Μια από τις πρώτες πράξεις του φασισμού στη Γερμανία, όταν αυτός βρέθηκε στην εξουσία, ήταν ο εμπρησμός του Ράιχσταγ, οι μαζικές διώξεις κατά των κομμουνιστών και η δίκη της Λειψίας. Στη δίκη αυτή, όπου σύρθηκαν κατηγορούμενοι για τον εμπρησμό ο Βούλγαρος κομμουνιστής ηγέτης Γκ. Δημητρόφ, οι σύντροφοί του Ποπόφ και Τάνιεφ, αλλά και ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του γερμανικού ΚΚ Ε. Τόργκλερ, ο γερμανικός φασισμός επιχείρησε να νομιμοποιήσει στη συνείδηση του γερμανικού λαού το δικτατορικό τρόπο άσκησης της εξουσίας και την κατάλυση των λαϊκών ελευθεριών, επικαλούμενος τον κομμουνιστικό, δήθεν, κίνδυνο. Επίσης, επειδή ο Γκ. Δημητρόφ ήταν ηγετικό στέλεχος, πρώτης γραμμής, της Κομμουνιστικής Διεθνούς - Γραμματέας της μετά το 7ο Συνέδριο του 1935 - οι ναζί με τη δίκη της Λειψίας επιχείρησαν να καταφέρουν χτύπημα στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, τον πιο συνεπή και πιο μαχητικό αντίπαλο της ιμπεριαλιστικής τους πολιτικής.

Η δική τελικά γύρισε σε βάρος αυτών που τη σχεδίασαν, αποτέλεσε την πρώτη νίκη κατά του ναζισμού και μάλιστα στο δικό του έδαφος και έμεινε στην ιστορία ως σημείο - σταθμός της αντιφασιστικής - αντιιμπεριαλιστικής πάλης των λαών. Ας δούμε όμως εν συντομία τα πράγματα από την αρχή:

Στις αρχές Γενάρη του 1933 η γερμανική μονοπωλιακή αστική τάξη σε σύσκεψη των εκπροσώπων της, στο σπίτι του τραπεζίτη Σρέντερ στην Κολωνία, αποφάσισε να παραδώσει την εξουσία στο ναζισμό. Λίγες μέρες μετά, στις 30 του Γεάρη, ο Πρόεδρος της χώρας Χίντενμπουργκ διόρισε τον Χίτλερ Καγκελάριο. Σε μία από τις πρώτες συνεδριάσεις του υπουργικού του συμβουλίου ο Χίτλερ θα ξεκαθαρίσει στους συνεργάτες του ότι για να μπορέσει το ναζιστικό κόμμα να πάρει την πλειοψηφία στο Ράιχσταγ και να επιβάλει τη δικτατορία του, έπρεπε πρώτα να καταφέρει συντριπτικό χτύπημα στο Γερμανικό ΚΚ.

Οι εκλογές για το Ράιχσταγ είχαν οριστεί για τις 5 του Μάρτη, πράγμα που σήμαινε ότι το ξεκαθάρισμα των κομμουνιστών έπρεπε να αρχίσει νωρίτερα. Ετσι και έγινε. Τη νύχτα της 27ης του Φλεβάρη 1933 οι ναζί πυρπολούν το Ράιχσταγ κι αμέσως μετά, ο πρωθυπουργός του Χίτλερ Γκέρινγκ - που ήταν ο εγκέφαλος της πυρπόλησης - δηλώνει πως ο εμπρησμός "είναι έργο των κομμουνιστών", που τους χρησίμευε "ως σύνθημα για την έναρξη ένοπλης εξέγερσης". Ως αυτουργός του εμπρησμού συλλαμβάνεται ο Ολλανδός Βαν ντερ Λούμπε, για τον οποίο ο Γκέρινγκ δηλώνει ότι είναι κομμουνιστής κι ότι πάνω του βρέθηκε κομματική ταυτότητα του ΚΚ Ολλανδίας. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για ένα πιόνι του φασισμού, που χρησιμοποιήθηκε για το στήσιμο αυτής της αντικομμουνιστικής σκευωρίας. Επίσης συλλαμβάνεται και ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΚΚ Γερμανίας Ε. Τόργκλερ.

Την επομένη, 28 του Φλεβάρη, αναστέλλονται τα άρθρα του Συντάγματος της Βαϊμάρης που εγγυόνταν την ελευθερία του ατόμου, του λόγου, του Τύπου, των συγκεντρώσεων και της ίδρυσης συνδικαλιστικών οργανώσεων. Δύο μέρες πριν τις εκλογές, στις 3 του Μάρτη, συλλαμβάνεται ο ηγέτης του Γερμανικού ΚΚ Ερνεστ Τέλμαν. Ομως ο φασισμός δεν αρκείται μόνο σ' αυτά. Θέλοντας να δείξει τα δόντια στο παγκόσμιο προλεταριάτο συλλαμβάνει στις 9 του Μάρτη το ηγετικό στέλεχος της Κομμουνιστικής Διεθνούς Γκ. Δημητρόφ και του Βούλγαρους κομμουνιστές Μπλαγκόι Ποπόφ και Βασίλι Τάνιεφ, που βρίσκονται ως πολιτικοί πρόσφυγες στη Γερμανία, με την κατηγορία της συνεργίας στην πυρπόληση του Ράιχσταγ.

