εξουσίας της εργατικής τάξης.

Ο γαλλο-πρωσικός πόλεμος του 1870-'71, που και ο ίδιος είχε ήδη δημιουργήσει σοβαρά πολιτικά και τακτικά προβλήματα στη Διεθνή, κατέληξε σε ένα αποτέλεσμα που κανείς δεν περίμενε: Τη δημιουργία της Παρισινής Κομμούνας, της πρώτης στην Ιστορία κυβέρνησης της εργατικής τάξης.

Με αυτό το ιστορικό γεγονός συνδέθηκε η ιστορία της Α Διεθνούς και του ωριμοτέρου έργου του Κ. Μαρξ.

Ο τελευταίος, από τη στιγμή που τα πράγματα πήραν την τροπή που πήραν, βάζει στην υπηρεσία της Κομμούνας τη δύναμη της μεγαλοφυίας του, τη μόνη δύναμη που διέθετε. Κάνει την "υπόθεση της εξουσίας της εργατικής τάξης, που αποκαλύφθηκε επιτέλους" υπόθεση της ζωής του.

Ωστόσο, η εξέλιξη των πραγμάτων παίρνει μια χαρακτηριστική τροπή. Η Κομμούνα καταπνίγεται από τα στρατεύματα των Βερσαλλιών μέσα σε μια θάλασσα από αίμα. Τα γεγονότα θα σημάνουν και το τέλος της ανοχής των κυρίαρχων τάξεων απέναντι στη Διεθνή. Αρχίζουν εναντίον της διωγμοί που παίρνουν τη μορφή και την έκταση πραγματικής σταυροφορίας εξόντωσης. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι εναντίον της εξαπολύεται και μία ιδεολογική εκστρατεία που μας θυμίζει έντονα σημερινά πρότυπα.

Η κατάσταση φτάνει στο απροχώρητο στο Συνέδριο της Χάγης, το μόνο με τη συμμετοχή του Κ. Μαρξ, όπου η ιδεολογική ρήξη στο εσωτερικό της Διεθνούς ολοκληρώνεται. Σε μια προσπάθεια να κατορθώσει να επιβιώσει, η Διεθνής μεταφέρει την έδρα της στις ΗΠΑ και συγκεκριμένα στη Ν. Υόρκη. Ωστόσο, η προσπάθεια δεν τελεσφορεί και η Α Διεθνής διαλύεται με τη Συνδιάσκεψή της του 1876.