Η δίκη του Δημητρόφ και των συντρόφων του άρχισε στις 21/9/1933 και κράτησε έως το Δεκέμβρη του ίδιου έτους. Στην ιστορία έμεινε ως η δίκη της Λειψίας, παίρνοντας το όνομά της αυτό από την πόλη στην οποία έγινε. Στην αρχή η ναζιστική κυβέρνηση, εκτιμώντας ότι η δίκη θα την ωφελήσει, έδωσε πλατιά δημοσιότητα κι έτσι οι δύο πρώτες μέρες των συνεδριάσεων του δικαστηρίου μεταδόθηκαν από το ραδιόφωνο. Οταν όμως άρχισε η εξέταση του Δημητρόφ, οι μεταδώσεις σταμάτησαν ξαφνικά και ουδέποτε επαναλήφθηκαν. Ο κομμουνιστής ηγέτης ανέτρεψε το κατηγορητήριο σημείο προς σημείο, ξεσκέπασε την αντικομμουνιστική συνωμοσία, υπεράσπισε περίλαμπρα όχι μόνο τον εαυτό του και τους συντρόφους του, αλλά και το αντιφασιστικό κίνημα της Γερμανίας γενικότερα, αντιστρέφοντας πλήρως τους ρόλους, φέρνοντας τους φασίστες κατηγόρους του στη θέση του κατηγορουμένου. Στη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με κορυφαία ηγετικά στελέχη του φασισμού - όπως ο Γκέρινγκ και ο Γκαίμπελς - που κατέθεσαν ως μάρτυρες κατηγορίας, συγκρούστηκε μαζί τους και κατάφερε να βγει νικητής. Είναι χαρακτηριστικό δε ότι το ανελέητο σφυροκόπημα του Δημητρόφ εναντίον του φασισμού και οι αποκαλύψεις του οδήγησαν τον Γκέρινγκ σε σημείο εκτός εαυτού, αφού εξαγριωμένος απείλησε δημόσια τον κομμουνιστή ηγέτη ότι θα έχει να κάνει μαζί του, αν βγει από το δικαστήριο.

Συγκλονιστική υπήρξε όλη η διάρκεια της δίκης κι ακόμη συγκλονιστικότερη η στιγμή της απολογίας του Γκ. Δημητρόφ, ο οποίος και αποκάλυψε με ατράνταχτα στοιχεία πως ο εμπρησμός του Ράιχσταγ ήταν το πρόσχημα για μια πλατιά εκστρατεία σε βάρος της εργατικής τάξης της Γερμανίας και της πρωτοπορίας της, του ΚΚ. Στο τέλος, δε, της απολογίας του ο ηγέτης του διεθνούς προλεταριάτου υπογράμμισε με ξεχωριστό τρόπο το μάταιο κάθε αντικομμουνιστικής εκστρατείας: "Το 17ο αιώνα - είπε - στεκόταν μπρος στο πιο αυστηρό δικαστήριο της Ιερής Εξέτασης ο θεμελιωτής της φυσικής Γκαλιλαίο Γκαλιλέι και όφειλε να καταδικαστεί σαν αιρετικός. Τότε με βαθιά πεποίθηση και αποφασιστικότητα φώναξε: "Κι όμως αυτή η γη γυρίζει". Και η επιστημονική αυτή θέση έγινε αργότερα κοινό χτήμα ολόκληρης της ανθρωπότητας. Εμείς οι κομμουνιστές μπορούμε σήμερα, όχι λιγότερο αποφασιστικά από τον γέρο Γκαλιλαίο να πούμε:

- Κι όμως γυρίζει! Ο τροχός της ιστορίας γυρίζει προς τα μπρος - προς μια Σοβιετική Ευρώπη, προς μια παγκόσμια ένωση των Σοβιετικών Δημοκρατιών: Και ο τροχός αυτός, κινούμενος από το προλεταριάτο, κάτω από την καθοδήγηση της Κομμουνιστικής Διεθνούς, δε σταματάει με κανένα μέτρο ξεκληρίσματος, ούτε με ποινές φυλάκισης και θανατικές καταδίκες. Ο τροχός αυτός γυρίζει και θα γυρίζει μέχρι την ολοκληρωτική νίκη του κομμουνισμού!".

Το αποτέλεσμα της δίκης ήταν η αθώωση του Δημητρόφ και των συντρόφων του. Ομως οι ναζί συνέχισαν να τον κρατούν στις φυλακές μέχρι τα τέλη Φλεβάρη του 1934, οπότε και αναγκάστηκαν να τον απελευθερώσουν ύστερα από τεράστια διεθνή καμπάνια και παρέμβαση της Σοβιετικής Ενωσης.

Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